هنگام افطار چه دعایی بخوانیم؟
احمد ستوده در گفت‌وگو با پیرامون اعمال و ادعیه هنگام افطار در ماه مبارک رمضان گفت: افطار از جمله لحظات ارزشمندی است که بنده را به خدای خود متصل می‌کند، زبان دعا دراین هنگام بسیار مهم است و ادعیه «ائمه معصومین (ع)» هر کدام نشان می‌دهد که لحظه افطار در ماه مبارک رمضان تا چه میزان ارزشمند و گرانبها است.
وی در همین راستا ادامه داد: در روایات بسیاری آمده است کـه دعای ما در هنگام افطار توسط پروردگار یکتا اجابت می‌شود همچنین همانطور که همه می‌دانیم از تمام بزرگان دین مبین اسلام چندین دعا وجود دارد که با خواندن آن‌ها می‌توانیم با خدای خود صحبت کرده و خواسته‌های دلمان را با خداوند متعال مطرح کنیم.
ستوده در مورد ادعیه‌ای که در هنگام افطار برا آن سفارش شده بیان کرد: دعا‌های فراوانی برای لحظه افطار بیان شده، «امام کاظم (ع)» فرموده‌اند: هر کس این دعا را در هنگام افطار بخواند پاداش تمام کسانی که در آن روز، روزه بوده اند برای او نوشته می‌شود: «اَللّهُمَّ لَکَ صُمْتُ وَعَلى رِزْقِکَ اَفْطَرْتُ وَعَلَیْکَ تَوَکَّلْت خداوندا، تنها براى تـو روزه داشتم و با روزى تـو افطار کردم و بر تـو توکّل نمودم».
وی پیرامون دعای سفارش شده از سوی «امام علی (ع)» در هنگام افطار بیان کرد: «امام علی (ع)» فرموده‌اند هنگام افطار بخوانید: «بِسْمِ اللّهِ اَللّهُمَّ لَکَ صُمْنا وَعَلى رِزْقِکَ اَفْطَرْنا فَتَقَبَّلْ مِنّا اِنَّکَ اَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ، خداوندا، تنها براى تـو روزه داشتیم و با روزى تـو افطار نمودیم، پس روزه‌ى مـا را بپذیر. بـه راستى کـه تـو شنوا و آگاهى».
ستوده به دعای «پیامبراکرم (ص)» هنگام افطار در ماه مبارک رمضان اشاره و ابراز کرد: ماه رمضان و بـه خصوص لحظه‌های افطار از بهترین زمان‌ها برای بهره‌مندی از برکات سفره پر نور الهی اسـت. در کتاب علمای شیعه بـه نقل از «پیامبراکرم (ص)» آمده است کـه خواندن این دعا هنگام افطار موجب پاک شدن گناهان می‌شود: «یَا عَظِیمُ یَا عَظِیمُ أَنْتَ إِلَهِی لَا إِلَهَ لِی غَیْرُکَ اغْفِرْ لِیَ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِنَّهُ لَا یَغْفِرُ الذَّنْبَ الْعَظِیمَ إِلَّا الْعَظِیمُ، اى بزرگ اى بزرگ، تـو معبود منى و مـن بـه‌جز تـو معبودى ندارم، گناه بزرگ مرا بیامرز، بـه راستى کـه جز بزرگ نمى‌تواند گناه بزرگ را ببخشاید». همچنین دعایی دیگر از «امام رضا (ع)» به هنگام افطار سفارش شده است که در آن آمده است: «اللّهم لکَ صُمنا بتوفیقک وعلی رِزقکَ اَفطَرنا بِاَمرک، فَتقبّلهُ مِنّا واغفر لنا، اِنّک اَنت الغَفورُ الرّحیم، خداوندا، با توفیق تو برایت روزه گرفتیم و با دستور تو با روزی‌ات افطار کردیم، پس آنرا از ما بپذیر و مـا را بیامرز، بـه راستی کـه تـو خودت بسیار آمرزنده و بسیار مهربانی.
وی به دعای هنگام خوردن لقمه اول افطار اشاره و بیان کرد: در روایات آمده اسـت کـه هر روزه دار در زمان افطار یک دعای مستجاب دارد لذا در هنگام خوردن نخستین لقمه افطار بگوید: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـنِ الرّحَیمِ یا واسِعَ الْمَغْفِرَةِ اِغْفِرْ لى، بنام خدا کـه رحمتش بسیار و مهربانیاش همیشگی اسـت،ای گسترده آمرزش، مرا بیامرز».
ستوده پیرامون مشهور‌ترین دعا به هنگام افطار اظهار کرد: در حدیثی بیان شده «امام صادق (ع)» فرموده‌اند، «پیام اکرم (ص)» بعد از افطار این دعا را می‌خواندند: «اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَى رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَأُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ، خدایا، فقط براى تـو روزه داشتیم و با روزى تـو افطار کردیم، پس روزه‌ى ما را بپذیر. گرسنگى سپرى شد و رگ‌ها‌تر و نم‌دار شدند و پاداش باقى ماند».
این کارشناس علوم قرآنی در همین راستا بیان کرد: دعایی دیگر نقل شده که «امام صادق (ع)» می‌فرمایند:
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَعَانَنَا فَصُمْنَا وَ رَزَقَنَا فَأَفْطَرْنَا، ستایش خدا را که ما را یارى نمود و روزه گرفتیم و روزى داد و افطار کردیم».
«اللَّهُمَّ تَقَبَّلْهُ مِنَّا وَ أَعِنَّا عَلَیْهِ وَ سَلِّمْنَا فِیهِ وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَةٍ، خدایا، روزه‌ى مـا را بپذیر و مـا را بر محافظت از آن یارى کن ودر آن ماه رمضان سالم بدار و آن رابا آسانى فراوانى روزى و عافیت از مـا بگیر».
«الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی قَضَى عَنِّی یَوْمـاً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ، ستایش خدا راکه توفیق روزه داشتن یک روز از ماه رمضان رابه مـن عنایت کرد».
ستوده شب‌های ماه مبارک رمضان را سرشار از ارزش معنوی دانست و تصریح کرد: لحظه به لحظه شب و روز‌های ماه مبارک رمضان پر است از اعمال عبادی و ادعیه مستحبی کـه خواندن و به جا آوردن آن‌ها فضیلت بسیاری بـه همراه دارد. از آنجا که لحظه افطار کـه از معنوی‌ترین لحظه‌ها برای یک روزه دار است بنابراین اعمال و اذکار مخصوص به خود را دارد. یکی از ادعیه زمان افطار دعایی است که «امام صادق (ع)» بر آن سفارش کرده‌اند که به «تواشیح اسماء الحسنی» معروف است و بر اسماء الهی تاکید دارد، در متن این دعا آمده است:
بسم الله الرحمن الرحیم
نسئلک یا مـن هو الله الذی لا اله الا هو الرحمن الرحیم الملک القدّوس السلام المؤمن المهیمن العزیز الجبّار. المتکبّر الخالق الباریء المصوّر الغفّار القهّار الوهّاب الرزّاق الفتّاح العلیم. القابض الباسط الخافض الرافع المعزّ المذلّ السمیع البصیر الحکم العدل. اللطیف الخبیر الحلیم العظیم الغفور الشکور العلیّ الکبیر الحفیظ المقیت. الحسیب الجلیل الکریم الرقیب المجیب الواسع الحکیم الودود المجید الباعث الشهید. الحق الوکیل القویّ المتین الولیّ الحمید المحصی المبدىء المعید المحیی الممیت الحیّ القیوم.
الواجد الماجد الواحد الصمد القادر المقتدر المقدّم المؤخّر الاول الآخر. الظاهر الباطن الوالی المتعالی البر التوّاب المنتقم العفو الرئوف مالک الملک ذو الجلال و الاکرام. المقسط الجامع الغنیّ المغنی المانع الضار النافع النور الهادی البدیع الباقی. الوارث الرشید الصبور الذی لیس کمثله شیء و هو السمیع البصیر. اللهم صلٌ افضل صلاه علی اصعد مخلوقاتک سیدنا محمد و علی آله و صحبه و سلم شماره معلوماتک و مداد کلماتک کلما ذکرک الذاکرون و غفل ان ذکرک الغافلون.
وی با اشاره به ارزش دعای قبل از افطار در ماه مبارک رمضان خاطرنشان کرد: دعا در هنگام افطار بسیار ارزشمند است و برکات فراوان دارد، اما دعایی نیز وجود دارد که از زبان جبرئیل بیان شده و «پیامبراکرم (ص)» آن را نقل کرده است، در فضیلت این دعا آمده است که هرکس این دعا را در زمان افطار بخواند گناه وی بخشیده، غم و غصه وی از بین برده، گرفتاری‌هایش را بر طرف، حاجات وی را برآورده کرده، وی را بـه مقصودش رسانیده، عمل وی را با عمل پیامبران و صدیقین بالا برده و در روز قیامت چهره او درخشان‌تر از ماه شب چهارده خواهد بود، متن این دعا به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
اللّهمَّ ربَّ النّورِ العظیم و ربَّ الکرسی الرَّفیع و ربَّ البَحرِ المَسجور و رَبَّ الشَّفیعِ الکبیر و النُّورِ العَزیز و رَبَّ التُّوریةِ و الانجیلِ و الزّبور و الفُرقانِ العظیم، خدایا‌ای پروردگار روشنی بزرگ و‌ای پروردگار تخت بلند، و‌ای پروردگار دریای پر میان، و‌ای پروردگار شفع بزرگ و نور محترم، و‌ای پروردگار تورات و انجیل و زبور و قرآن عظیم.
انتَ اِلهٌ مَن فی السّمواتِ و اِلهٌ مَن فی الأرض لا اِلهٌ فیما غَیرُک، توئی معبود هر کس کـه در آسمان‌ها اسـت و معبود هر کس کـه در زمین اسـت، و جز تـو معبودی در بین آن‌ها نیست.
و انتَ جَبّار مـن فِی السّموات و جَبّار مَن فِی الأرض لا جبّار فیهِمـا غَیرُک، و توئی قاهر و مسلط بر هر کـه در آسمان‌ها و هر کـه در زمین اسـت، و جز تـو قاهری در بین آن‌ها نیست.
و انت مَلِک مَن فی السّموات و مَلِک مَن فِی الأرض لا مَلِک فیهِمـا غَیرُک، و توئی پادشاهی در هر کس کـه در آسمان‌ها اسـت و سلطان هر کـه در زمین اسـت و جز تـو پادشاهی در بین آن‌ها نیست.
اَسئَلُک بِاسمِک الکبیر و نورِ وجهِک الکریم و بِمُلکک القَدیم یا حَی یا قَیوم یا حَی یا قَیوم یا حَی یا قَیوم، از تـو می‌خواهم بـه‌حق نام بزرگت و بـه نور ذات بزرگوارت، و عظمت و پادشاهی دیرینه‌ات،ای زنده و‌ای پاینده،ای زنده و‌ای پاینده،ای زنده و‌ای پاینده.
و اَسئَلُک بِاسمُک الَّذی اَشرَقَ بِهِ کلّ شَئ و بِاسمِک الَّذی اَشرَقَت بِهِ السَّموات و الأرض و بِاسمِک الَّذی صَلح بِهِ الأوَّلون و بِهِ یصلَحُ الاخِرون، و از تـو می‌خواهم بـه‌حق آن نامت کـه هر چیز بدان پرتو گرفت، و بدان نامت کـه آسمان‌ها و زمین بدان روشن گشت، و بدان نامت کـه پیشینیان بدان شایستگی یافتند و پسینیان بدان شایسته گردند.
یا حَیاً قَبلَ کلِّ حَی و یا حَیاً بَعدَ کلِّ حَی یا حَی لا اِلهَ الّا اَنت صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ و آل مُحَمَّد‌ای زنده پیش از هر زنده، و‌ای زنده پس از هر زنده، معبودی جز تـو نیست، سلام فرست بر محمد و خاندان محمد.
وَ اغفِر لی ذُنوُبی وَ اجعَل لی مِن اَمری یسراً وَ فَرَجَاً قَریبا، و بیامرز گناهان مرا، ودر کار مـن سهولت و گشایشی نزدیک مقرر فرما
و ثَبِّتنی عَلی دینِ محمّد و آل محمّد و عَلی هُدی محمّد و آل محمّد و عَلی سُنَّةِ محمّد و آل محمّد علیه و علیهم السّلام
و مرا بر دین محمد و خاندان محمد و بر هدایت محمد و خاندان محمد و بر سنت «و روش» محمد و خاندان محمد کـه سلام بر او و آنان باد پا بر جا و ثابت قدم بدار.
وَ اجعَل عَمَلی فِی المَرفوعِ المُتَقَبَّل وَهَب لی کما وَهَبتَ لِأُولیائِک و اَهلِ طاعَتِک، و عمل و کردار مرا در فراز جایگاه پذیرفته قرار ده، و بـه مـن ببخشای چنانچه بـه دوستان و فرمانبردارانت بخشودی.
فَاِنّی مُؤمِنٌ بِک مُتَوَکلٌ عَلیک مُنیبً اِلیک مَعَ مَصیری اِلیک و تَجمَع لی و لِوالدی و لِأَهلی و لِوَلَدی الخیر کلّه، زیرا کـه مـن بـه تـو ایمان دارم و بر تـو توکل کنم، و بـه درگاه توانا بـه کنم با این کـه «می‌دانم» باز گشتم بـه‌سوی تـو اسـت، و هر آنچه خیر و خوبی اسـت «از تـو خواهم کـه» همه‌ی را برای مـن و پدر و مادر و خاندان و فرزندانم گردآوری.
وَ تصرف عَنّی و عَن والِدَی و عَن اهلی و عَن وَلَدی الشَّر کلّه، و هر انچه بدی اسـت همه‌ی را از مـن و پدر و مادر و خاندان و فرزندانم بازگردانی؛ و اَنتَ الحَنّانُ المَنّان بَدیعُ السّمواتِ و الأرض، و توئی مهر پیشه و نعمت بخش، پدید آورنده آسمان‌ها و زمین.
تُعطِی الخَیر مَن تَشاء و تصرفه عن من تشاء، عطا فرمائی خیر «و خوبی» را بهر کـه خواهی، و بگردانی آنرا از هر کـه خواهی.
فَامنُن عَلَی برحمتک یا ارحم الرّاحمین، پس به مهر و رحمت خویش بر مـن منت بنه‌ای مهربان‌ترین مهربانان.