رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه: صدور بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار گواهی عدم سوء پیشینه/ارائه ۸۰ درصد خدمات قضایی در پنجره واحد/خدمات حضوری و غیرحضوری مرکز آمار و فناوری اطلاعات در کنسولگری‌ها

- یکی از سیاست‌های قوه قضاییه هوشمند سازی دستگاه قضایی در راستای تسهیل دسترسی مردم به خدمات قضایی است. قوه قضاییه در راستای تسهیل دسترسی مردم به خدمات قضایی اقدامات مهم و مثمر ثمری را در جهت هوشمند سازی و الکترونیکی کردن خدمات قضایی ارایه داده است به طوری که بسیاری از خدمات قضایی در حال حاضر به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. با همین هدف به سراغ محمد کاظمی فرد رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه رفتیم تا در این خصوص از او جویا شویم.

یکی از سیاست‌های قوه قضاییه اجرای طرح تحول است، در این باره کمی برای مان توضیح می‌دهید؟
در طرح تحول و تعالی قوه قضاییه مرکز آمار و فناوری اطلاعات، یکسری تکالیف مستقیم برعهده دارد که به سه بخش کوتاه‌مدت میان‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. در برنامه‌های کوتاه مدت چهار تکلیف مستقیم داشته ایم که آن را محقق کرده ایم و برنامه‌های میان مدت مرکز آمار و فناوری اطلاعات که در حال اجرایی شدن است تا تیرماه امسال به اتمام می‌رسد و برای برنامه‌های بلندمدت اقدامات لازم را صورت داده ایم. اما بخش عمده‌ای از اقداماتمان در سند تحول به صورت همکار با سایر قسمت‌های قوه قضاییه است. همانطور که می‌دانید ۶۰ تا ۷۰ درصد اقدامات در سند تحول بر اساس فناوری اطلاعات و فناوری پایه شکل می‌گیرد، یعنی مرکز آمار به صورت همکار با بخش‌های مختلف قوه قضاییه این تکالیف را انجام می‌دهد.

چه میزان از برنامه‌های کوتاه مدت مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه محقق شده است؟
 برنامه‌های کوتاه‌مدت را به صورت کامل و صددرصد و سر زمان به انجام رسانده ایم. بخش عمده‌ای از برنامه‌های میان مدت که تا تیرماه سال جاری فرصت برای اجرا کردن آن باقی است انجام شده است و در زمان تعیین شده تحقق پیدا خواهد کرد. به عنوان مثال ارجاع هوشمند پرونده یکی از مواردی بوده است که در سال جدید به نقطه نهایی آن خواهیم رسید. انتشار آرای قضایی و ارجاع هوشمند کارشناس برخی از مواردی هستند که در برنامه‌های میان مدت در نظر گرفته شده‌اند که در زمان تعیین شده و در تیرماه اجرایی خواهند شد.

در خصوص ارائه خدمات الکترونیک قضایی به ایرانیان خارج از کشور برای ما توضیح می‌دهید، این که در این زمینه چه اقداماتی صورت گرفته است؟
برای شروع هر کاری در قوه قضاییه ابتدا باید دارای کد ثنا باشید. این کد ثنا، شناسه قضایی شما است و بدون داشتن ثنا نمی‌توانید با قوه قضاییه در تعامل باشد. برای داشتن کد ثنا باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مراجع قضایی یا بعضاکلانتری‌ها مراجعه کنید.

 

در خارج از کشور هیچ کدام از این ابزار‌ها وجود ندارد، بنابراین هموطنان در خارج از کشور در گذشته نمی‌توانستند کد ثنا داشته باشند و طبیعتاً نمی‌توانستند از خدمات آن استفاده کنند، اما در سال گذشته یک امکانی با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان که کار جدید و نویی بود ایجاد شد که هر فرد بعد از این که اطلاعاتش وارد سامانه‌های قوه قضاییه می‌شود برای بخش احراز هویت به یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ارجاع داده می‌شود که در حال حاضر ۸ شرکت در این زمینه فعال هستند. بعد از اینکه احراز هویت انجام شد در یک بازه زمانی ۱۰ الی ۲۰ دقیقه‌ای کد ثنابه فرد اختصاص داده می‌شود.

 

یکی از چالش‌ها برای ایرانیان خارج از کشور دسترسی به تلفن همراه بود که این موضوع مرتفع شد و اگر این متقاضی در خارج از کشور ایمیلشان را به درستی وارد کند رمز یکبار مصرف به جای ارسال به تلفن همراهشان به ایمیل شان فرستاده می‌شود، بنابراین بدون داشتن تلفن همراه نیز می‌توانند از امکانات ثنااستفاده کنند. با داشتن کد ثنا در حال حاضر دو خدمت پرکاربرد و عمده برای ایرانیان خارج از کشور ارائه می‌شود، یکی دسترسی به ابلاغ الکترونیک است که بسیار پر کاربرد است و از این طریق می‌توانند از دعاوی که در داخل کشور علیه شان مطرح می‌شود مطلع شوند و دیگری درخواست گواهی عدم سوء پیشینه است و پس از اینکه درخواست ارایه دهند در ۲ روز کاری آن را دریافت می‌کنند. همچنین هر گونه اطلاع رسانی که در این پرونده‌ها نیاز داشته باشند را می‌توانند دنبال کنند.

 

به عنوان مثال اگر پرونده‌ی در ایران داشته باشند می‌توانند از طریق همان ابزار پیگیری کنند. این خدمات را به صورت برخط و بدون هیچ گونه مشکل و چالشی انجام می‌دهیم، اما برای آن دسته از خدماتی که باید حضوری باشد تفاهم‌هایی را با وزارت امور خارجه و معاونت بین الملل و حقوق بشر قوه قضائیه داشته‌ایم که بتوانیم در کنسولگری‌ها خدمات حضوری ارایه دهیم. به همین دلیل با وزارت امور خارجه تعامل کرده ایم که سرویس‌های لازم را در اختیار این وزارتخانه قرار دهیم که در کنسولگری‌ها بعضی‌ها از خدماتی که نیاز به حضور افراد دارد و با توجه به اینکه احراز هویت به صورت غیر حضوری تنها برای افرادی صورت می‌گیرد که کارت ملی هوشمند دارند و اگر کارت ملی شان قدیمی باشند نمی‌توانند از این خدمات استفاده کنند این افراد در سفارت خانه‌ها ثبت نام ثنایشان را انجام دهند.

در میان صحبت هایتان به ابزار «اطلاع رسانی در پرونده‌ها» برای ایرانیان خارج از کشور اشاره داشتید، دراین باره برایمان توضیح می‌دهید؟
اگر شما پرونده داشته باشید و اگر دعوی‌ای علیه شما مطرح شده باشد از طریق ابلاغ الکترونیک به شما اطلاع داده می‌شود، اما اگر شما پرونده‌ای داشته باشید و می‌خواهید از وضعیت پرونده تان مطلع شوید سامانه‌ای به اسم اطلاع رسانی پرونده وجود دارد که در آن مشخص می‌شود که وضعیت پرونده تان در چه مرحله‌ای است و در چه مواردی پیش رفته است و به چه مواردی نیاز دارید. حتی اگر وکیل شما در حال پیگیری پرونده باشد شما نیز می‌توانید از روند پرونده تان مطلع شوید.

در میان صحبت‌هایتان به گواهی عدم سوء پیشینه اشاره کردید تا به حال چه تعداد گواهی عدم سوء پیشینه صادر شده است؟
در سال گذشته بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار گواهی عدم سوء پیشینه صادر شده است.

در خصوص پنجره واحد خدمات الکترونیک قضایی، اهداف و کارآیی آن برای مان توضیح می‌دهید؟
هر فردی باید برای هر اقدامی در قوه قضاییه یک کد ثنا داشته باشد. وقتی فردی کد ثنا را می‌گیرد می‌تواند از طریق درگاه ملی قوه قضاییه وارد درگاه خدمات الکترونیک قضایی یا همان پنجره واحد خدمات الکترونیک قضایی شود.

 

در پنجره واحد قوه قضاییه تمام خدماتی که در اختیار همه افراد قرار می‌گیرد از جمله ابلاغ الکترونیک قضایی، نوبت‌دهی قضایی، استعلام سوابق محکومیت‌های مالی، استعلام مدارک قضایی، گواهی عدم سوءپیشینه، استعلام وضعیت وکیل و ثبت شکواییه سرقت را می‌توان انجام داد.

 

به عنوان مثال در استعلام‌سوابق محکومیت‌های مالی که همان سجل محکومیت‌های مالی است افراد می‌توانند استعلام شخص دیگری را انجام دهند. این کار فقط با اجازه او انجام می‌شود و با کد پیامکی که برای او ارسال شده است صورت می‌گیرد. استعلام مدارک قضایی نیز در این پنجره واحد صورت می‌گیرد، اینکه مشخص شود آیا مدرک قضایی اصالت دارد یا نه نیز را می‌توان از طریق همین پنجره واحد پیگیری کرد. استعلام وضعیت وکیل و کارشناس نیز در این پنجره واحد دیده شده است.

 

همچنین در این پنجره واحد فرد می‌تواند جلسات رسیدگی که به صورت الکترونیکی قرار است برگزار شود را ببیند. در عین حال می‌تواند به نظرسنجی که از سوی قوه قضاییه برای او ارسال شود پاسخ دهد. به تازگی دادخواست بدوی دیوان عدالت اداری و تجدیدنظرخواهی دیوان عدالت اداری نیز به آن اضافه شده است و امیدواریم سامانه «ثبت من» را نیز در این پنجره واحد قرار دهیم.

 

در این پنجره واحد تمام امکانات قوه قضاییه برای مردم فراهم شده است. این پنجره واحد سردرگمی در مردم را از بین می‌برد و به صورت یکپارچه عمل می‌کند. در حال حاضر ورودی از پنجره واحد خیلی پایین است، چون ابزار‌های ورودی مان زیاد است، اما در این پنجره واحد امکانات بیشتری فراهم شده است و می‌توان خدمات بیشتری ارایه داد. حتی ممکن است هم یک خدمتی دارد ویک خدمت مشاوره ارایه می‌دهد شما این خدمات را می‌گذارید مهم این است که ورود شان با ثنا باشد. به جرات می‌توانم بگویم که اولین جایی باشیم که پنجره واحد مان آماده است و اگر «ثبت من» هم به ما اضافه شود تقریباً ۷۰ تا ۸۰ درصد خدمات قوه قضاییه در پنجره واحد صورت می‌گیرد.

یکی از سیاست‌های قوه قضاییه در خصوص هوشمند سازی قوه قضاییه توجه به دادرسی الکترونیک با هدف افزایش رضایت مردم و رعایت حقوق شهروندی است.
دادرسی الکترونیک در راستای ترفیع و تکریم در خدمت رسانی به مردم صورت می‌گیرد و به نوعی رعایت حقوق شهروندی و کاهش هزینه‌ها را به همراه دارد. برای افزایش رضایت مردم بویژه در دوره کرونا باید اقداماتی را مورد توجه قرار می‌دادیم.

 

یکی از همین اقدامات دریافت کد ثنا بوده است که دیگر لازم نیست فرد از خانه اش خارج شود تا درخواست گواهی عدم سوء پیشینه دهد و بدون هیچ نیازی تمامی کار‌ها به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. تمام وکلا نیز این امکان را دارند که در محل کار یا منزل شان فرآیند کار موکل شان را انجام دهند.

 

در خصوص جلسات رسیدگی هم امکان برگزاری جلسه به صورت مجازی وجود دارد. یعنی فرد می‌تواند به صورت مجازی و یا بعضا مجازی فیزیکی در جلسه حاضر شود. این امکانات در حال حاضر وجود دارد، یعنی می‌توان یک جلسه رسیدگی را برای یک موضوع خاص، کاملا به صورت مجازی انجام داد.

 

ایرانیان خارج از کشور نیز می‌توانند به صورت مجازی در جلسات دادرسی حضور داشته باشند. نمونه‌های زیادی وجود دارد که به صورت مجازی در جلسه دادرسی حاضر شدند و مطالب خودشان را بیان کرده اند. اگر الزامات اولیه که همان داشتن ثنا است فراهم شده باشد آن‌ها هم می‌توانند در جلسات به صورت مجازی حاضر باشند. این امکاناتی است که هم حقوق شهروندی هموطنان داخل کشور و هم هموطنان خارج از کشور را فراهم کرده است.