همه چیز در رابطه با سی و سومین نمایشگاه کتاب؛ از تخفیف ۱۰ درصدی تا رعایت شیوه‌های بهداشتی
_ ایرنا نوشت: برای نخستین بار در ایران نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به شکل فیزیکی و مجازی برگزار می‌شود. به همن دلیل شورای سیاست‌گذاری نمایشگاه بند‌هایی به آیین‌نامه این رویداد فرهنگی اضافه کرده‌است و همچنین تغییراتی در قوانین دوره‌های قبل ایجاد شده‌است. تغییرات آیین‌نامه موجب نگرانی برخی از ناشرانی شد که خود را برای شرکت در این نمایشگاه آماده می‌کنند.
درباره چرایی برخی از تصمیم‌ها و امکان بازنگری در بند‌های آیین‌نامه نمایشگاه، با علی رمضانی، سخنگو و دبیر شورای سیاست‌گذاری سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران انجام داد که در ادامه می‌خوانید.
نمایشگاه کتاب الگوی رعایت شیوه‌های بهداشتی
سی‌وسومین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران قرار است به صورت مجازی و فیزیکی برگزار شود، به همین دلیل در آیین‌نامه این نمایشگاه شاهد تفاوت‌هایی با دوره‌های قبل هستیم. یکی از مسائل لزوم پرداخت ۳ درصد از فروش ناشر به وزارت فرهنگ و ارشاد است. یکی از اهداف برگزاری نمایشگاه کتاب، حمایت از ناشران اعلام می‌شود، به نظر شما این بند از آیین‌نامه با حدف حمایت از ناشران در مغایرت نیست؟
بعد از اینکه به دلیل همه‌گیری بیماری کرونا نمایشگاه بین‌المللی کتاب برای دوسال به شکل حضوری برگزار نشد، موضوع برگزاری فیزیکی آن از ابتدای استقرار دولت جدید مطرح بود. با توجه به اینکه قراربود فعالیت‌های فرهنگی و هنری در راستای اقداماتی که برای مقابله با همه‌گیری بیماری کرونا انجام می‌شود، مانند واکسیناسیون عمومی و مواردی از این دست، از نو آغاز شود، برگزاری نمایشگاه فیزیکی در دستور کار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرارگرفت. این موضوع با ستاد ملی مبارزه با کرونا مطرح و از این ستاد مجوز دریافت شد، تا در صورتی که شرایط برگزاری حضوری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران مهیا باشد، این نمایشگاه برگزار شود. رئیس، شورای سیاست‌گذاری و کمیته‌های اجرایی نمایشگاه به ترتیب منصوب شدند و کار برگزاری نمایشگاه و بررسی شیوه‌های برگزاری آن مورد بررسی قرار گرفت.
رعایت شیوه‌های بهداشتی توسط مرم برای نمایشگاه اهمیت بالایی دارد. نمایشگاه کتاب می‌تواند در رعایت شیوه‌های بهداشتی توسط مردم به الگوی عمومی تبدیل شود. نمایشگاه کتاب در حوزه‌های دیگر الگو است و با تمهیداتی که اندیشیدیم و مسئولیتی که بر عهده مردم و ناشران است، انشاالله بتوانیم به الگو تبدیل شویم.
در نمایشگاه فیزیکی غیر از هزینه غرفه مبلغی دریافت نمی‌شود
لازم بود آیین‌نامه‌هایی در این موضوع تدوین شود. ناشران کشور برای حضور در نمایشگاه فیزیکی هزینه غرفه می‌پردازند، بخشی از هزینه‌های نمایشگاه از این راه تامین می‌شود؛ بنابراین شورای سیاست‌گذاری تصمیم‌گیری کرد و در مورد نحوه پرداخت هزینه‌های غرفه فیزیکی جدولی را مورد مباحثه قرار داد و تصویب کرد که در آیین‌نامه درج شده‌است. باید توجه داشت، در نمایشگاه فیزیکی غیر از هزینه غرفه مبلغی دریافت نمی‌شود.
پیش از این برای تامین نقدینگی ناشران نمایشگاه‌هایی برگزار شده و در آن هزینه‌ای از ناشران دریافت نشده‌بود، همچنین برای اینکه شرایط برابر باشد و با توجه به اینکه اجرای مجازی نمایشگاه هم هزینه‌هایی در بر دارد، ۳ درصد از فروش خالص دریافت می‌شود یعنی ناشر کتابی را در نمایشگاه عرضه می‌کند، اگر برای کتاب تخفیفی در نظر گرفته‌است، آن فروش ناخالص است. در آیین نامه این مساله به صورت کاملا شفاف بیان شده‌است که در نمایشگاه مجازی ۳ درصد از «مجموع مبلغ فروش خالص ناشران» دریافت می‌شود؛ لذا اینکه مطرح شود در این دوره کمکی انجام نشده‌است، درست نیست. تمام تلاش ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که با برگزاری نمایشگاه‌هایی با این محتوا -با وجود اینکه دومین دوره نمایشگاه مجازی در بهمن‌ماه برگزار شده‌بود- از ناشران حمایت کنیم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به خودش تکلیف کرد تا بتواند از ناشران حمایت کند و از این طریق چرخه تامین محتوا را برای مردم تامین کند و اطمینان پیدا کند که سایر حوزه‌های در ارتباط با کتاب ناشرانی را دارند که از آن‌ها می‌توانند در باقی چرخه‌ها استفاده کنند.
همچنین در این روز‌ها برای ایجاد شرایط برابر میان ناشرانی که در نمایشگاه حضور پیدا می‌کنند و ناشری که در نمایشگاه حضور ندارد، تلاش شد. نمی‌شود ناشری که در نمایشگاه حضور پیدا می‌کند، هزنیه بپردازد و رونق فرهنگی و امکان دسترسی به مخاطبان را داشته‌باشد، اما ناشری که حضور پیدا نمی‌کند در واقع به صورت کاملا رایگان از خدمات بهره‌مند شود.
هر ناشری که در نمایشگاه فیزیکی شرکت کند، باید در نمایشگاه مجازی هم باشد
در آیین‌نامه بیان شده ناشران می‌توانند در نمایشگاه مجازی بدون شرکت در نمایشگاه فیزیکی حضو داشته‌باشند، اما چرا ناشرانی که در نمایشگاه فیزیکی شرکت می‌کنند، ملزم به شرکت در نمایشگاه مجازی هم هستند؟
دلیل است است که باید برای همه مردم کشور فرصت برابر مهیا باشد، اگر ناشری فقط در نمایشگاه فیزیکی شرکت کند و در نمایشگاه مجازی نباشد، فرصت برابر فراهم نیست و برای رعایت دستورالعمل‌هایی که ابلاغ شده و نکاتی که در طراحی‌ها بیان شده‌است، مجبوریم این کار را انجام بدهیم. ضمن اینکه ناشران می‌دادنند، در همین دو دوره برگزاری نمایشگاه مجازی، کتاب را به نقاطی از کشور فرستادند که مخاطب این مناطق نمی‌توانستند در نمایشگاه کتاب تهران حضور داشته باشند و از امکانات استفاده کنند؛ لذا در مجموع این سیاست به نفع ناشران کشور است.
همچنین یارانه فقط در نمایشگاه مجازی ارائه می‌شود، یعنی بن‌های کتاب فقط در فضای مجازی ارائه می‌شود. از طرفی برای اینکه برای ناشران کشور شرایط برابری مهیا شود هر ناشری که در نمایشگاه فیزیکی شرکت کند، باید در نمایشگاه مجازی هم باشد تا شرایط استفاه مردم از یارانه‌ای که به آن‌ها تعلق می‌گیرد، برابر باشد. این‌ها مجموعه‌ای از سیاست‌هایی است که همه با هم مرتبط هستند.
ناشران با برنامه‌ریزی نمایشگاه را مدیریت کنند
آیا ممکن است ناشرانی که در نمایشگاه فیزیکی حضور دارند، بتوانند سفارش خرید از نمایشگاه مجازی را دریافت کنند و بعد از برگزاری نمایشگاه فیزیکی سفارش‌ها را ارسال کنند؟
وقتی افراد از فضای مجازی خرید می‌کنند، چشم انتظاراند تا بسته زودتر به دستشان برسد. مردم و مخاطبان در خرید از فضای مجازی آستانه تحملی دارند و این آستانه تحمل به این اندازه که صبر کنند، تا نمایشگاه فیزیکی تمام شود و بعد ناشران بسته‌ها را ارسال کنند نیست؛ لذا این امکان وجود ندارد و ناشران باید بتوانند با برنامه‌ریزی و تقسیم نیروهایشان، نمایشگاه را مدیریت کنند ضمن اینکه تمهیداتی اندیشیدم و تا بعد از قطعیت پیدا کردن اعلام خواهدشد.
حداقل ارائه ۱۰ درصد تخفیف برای همه ناشران الزامی است
به چه دلیل تخفیف درنظر گرفته شده برای کتاب‌ها نسبت به دوره‌های قبل کاهش پیدا کرده‌است؟
اگر به آیین‌نامه توجه کنید، درج شده حداقل ارائه ۱۰ درصد تخفیف برای همه ناشران الزامی است و لذا ناشران می‌توانند در محل نمایشگاه این درصد را ارائه بدهند. البته در فضای مجازی این امکان وجود ندارد و اگر ناشران کتاب را بارگذاری می‌کنند، می‌توانند از ابتدا برای آن تخفیف درنظر بگیرند و تخفیفی در نظر دارند.
ناشران کوچک، درخواست عدالت در جایگذاری غرفه‌ها دارند، آیا برای حق برابر ناشران چیزی در نظر گرفته شده‌است؟
برای ناشران کوچک در این نمایشگاه تسهیلاتی در نظر گرفته شده‌است. برای مثال ناشرانی که نتوانستند تعداد مقرر آثار را که باید در نمایشگاه ارائه بدهند، در این مدت تهیه کنند، ثبت نام موقت کردند، این ثبت‌نام‌های موقت بررسی می‌شود. یعنی از طرفی مساله ناشران کوچک را با ثبت‌نام موقت و امکان تخصیص غرفه بررسی می‌کنیم. ناشران کوچک حتی اگر فقط یک کتاب هم منتشر کرده‌باشند می‌توانند در نمایشگاه مجازی شرکت کنند. بسته‌های تقویتی و حمایتی از بخش بزرگ و کوچک نشر در نظر داریم و امیدواریم بتوانیم در مساله تخصیص غرفه آنچه را در نظر داریم، برای ناشران نوپا و ناشرانی که آثار ارزشمند، اما با تعداد پایین چاپ کردند، عملی کنیم.
هزینه‌های نمایشگاه متوقف به روز برگزاری نمایشگاه نیست
جریمه ناشرانی که از شرکت در نمایشگاه کتاب انصراف می‌دهند سنگین ارزیابی شده و همچنین ناشرانی که انصراف بدهند، دو سال از شرکت در نمایشگاه محروم خواهندبود. چرا این جریمه‌ها تا این اندازه بالا در نظر گرفته‌شده‌است؟
این جریمه‌ها مربوط به این دوره نیست. در هر دوره زمانی که ناشری ثبت نام می‌کند، اگر یک هفته قبل از برگزاری نمایشگاه انصراف بدهد، درصدی از هزینه به او بازگردانده خواهدشد. زیرا هزینه‌های نمایشگاه متوقف به روز برگزاری نمایشگاه نیست و در طول زمان انجام می‌شود. اگر این امکان وجود نداشته‌باشد که غرفه به ناشر دیگر واگذار شود و در صورت انصراف یک ناشر، حق حضور ناشری صلب شده باشد، درست نیست؛ لذا این بند برای تامین نفع عمومی بازدارنده است. نمایشگاه متقاضیان زیادی دارد پس باید با دقت و به خوبی تصمیم بگیریم.