مهمترین اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان/شبی که ملائک به خدمت «امام زمان (عج)» می‌آیند

حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدتقی حسین‌زاده در گفت‌وگو با پیرامون فلسفه شب قدر گفت: شب قدر به معنی قدر لحظه لحظه‌های این شب را دانستن است، شبی که تمام ملائکه به اذن پروردگار به خدمت «امام زمان (عج)» می‌آیند و با حضور ایشان دفتر اعمال خلق را بررسی می‌کنند.

وی در همین راستا ادامه داد: شب قدر همانند روز قیامت است با این تفاوت که در این شب انسان‌ها خود به نامه اعمالشان توجه می‌کنند و با محاسبه اعمال خود در می‌یابند که به بهشت می‌روند و یا به سوی جنهم در حال حرکت هستند، به عبارت دیگر شب قدر زمان ارزشمندی است که خداوند تبارک و تعالی با لطف خود نسبت به بندگان زمینه‌ای را فراهم کرده است تا بدینوسیله بندگان اعمال خود را محاسبه نمایند و به راه سعادت رهنمون شوند، در حقیقت پیش از اینکه در قیامت مورد بازخواست قرار بگیرند خود به اعمالشان رسیدگی کنند، در این راستا بندگان خود متوجه گناهانشان شده و به زبان خود الب به قرار باز می‌گشایند و در نهایت در صدد جبران اشتباه و گناه خود بر می‌آیند.

***شب قدر تنها به خواندن دعا و قرآن منتهی نمی‌شود

حسین زاده مهمترین نکته در شب‌های قدر را مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: مهمترین نکته در شب‌های قدر توجه انسان به اعمال خود است متاسفانه برخی به اشتباه گمان می‌کنند که شب قدر تنها به خواندن دعا و قرآن منتهی می‌شود در حالی که چنین نیست، تفکر مهمترین و بزرگترین رویکرد شب‌های قدر است. شب قدر به تنهایی شب درخواست نیست بلکه شب بازگشت انسان به توحید، نبوت و امامت است، زمان رجوع به فطرت و اخلاق خودش است.

***بخشش در شب قدر

وی بخشش در شب قدر را یکی از گزینه‌های ارزشمند در این شب دانست و اظهار کرد: روایات فراوانی در باب بخشش در شب قدر بیان شده است، چون فطرت ما انسان‌ها که فطرت خدایی است باید عاری از هرگونه حسادت، بخل و کینه باشد لذا باید توجه داشت که باید ببخشیم، زبان به دروغ باز نکنیم و گناه نکنیم. برخی از افراد ماه مبارک رمضان را شروع ماه عبادی خود می‌کنند و گاهی سال مالی خود را در شب‌های قدر قرار می‌دهند تا به خود یاد آور شوند که شب قدر شب تدبر در اعمال و صاف کردن حساب با خودمان است.

حسین زاده مباحث علمی در شب قدر را یک فضیلت دانست و بیان کرد: بررسی و مطالعه در مباحث علمی شب قدر فضیلت بسیاری دارد، علمی که نافع باشد، منظور از علم نافع همان علمی که انسان را به سر منزل مقصود راهنمایی کند و او را به این امر وارد کند که به حساب اعمال خود رسیدگی کند پیش از اینکه لحظه مرگ فرا رسد، اینکه من بدانم نسبت به سال گذشته چه اعمالی را در پیش گرفتم و آیا توانسته ام یک قدم به قرب الهی نزدیک شوم یا نه، مهم است.

***باید هر شب خود را شب قدر بدانیم

وی به دشواری‌ها بندگان خدا پیش از ظهور «امام زمان (عج)» اشاره و تاکید کرد: ما باید تمام شب‌های خود را شب قدر بدانیم تا بتوانیم در پیشگاه خداوند سر بلند حضور یابیم، در روایت آمده است که در آخر زمان شرایط به قدری سخت می‌شود که افراد با ایمان از خانه بیرون می‌روند و شب کافر به منزل باز می‌گردند این یعنی تا این حد ایمان‌ها لرزان و سست می‌شود، پس باید به شب‌های قدر تمسک جست، شب قدر شب استفاده درست از فرصت‌هایی است که خداوند در اختیار ما قرار داده، تفکر در اعمال و کردارمان و حرکت به سوی سعادت که بزرگترین انقلاب درونی محسوب می‌شود. این رویکرد مصداق همان سخن «پیامبراکرم (ص)» است که می‌فرمایند: هرکس خود را بشناسد خدای خود را شناخته است. ما با دعا در شب قدر به شناخت می‌رسیم نه اینکه با دعا خود را مشغول کنیم.

حسین زاده پیرامون جایگاه مهم قرآن کریم در شب قدر بیان کرد: ما با قرآن به سر گرفتن در شب قدر در حقیقت قرآن را روی سر خود می‌گذاریم برای اینکه بگوییم جایگاه دستورات الهی بر سر ماست و ما موظف به اجرایی کردن همین دستورات در زندگی خود هستیم، در حقیقت «ائمه معصومین (ع)» را گواه و شفیع خود قرار می‌دهیم و در پیشگاه خداوند متعال تا آخرت مورد شفاعت قرآن کریم و «ائمه معصومین (ع)» می‌باشیم نه مورد شکایت آنان لذا نباید وقت تلف کنیم.

***باید در شب قدر به واقع در اعمال خود تجدید نظر کنیم

وی به ارزش‌های نهفته در دعای جوشن کبیر در شب قدر اشاره و بیان کرد: ما در شب قدر دعای جوشن کبیر را می‌خوانیم، ولی متوجه نیستیم که این ۱۰۰۱ اسم خدا باید در ما تبلور پیدا کند، ما به عنوان خلیفه خدا باید آینه تمام نمای خداوند متعال بر روی زمین باشیم، باید بررسی کنیم و در قدم اول باید ببینیم که اکنون که خدا مهربان است، آیا ما با زن و بچه خود مهربان هستیم؟، در مکان‌های عمومی و یا در محله همچنین با همسایه‌ها مهربان هستیم؟، خداوند کریم است آیا ما نیز کریم هستیم؟، خداوند می‌بخشد و منت نمی‌گذارد آیا ما هم اینگونه هستیم؟، گاهی برای بخشش افراد آنقدر بندگان خدا را در عذاب قرار می‌دهیم که آن فرد از خیر عذر خواهی می‌گذرد، این درست نیست این شیوه رفتار با دعای جوشن کبیری که می‌خوانیم منافات دارد باید در شب قدر به واقع در اعمال خود تجدید نظر کنیم.

وی در مورد دعای جوشن کبیر تاکید کرد: ما دعای جوشن کبیر را می‌خوانیم تا این صفات خدا در ما تجلی پیدا کند و در میدان عمل بروز و ظهور پیدا کند، چرا می‌گویند روز قدر ارزشش به اندازه شب قدر است، زیرا ما جوشن کبیر را می‌خوانیم و در روز آن را عملیاتی می‌کنیم.

وی رویکرد انسان را در مقابل شب قدر مورد بررسی قرار داد و ابراز کرد: اگر قدر بدانیم هر روز ما قدر است اگر قدر بدانیم هر شب ما شب قدر است. نماز شب برای همه مستحب، اما برای «پیامبر اکرم (ص)» این عمل واجب است، علتش این است که به خدا رسیدن بدون مرکب شب امکان پذیر نیست یعنی اینکه‌ ای بندگان مومن خدا همانگونه که شب قدر را احیا می‌گیرید و به عبادت بر می‌خیزید باید هر شب شما همین باشد و نباید از نماز شب غافل شوید. خلوت با خدا و خلوت با خود امری مهم و قابل توجه است همانند وقتی که فردی با کسی مشکل دارد و در خفاء مشکلاتش را مطرح می‌کند و به آن رسیدگی می‌کند.


*** از خدا بخواهیم که گناهان ما را از ما بگیرد

وی به دعای شب‌های قدر اشاره و تصریح کرد: آگاه باشیم که همواره در دعا‌ها از خدا نخواهیم که چیزی به ما بدهد بلکه در مواردی از خدا بخواهیم که گناهان ما را از ما بگیرد و سیئات به جای آن به ما بدهد و یا خصیصه‌های بد اخلاقی ما را از ما بگیرد، اعمال شب قدر به بیانی تلاش دارد تا ما را به سوی شناخت فطرت ببرد در حالی که برخی از ما غافل هستیم و فکر می‌کنیم که صرفا باید دعا بخوانیم، دعا‌ها و اعمال شب قدر الفاظ و اعمالی هستند که قطعا اثر مثبتی در زندگی ما خواهند داشت، ولی اگر آن الفاظ بخواهند در میدان عمل چهره اجرایی به خود بگیرند به حرکت ما بستگی دارد.

حسین زاده اراده انسان را عنصری مهم در راه رستگاری دانست و تاکید کرد: ما باید خودمان اراده کنیم تا بتوانیم دعا‌ها و درخواست‌ها را در زندگی‌مان اجرایی کنیم. باید در این امر تصمیم جدی بگیریم و بدانیم دیر یا زود سفر به آخرت را در پیش خواهیم گرفت. «پیامبراکرم (ص)» می‌فرمایند: «مردم در این دنیا خوابند و هنگامی که بمیرند از خواب بیدار می‌شوند». این کلام بیانگر این موضوع مهم است که موظب باشیم که دچار خواب غفلت نشویم. انجام برخی اعمال همانند روزه و نماز نمی‌تواند انسان را به قرب الهی و به جایگاه واقعی‌اش نزدیک کند بلکه باید بسنجیم اعمال خیری که انجام می‌دهیم ما را به خدا نزدیک می‌کند یا خیر؟ گاهی نماز می‌خوانیم، اما از خدا دور می‌شویم و یا به نیازمندی کمک می‌کنیم، ولی در حقیقت از خدا دور می‌شویم چرا که در این عمل ریا نهفته است.

***کلید واژه شب قدر ولایت پذیری است

وی به کلید واژه شب قدر پرداخت و افزود: کلید واژه شب قدر در حقیقت ولایت پذیری است، هنگامی که تصمیمی جدی برای بازگشت به فطرت و توجه به ولایت که اموری مهم و ارزشمند هستند بگیریم می‌توانیم قدم خود را در راه قرب الهی بگذاریم این همان نکات ارزشمندی هستند که باید در شب قدر بر آنان تاکید نمود تا مورد عنایت خدا و «امام زمان (عج)» قرار بگیرد، کسی که در شب قدر نازل بر دفتر اعمال ما خواهد بود.

***اعمال شب‌های قدر

حسین زاده در مورد اعمال شب‌های قدر در ماه مبارک رمضان بیان کرد: غسل و دو رکعت نماز که در هر دو رکعت یک مرتبه سوره حمد و هفت مرتبه سوره توحید خوانده و بعد از نماز هفتاد بار ذکر «استغفرالله و اتوب الیه» گفته شود، همچنین احیا و قرآن به سر گرفتن از دیگر اعمال شب قدر است که «اهل بیت(ع)» را شفیع خود به درگاه پروردگار قرار می‌دهیم، در عین حال بحث صدقه دادن و خواندن جوشن کبیر و استغفار از دیگر اعمال سفارش شده در شب قدر هستند.

وی اهمیت احیا را در شب قدر را مورد بررسی قرار داد و تاکید کرد: در روایت بیان شده است «امام على (ع)» و «پيامبر اکرم (ص)» در دهه آخر ماه رمضان ، بستر خود را جمع مى‌كردند و كمرشان را مى‌بستند و تا شب بيست و سوم ، خانواده خود را بيدار مى كردند. تا به شب زنده داری و احیا بپردازند. همچنین بیان شده حضرت «فاطمه (س)» نمى گذاشتند كه كسى از خانواده در شب قدر بخوابد و خواب  آنان را با كم خوردن درمان مى‌كردند و از روز براى آن شب آماده مى‌شدند و مى‌فرمودند: «محروم ، كسى است كه از خير آن بى بهره بماند».

***دعا براى «امام زمان (عج)» را یکی از مهمترین اعمال شب بیست و سوم

وی دعا براى «امام زمان (عج)» را یکی از مهمترین اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان دانست و افزود: دعا برای ظهور و سلامتی «امام زمان (عج)» در شب های قدر مورد تاکید بسیار قرار گرفته است خصوصا در شب قدر بیست و سوم  که از جایگاه خاصی برخوردار است، در این شب از خدا بخواهیم ظهور این امام بزرگوار را هر چه زودتر قرار دهد تا زمین از لوس مشکلات و گرفتاری‌های مردم پاک شود. 

وی در مورد قرائت سوره قدر در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان تصریح کرد: «امام صادق (ع)» پیرامون فضیلت سوره قدر در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان فرمودند: «اگر كسى در شب بيست و سوم ماه رمضان ، هزار بار سوره «إنّا أنزلناه» را بخواند يقين او با اعتراف به آنچه مخصوص ماست استوار خواهد بود و اين نيست مگر به سبب آنچه در خواب خود مى بيند»، «امام صادق (ع)» در حدیث دیگری فرموده‌اند: «هر كس دو سوره عنكبوت و روم را در ماه رمضان، در شب بيست و سوم بخواند، به خدا قسم او از اهل بهشت است و هرگز در اين سخن استثناء نمى‌كنم و نمى‌ترسم كه خداوند، در اين سوگند گناهى بر من بنويسد، این دو سوره نزد خداوند، جايگاهى والا دارند».

وی پیرامون خواندن زیارت عاشورا در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان نیز بیان کرد: زیارت «امام حسین (ع)» ثواب بسیار در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان دارد زیرا می توان این امام بزرگوار را شفیع قرار داد و در عین حال بر ولایت پذیری تاکید کرد، «امام رضا (ع)» در مورد ارزش زیارت «امام حسین(ع)» فرمودند: كسى كه در ماه رمضان ، «امام حسین(ع)» را زيارت مى كند مواظب باشد كه نزد قبر آن امام بودن را در شب جُهَنى از دست ندهد و آن شب بيست و سوم است، شبى كه اميد است شب قدر باشد، همچنین امام جواد(ع)» در مورد زیارت «امام حسین(ع)» فرمودند: «هر كس در شب بيست و سوم ماه مبارک رمضان «امام حسین(ع)» را زيارت كند، همان شبى كه اميد است شب قدر باشد، در آن شب هر كار حكمت آميزى فيصله مى يابد.

***تخلیه شدن از رذائل اخلاقی

وی بهترین عمل در شب‌های قدر ماه مبارک رمضان را تخلیه شدن از رذائل اخلاقی دانست و ابراز کرد: تخلیه شدن از رذائل اخلاقی یکی از کار‌های مهم است، خصوصا کینه که همواره به عنوان اخلاق نا پسند بوده، کینه پیش از اینکه به دیگران صدمه بزند به خود افراد کینه‌ای صدمه خواهد زد بخشودن و کنار گذاشتن حسادت اموری ارزشمند هستند و در شب قدر بسیار بر آن‌ها تاکید شده است. باید بدانیم نعمت‌هایی که خداوند در اختیار برخی از افراد قرار داده است تنها به واسطه صلاح خداوند در نظر گرفته شده به عبارتی مصلحتی در آن‌ها نهفته است حال چرا باید به نعمت‌های خدا حسادت کنیم.