"محمود طرزی" پدر مطبوعات "افغانستان"
خبرگزاری میزان - "محمود طرزی" با انتشار "سراج الاخبار" عنوان "پدر مطبوعات افغانستان" را گرفت و توانست آغازگر فعالیت روزنامه‌نگاری به شیوه نوین در کشور شود.
پدر محمود طرزی از شاعران و سیاستمداران دوران «عبدالرحمان خان» بود که به دلیل مخالفت با وی در سال 1261 خورشیدی به همراه خانواده خود به هند تبعید شد.
محمود طرزی که در "کراچی"، "سوریه"، "بغداد" و "استانبول" اقامت گزید، زبان‌های اردو، ترکی، عربی و فرانسوی را فرا گرفت و با دانش نوین و آثار ادبی غرب آشنا شد.
طرزی بعد از 23 سال دوری از افغانستان در حالی که از اندیشه‌های «سید جمال الدین» متأثر بود به افغانستان بازگشت و کوشید که نمادهای مثبت تمدن غرب را در افغانستان و در میان مشروطه خواهان این کشور رواج دهد.
جنبش مشروطیت افغانستان با افکار مشروطه خواهان در ایران و ترکیه و سایر کشورهای اسلامی شباهت داشت و علت آن تأثیر اندیشه‌های سید جمال الدین بر مشروطه خواهان بود.
"سید قاسم رشتیا" مورخ و محقق افغانستان در کتاب «افغانستان در قرن بیستم» در این باب گفته است: کسانی که تاثیرات سید جمال الدین را در استانبول دیده بودند، چند سال بعد از آن، به افغانستان آمدند و افکار سید جمال الدین را به مردم ابلاغ کردند که آنان خاندان محمود طرزی و شخص محمود طرزی بودند.
انتشار "سراج الاخبار" از مهم ترین رویدادهای زندگی محمود طرزی و تاریخ مطبوعات افغانستان بود که وی به عنوان «پدر مطبوعات» لقب گرفت و توانست آغازگر فعالیت روزنامه نگاری به شیوه نوین آن در این کشور شود.
طرزی با نفوذی که در حکومت داشت توانست انتشار سراج الاخبار را که قبل از وی فقط یک شماره منتشر شده بود دوباره از سر گیرد و انتشار آن را تداوم دهد و ادبیات اروپایی را به جامعه افغانستان معرفی کند.
طرزی با ترجمه آثار ادبیات غرب مانند رمان، داستان کوتاه، مقاله‌های ادبی و شعر در نظم و نثر زبان فارسی افغانستان دگرگونی اساسی ایجاد کرد.
وی افزون بر ادبیات غرب از نثر دوران مشروطیت در ایران هم متاثر بود.
قبل از طرزی مشروطه خواهان یک شماره از سراج الاخبار را منتشر کرده بودند که بعد از انتشار همان شماره اول جنبش مشروطیت سرکوب شد و سراج الاخبار نیز توقیف شد و طرزی اولین شماره دور جدید سراج الاخبار را در 12 مهر ماه 1290 خورشیدی در کابل منتشر کرد.
طرزی به عنوان مدیر مسئول سراج الاخبار بیشترین مقالات را در این نشریه نوشت و از شماره هفتم به بعد طرزی با نام «محمود افغان» مقاله می‌نوشت.
اگرچه جنبش مشروطه سرکوب شد، اما محمود طرزی با انتشار سراج الاخبار کانون تازه فکری در افغانستان بوجود آورد و ترقی خواهان را دوباره به هم وصل کرد و زمینه مهمی برای غنای فرهنگ وادبیات در افغانستان به وسیله انتشار سراج الاخبار بوجود آمد.
طبق گفته "لطیف ناظمی" مورخ و نویسنده افغانستانی، سراج الاخبار از نظر سیاسی اخباری است که علیه استبداد داخلی آن دوران و عیله استعمار خارجی، یعنی استعمار انگلیس، فروان موضع گیری کرده و موضع گیری درست و حسابی هم کرده است.
ناظمی بر این باور است که سراج الاخبار و محمود طرزی کوشش‌ها و تلاش‌های بسیار ارزشمندی در زمینه فرهنگ و ادبیات معاصر افغانستان انجام داده و برای اولین بار در تاریخ افغانستان ادبیات اروپایی توسط محمود طرزی و یارانش در سراج الاخبار معرفی شد و ژانرهای جدید ادبی، پدید آمد.
نام محمود طرزی با نام سراج الاخبار پیوند ناگسستنی دارد، آن گونه که «محمد عزیز نعیم» استاد سابق دانشگاه کابل گفته است: طرزی به عنوان متفکر بزرگ قرن بیستم، در تقویت وحدت افغانستان و بیداری مردم سهم بسزایی داشته است.
محمد عزیز نعیم معتقد است: محمود طرزی می فهمید که مجبور است یک سلسله از حرف‌های خود را در لفافه بزند، به خصوص در مقاله «حی علی الفلاح» که در سال 1915 چاپ شد، وقتی که هیئت‌های ترک و آلمان به افغانستان آمده بودند و افغانستان را به جنگ علیه انگلیس دعوت می کردند.
وی حالت تحت الحمایگی را برای افغانستان ننگ می‌دانست که ما تا چه وقت باید تحت الحمایه باشیم. به گفته نعیم، طرزی در آخر این مقاله نوشته بود: هر چه بود، بود و هر چه گذشت، گذشت؛ اما امروز افغانستان آن افغانستانی نیست که هر چیزی برایش گفته شود، قابل قبول باشد، این گفته‌ها نه تنها ناسیونالیسم را تقویت می‌کند، یعنی افغانستان را به عنوان یک ملت بیدار می‌کند، بلکه مردم را بیدار می‌کند که شما باید در سرنوشت خود سهم داشته باشید.
طرزی سعی کرد که با نفوذ در حاکمیت، خود را به دربار نزدیک کند تا بلکه بتواند از این طریق اصلاحات اساسی در وضعیت جامعه افغانستان ایجاد کند، وی حتی 2 دختر خود را به همسری شاهزادگان دربار در آورد.
پس از «حبیب الله خان» فرزند وی «امان الله خان» به پادشاهی رسید، امان الله خان بعد از به قدرت رسیدن، محمود طرزی را که پدر همسر وی نیز می‌شد به عنوان وزیر امور خارجه برگزید.
برخی فعالیت‌های سیاسی طرزی را سبب دوری وی از کارهای فرهنگی دانستند که این فعالیت‌ها باعث شد سراج الاخبار نیز متوقف شود.
از مهم ترین فعالیت‌های طرزی در زمان وزارت وی، اعزام هیئت نمایندگی به هند برای به رسمیت شناخته شدن افغانستان از سوی بریتانیا بود.
طرزی مدتی نیز سفیر افغانستان در فرانسه بود که در این دوران وی قراردادهایی را با دولت فرانسه به امضا رساند. تأسیس دبیرستان «استقلال»، اعزام دانشجو به فرانسه و اعزام یک هیئت تحقیقاتی و باستان شناسی از فرانسه به افغانستان از مهم ترین این قراردادها بودند.
تاسیس وزارت خارجه، شناساندن افغانستان به مجامع بین المللی، بر قراری نظام حزبی و انتخابات پارلمانی از مهم‌ترین پشنهادها و عملکردهای سیاسی طرزی در افغانستان بودند.
برخی طرزی را از پایه گذاران تئاتر معاصر افغانستان نیز دانستند که وی با ترجمه نمایشنامه‌های معروف آن دوران نقش اساسی در این رابطه ایفا کرد.
با به قدرت رسیدن "حبیب الله کلکانی"، طرزی به اعدام محکوم شد ولی توانست از افغانستان فرار کند و ابتدا به ایران و سپس به استانبول برود و در همان شهر نیز از دنیا رفت و پیکرش در نزدیکی مقبره "ابو ایوب انصاری" به خاک سپرده شد.
آثار طرزی
محمود طرزی از آغاز جوانی که در خارج از افغانستان به سر می‌برد به نوشتن آثار ادبی و ترجمه آثاری به فارسی پرداخت که برای مردم افغانستان جنبه آموزشی داشت و تا سال‌های آخر عمر خود به این کار ادامه داد.
"مقالات محمود طرزی در سراج الاخبار الافغانیه" مجموعه‌ای بیش از 500 مقاله است که در سراج الاخبار منتشر شده بود و بعد از حدود نیم قرن از مرگ طرزی در سال 1355 خورشیدی به کوشش دکتر «روان فرهادی» در کابل به چاپ رسید.
ترجمه رمان‌های "ژول ورن"و رمانی از«کادیه مونته پین» و چند اثر تحقیقی دیگر از جمله آثاری هستند که توسط طرزی از ترکی به فارسی ترجمه شده است.
دیگر آثار وی عبارتند از: "از هر دهن سخنی از هر چمن سمنی"، "محمود نامه" ، "روضه حکم"، "مثنوی توحید خلاق یگانه به زبان موالید ثلاثه"، "سیاحت‌نامه سه قطعه زمین"، "مختصر جغرافیای عمومی"، "وطن و معانی متنوعه و محاکمات حکیمه".
/انتهای پیام/
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *