بحران اوکراین و استاندارد‌های دوگانه اروپا در مواجهه با مهاجران و پناهجویان
- در جریان «بحران پناهجویان» در سال ۲۰۱۵، اتحادیه اروپا خواستار بازداشت پناهجویان ورودی شد.
اکنون پس از اقدام نظامی روسیه در اوکراین، چنین نیست؛ دلایل این تفاوت به چالشی غیرقابل حل در توانایی اروپا برای پذیرش رژیم بین المللی حمایت از پناهندگان اشاره دارد.
به گزارش پایگاه «ریلیف وب»، مناقشه اوکراین یکی از بزرگترین و سریع‌ترین جنبش‌های پناهندگانی را که اروپا از پایان جنگ جهانی دوم شاهد بوده، آغاز کرده است؛ در حالی که اتحادیه اروپا این را بزرگترین بحران انسانی می‌داند که اروپا در «سال‌های بسیار زیاد» شاهد آن بوده است، مهم است به خاطر داشته باشیم که چندی پیش نبود که این قاره با چالش انسانی حیاتی دیگری به نام «بحران پناهجویان ۲۰۱۵» به دلیل بحران سوریه، مواجه شد؟
اما واکنش‌های کاملاً متفاوت - تا به امروز - که اروپا به این دو موقعیت داشته است، درس هشداردهنده‌ای برای کسانی است که امیدوار به اروپای «انسانی‌تر» و «سخاوتمندانه‌تر» هستند.
این تفاوت‌های رفتاری اتحادیه اروپا همچنین به توضیح این موضوع کمک می‌کند که چرا برخی از افرادی که از اوکراین فرار می‌کنند - به ویژه، اتباع آفریقا، آسیا و خاورمیانه - درمان و خدمات یکسان و سخاوتمندانه‌ای همچون شهروندان اوکراین دریافت نمی‌کنند.
از زمان آغاز درگیری در اوکراین بسیاری از کشور‌های اروپایی علنا اعلام کردهاند که از پناهندگان اوکراینی استقبال می‌کنند؛ برخی از کشور‌ها با تیم‌هایی داوطلب به همراه آب، غذا، پوشاک و دارو به استقبال پناهجویان اوکراینی آمدهاند، برخی کشور‌های اروپایی حتی به اوکراینی‌های بدون گذرنامه و یا سایر مدارک معتبر اجازه ورود به کشور خود را می‌دهند، سایر کشور‌های اتحادیه اروپا، مانند ایرلند، لغو فوری شرایط ویزا برای افرادی که از اوکراین به این کشور میروند را اعلام کردهاند، در سراسر اروپا، حمل و نقل عمومی رایگان و ارتباطات تلفنی برای پناهندگان اوکراینی فراهم شده است.
اتحادیه اروپا پیشنهاد می‌کند که دستورالعمل حفاظت موقت را که در دهه ۱۹۹۰ برای مدیریت جنبش‌های پناهجویان در مقیاس گسترده در طول بحران بالکان ارائه شد، دوباره فعال کند؛ بر اساس این طرح، پناهندگان اوکراینی تا سه سال بدون نیاز به درخواست پناهندگی، با داشتن مجوز اقامت و دسترسی به آموزش، مسکن و بازار کار، حمایت موقت در کشور‌های اتحادیه اروپا خواهند داشت.
اتحادیه اروپا همچنین پیشنهاد می‌کند که کنترل مرزی و شرایط ورود برای افرادی که از اوکراین فرار می‌کنند، ساده شود.
پناهندگان اوکراینی می‌توانند به مدت ۹۰ روز بدون ویزا در سراسر کشور‌های اتحادیه اروپا سفر کنند، و بسیاری از آن‌ها از کشور‌های همسایه برای پیوستن به خانواده و دوستان خود در سایر کشور‌های اتحادیه اروپا نقل مکان کردهاند.
اما می‌دانیم که رژیم حمایت بین المللی از مهاجران و پناهنگان در اروپا، به خصوص در همان کشور‌هایی که اکنون پذیرای پناهندگان اوکراینی هستند، اینگونه عمل نمی‌کند.
گفتمان عمومی در لهستان، مجارستان، اسلواکی و رومانی اغلب با لفاظی‌های نژادپرستانه و بیگانه هراسانه در مورد پناهندگان و مهاجران، به ویژه پناهندگان از کشور‌های خاورمیانه و آفریقا، آلوده است و آن‌ها سیاست‌های خصمانه‌ای مانند عقب نشینی از مرز‌ها و اقدامات سختگیرانه بازداشت را اتخاذ کردهاند.
نمونه‌ای در این زمینه مجارستان است؛ این کشور از زمان «بحران پناهندگان» در سال ۲۰۱۵، از پذیرش پناهندگان کشور‌های غیر اتحادیه اروپا امتناع کرده است.
مجارستان در واکنش تند خود به «بحران» ۲۰۱۵ تنها نبود؛ مرزبانان لهستانی در برخورد با این پناهندگان و مهاجران وحشیانه رفتار کردند، که بسیاری از آن‌ها توسط مرزبانان لهستانی آسیب دیدند.
هزاران نفر در جنگل‌های بین دو کشور لهستان و بلاروس در شرایط اسفناک و بدون غذا، سرپناه، پتو یا دارو سرگردان مانده و دستکم ۱۹ مهاجر در سرمای زمستان جان خود را از دست دادند.
در واکنش به این وضعیت، لهستان سربازان خود را به مرز خود فرستاد، حصار‌های سیم خاردار برپا کرد و ساخت دیواری به طول ۱۸۶ کیلومتر را برای جلوگیری از ورود پناهجویان از بلاروس آغاز کرد.
حتی قبل از درگیری بین لهستان و بلاروس، پناهندگان در لهستان با استقبال گرمی مواجه نشدند و به تعداد بسیار کمی از پناهجویان وضعیت پناهندگی اعطا شد؛ تعداد زیادی از پناهندگان و مهاجران بازداشت شدند.
با این تاریخچه در روز‌های اخیر به عنوان پس‌زمینه، استاندارد‌های دوگانه و نژادپرستانه که در واکنش به پناهندگان اروپا نهفته است، آشکار شد.
اکنون هیچ تماسی از بروکسل برای بازداشت پناهجویان فراری از اوکراین تا ۱۸ ماه وجود ندارد؛ چرا؟ زیرا همانطور که «کریل پتکوف»، نخست وزیر بلغارستان اخیرا در مورد مردم اوکراین گفت «این‌ها پناهندگانی نیستند که ما به آن‌ها عادت کرده‌ایم... این افراد اروپایی هستند... این افراد باهوش هستند، آن‌ها افراد تحصیل کرده هستند؛ این موج پناهندگی نیست که ما به آن عادت کرده‌ایم، افرادی که از هویتشان مطمئن نبودیم، افرادی با گذشته نامشخص، که حتی می‌توانستند تروریست باشند.»
این استاندارد‌های دوگانه در واکنش به غیر اوکراینی‌هایی که از جنگ در اوکراین فرار می‌کنند، پرورش یافته است.
تعداد فزاینده‌ای از دانشجویان و مهاجران از آفریقا، خاورمیانه و آسیا وجود دارد که با رفتار‌های نژادپرستانه، انسداد و خشونت در تلاش برای خروج از اوکراین مواجه شده‌اند؛ بسیاری از آن‌ها از سوار شدن به قطار‌ها و اتوبوس‌ها در شهر‌های اوکراین منع شده‌اند در حالی که اولویت با اتباع اوکراینی است.