زمان استحقاق و مطالبه اجرت قرارداد از سوی دلال در قانون تجارت

همان‌طور که می‌دانیم دلالی قراردادی است که دلال در آن مستحق مطالبه حق دلالی است حال باید بررسی نماییم که دلال چه زمانی مستحق دریافت اجرت خود می‌باشد؟

ماده ۳۴۸ ق. ت به صراحت بیان داشته است که پس از (تمام شدن معامله) دلال حق مطالبه اجرت دارد: (دلال نمی‌تواند حق دلالی را مطالبه کند مگر در صورتی که معامله به راهنمایی یا وساطت او تمام شده باشد.)

منظور از تمام شدن معامله آن است که قرارداد منعقد و قابل اجرا شده باشد؛ لذا اگر قرارداد منعقد شود، ولی اثر آن ایجاد نشود مثل اینکه قرارداد معلق باشد، دلال حق مطالبه اجرت را ندارد. مگر اینکه عناصر قرارداد کامل شود؛ لذا ماده ۳۵۰ ق. ت بیان می‌دارد: (هرگاه معامله مشروط به شرط تعلیقی باشد دلال پس از حصول شرط مستحق اجرت خواهد بود.)

نکته ۱: البته این قواعد، آمره نیست و ممکن است دلال با طرفین توافق کند که پیش از اتمام قرارداد اجرت را دریافت نماید.

نکته ۲ (مهم): پس از انعقاد قرارداد، دلال مستحق دریافت اجرت است، حتی اگر قرارداد بین طرفین فسخ یا منفسخ شود. مگر اینکه فسخ قرارداد مستند به عمل دلال باشد. مثل اینکه دلال یکی از طرفین را فریب داده باشد و او به استناد همین فریب و با خیار تدلیس معامله را فسخ کند (ماده ۳۵۲ ق. ت)

نکته ۳: با توجه به مفاد ماده ۳۴۸ ق. ت دلال برای دریافت اجرت، حق حبس ندارد.