پیک هفتم کرونا پس از سفر‌های نوروز می‌آید؟
_ روزنامه جام‌جم نوشت: تا پایان سال، ۱۷ روز بیشتر باقی نمانده‌است و با توجه به چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا به مسافرت خیلی‌ها این روز‌ها مشغول برنامه‌ریزی برای سفر‌های نوروزی هستند. این درحالی است که هنوز حدود ۶ تا ۸میلیون نفر در برابر کرونا واکسینه نشده‌اند. با وجود این‌که بخشی از این آمار مربوط به حوزه کودکان و دانش‌آموزان است، اما برآورد‌های اولیه نشان می‌دهد بین یک‌و‌نیم تا دو میلیون پلاک خودرو متعلق به رانندگانی است که واکسینه نشده‌اند و تردد آن‌ها ممکن است به شیوع دوباره کرونا دامن بزند. در این بین مسؤولان ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید دارند که جریمه یک میلیون تومانی برای هر ۲۴ ساعت تردد برون‌شهری این افراد می‌تواند مانع تردد آن‌ها و فراگیری دوباره کرونا شود. با این حال به این‌که هیچ برنامه‌ای برای کنترل وضعیت تزریق واکسن سرنشینان خودرو‌ها اعلام نشده و ساز‌و‌کار مشخصی در این رابطه وجود ندارد، کارشناسان حوزه سلامت از این بابت ابراز نگرانی می‌کنند.
سومین تعطیلات نوروز با کرونا
۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۸ زمانی بود که شیوع کرونا در ایران اعلام شد و پس از آن مردم که شناخت زیادی از این بیماری نداشتند با ترس از ابتلا به کرونا، شروع به رعایت نکاتی کردند که از سوی مسؤولان وزارت بهداشت اعلام می‌شد و به‌دنبال آن بسیاری از سفر‌های نوروزی نیز کنسل شد. همچنین آن زمان به منظور جلوگیری از گسترش بیماری کرونا در کشور، مسؤولان بسیاری از استان‌ها اعلام کردند برای حفظ جان شهروندان از حضور مسافران نوروزی در استان خود جلوگیری خواهند کرد و مراکز گردشگری و اقامتی را به روی مردم بستند. به این شکل در نوروز ۱۳۹۹ برای نخستین بار، تعداد قابل‌توجهی از شهروندان به جای حضور در سفر‌های نوروزی در خانه ماندند.
بنا بر اعلام وزارت راه و شهرسازی در نوروز ۹۹ به نسبت سال قبل‌تر از آن، میزان سفر‌های ریلی ۹۴درصد، سفر‌های جاده‌ای با ناوگان حملونقل عمومی ۷۵درصد و سفر‌های هوایی۷۰درصد کاهش یافتند. دومین نوروز کرونایی، اما رنگ و بوی دیگری داشت. با وجود این‌که وضعیت بیماری در کشور وخیم اعلام شده بود و شرایط بسیاری از شهر‌ها قرمز یا نارنجی اعلام شده بود و این نشان از وضعیت وخیم کرونا در کشور داشت، بسیاری از مردم که مدت‌ها از ترس بیماری کرونا در خانه مانده بودند دیگر توان در خانه ماندن نداشتند و این‌طور شد که با آغاز سال ۱۴۰۰ موج سفر‌های نوروزی به شکل غیرمعمول آغاز شد.
در شرایطی که هنوز رنگ بندی کرونایی مناطق مختلف کشور برای سفر‌های نوروزی به صورت رسمی اعلام نشده بود، حسن روحانی، رئیس جمهور وقت با سخنانش مبنی بر این‌که همه استان‌ها شرایط خوبی دارند، چراغ سبز سفر‌ها را روشن کرد. در این زمان حتی جریمه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی ستاد ملی مقابله با کرونا برای ورود یا خروج از شهر‌های قرمز و نارنجی هم چندان فایده نداشت چرا که بسیاری از شهروندان دور زدن قانون را آغاز کرده بودند.
از عبور از جاده‌های فرعی و مخدوش کردن پلاک خودرو‌ها گرفته تا درگیری با ماموران پلیس راهور و حتی کرایه تریلی برای رساندن خودرو‌های گرانقیمت و لاکچری به مقصد، همه راهکار‌هایی بودند که افراد قانون‌گریز برای سفر کردن از آن‌ها استفاده کردند. بنابر آمار اعلام شده از سوی مرکز مدیریت راه‌های سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، تردد‌ها در ایام نوروز ۱۴۰۰ در مقایسه با نوروز سال قبل آن ۹۳درصد افزایش یافت.
این آمار از روز ۲۰ اسفند ۱۳۹۹ همزمان با آغاز طرح نوروزی وزارت راه و شهرسازی تا پایان روز ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ ثبت شده و نشان می‌دهد در این زمان به‌طور متوسط روزانه یک میلیون و ۷۷۹ هزار و ۸۸۶ خودرو در معابر کشور تردد داشته است. آن زمان به‌دلیل انجام‌نشدن واکسیناسیون کامل، بار دیگر به تعداد افراد مبتلا به بیماری کرونا با شرایط وخیم افزوده شد و بیمارستان‌های کشور پر شد از تعداد بیمارانی با شرایط وخیم که نیازمند تخت‌های خالی در بخش مراقبت‌های ویژه بودند.
اکنون، اما بیش از دو سال است که از شیوع بیماری کرونا در کشور می‌گذرد و نوروز ۱۴۰۱ سومین نوروزی خواهد بود که کرونا مهمان ناخوانده مردم ایران شده است. با وجود این‌که وضعیت واکسیناسیون در کشور اکنون روند مطلوبی را طی می‌کند، اما تاکید کارشناسان به رعایت پروتکل‌های بهداشتی نباید فراموش شود.
پیش‌بینی بحران در جاده‌ها
آسان شدن شرایط سفر‌های نوروزی این دغدغه را ایجاد کرده که آیا نهاد‌های مسؤول در حوزه سفر‌های نوروزی می‌توانند مانع سفر افرادی شوند که هر سه دز واکسن خود را دریافت نکرده‌اند.
علیرضا اسماعیلی، عضو هیات علمی دانشگاه پلیس در این باره می‌گوید: گفته می‌شود قرار است پلیس به صورت هوشمند افرادی را که دز سوم واکسن خود را دریافت نکرده‌اند، جریمه کند و باید دید این طرح تا چه حد تأثیرگذار و بازدارنده خواهد بود.
وی می‌افزاید: بدون شک اگر در سومین سال ورود کرونا به کشور سفر‌های نوروزی از سر گرفته شود، شاهد موج سنگینی از سفر‌ها خواهیم بود. مردم بعد از دو سال در خانه ماندن می‌خواهند به سفر بروند و در بعضی از جاده‌ها با بحران رو به رو خواهیم شد.
عضو هیات علمی دانشگاه پلیس از جاده‌های شمالی، جاده‌های منتهی به شهر‌های زیارتی و جاده‌هایی که مسیر تردد به شهر‌های جنوبی هستند به عنوان بیشترین مناطقی یاد کرد که‌پذیرای مسافران نوروزی خواهند بود. اسماعیلی با اشاره به ظرفیت محدود جاده‌های کشور می‌گوید: باید بپذیریم جاده‌های کشور ظرفیت محدودی دارد و طبیعی است اگر بین عرضه و تقاضا که همان جاده‌ها و تعداد سفرهاست، تعادل برقرار نشود، مأموران پلیس راهور با مشکل مواجه خواهند شد. در این شرایط اگر در جاده‌ها شاهد بارندگی یا ریزش کوه باشیم نیز بحران دوچندان خواهد شد و شهروندان ساعات زیادی را در ترافیک‌های جاده‌ای تجربه خواهند کرد.
وی تردد خودرو‌ها براساس طرح زوج و فرد در جاده‌ها یا تغییر زمان تعطیلات شاغلان در ادارات دولتی با سایر افراد را از جمله راهکار‌هایی دانست که می‌تواند مانع ترافیک جاده‌ای شود. بدون شک در دو سال گذشته حوزه گردشگری با آسیب‌های جدی رو‌به‌رو بوده و بسیاری از مشاغل فعال در این بخش تعطیل شده‌اند، اما این مسائل نباید سبب شود سفر‌های نوروزی با هر شرایطی از سر گرفته شود. ایران اکنون در پیک ششم کرونا قرار دارد و رعایت نکردن نکات بهداشتی از سوی شهروندان در سفر‌های نوروزی می‌تواند سبب ایجاد موج جدیدی از کرونا در کشور شود.
اما و اگر‌های سفر‌های نوروزی ۱۴۰۱
براساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، تا روز گذشته ۶۲میلیون و ۹۳۰هزار و ۱۴۷ نفر دز اول، ۵۵میلیون و ۵۵۳هزار و ۱۴۷ نفر دز دوم و ۲۳میلیون و ۳۵۶هزار و ۳۷۲ نفر، دز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به ۱۴۱میلیون و ۸۳۹هزار و ۶۶۶دز رسید.
در این شرایط، اما یک پیام توییتری از عباس شیرواژن، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا در رابطه با مهار نسبی موج ششم بیماری کرونا و ازسرگیری سفر‌های استانی مشروط به این‌که شهروندان هر سه دز واکسن خود را دریافت کرده باشند، کافی بود تا برنامه‌ریزی‌های مسافران برای تعطیلات عید نوروز این‌بار بدون دغدغه‌های گذشته از سر گرفته شود.
اکنون شهروندانی که طی دو سال قبل با سختگیری‌های زیاد ستاد مقابله با کرونا جلوی سفرهایشان تا حدود زیادی گرفته شده بود در تعطیلات عید نوروز ۱۴۰۱ می‌توانند آسان‌تر از سال‌های قبل سفر کنند.
بنا بر اعلام کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور پیش‌بینی می‌شود بین ۵۰ تا ۵۷درصد افزایش تردد‌ها در ایام نوروز ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال‌جاری را تجربه کنیم و با این شرایط فراهم‌شدن زیرساخت‌ها برای سفر‌های ایمن نوروزی به‌منظور جلوگیری از شیوع موج جدیدی از بیماری کرونا در کشور، موضوعی است که باید به آن توجه شود.
درحال‌حاضر برای جلوگیری از سفر افراد واکسن‌گریز، سامانه‌ای تحت عنوان سکوی مدیریت تبادل اطلاعات در حوزه مدیریت هوشمند کرونا راه‌اندازی شده که قرار است با کمک این سامانه جلوی افرادی که اقدام به تزریق واکسن کرونا نکرده‌اند گرفته شود.
در فاز نخست براساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای، تصاویری که از ۱۷۰۰ دوربین بین شهری و ۱۲۷ دوربین شهری احصا می‌شود، ملاک عمل قرار می‌گیرد.
افراد فعال در حوزه بهداشت و درمان کشور همچنان تاکید دارند که تزریق سه دز واکسن در کاهش ابتلا به بیماری کرونا بسیار تاثیرگذار است و افرادی که هنوز اقدام به تزریق سه دز واکسن نکرده‌اند بهتر است هرچه سریع‌تر نسبت به تزریق واکسن اقدام کنند.
بابک عشرتی، متخصص اپیدمیولوژی دراین‌باره می‌گوید: ستاد مقابله با کرونا، تزریق سه دز واکسن را شرط اصلی سفر‌های نوروزی اعلام کرده است و اگر این شرط به‌درستی اجرایی شود تصمیم درستی خواهد بود که تا حدود زیادی جلوی شیوع دوباره موج جدید کرونا در کشور را می‌گیرد. درخواست ما این است مسؤولان تا حد امکان مانع از سفر‌های افرادی شوند که هنوز اقدام به تزریق واکسن نکرده‌اند.
وی معتقد است اگر مسؤولان کشور سفر رفتن را بدون مانع اعلام می‌کنند بهتر است آموزش‌های لازم به منظور چطور سفر رفتن را نیز به شهروندان ارائه دهند. در شرایط کنونی بهترین نوع سفر، مسافرت و معاشرت صرف با اعضای خانواده است و توصیه می‌شود افراد از حضور در مراکز تفریحی سرپوشیده یا حضور در دورهمی‌ها خودداری کنند.
این متخصص اپیدمیولوژی با تاکید بر این‌که ویروس کرونا نشان داده که می‌تواند جهش‌های جدیدی داشته باشد، می‌گوید: احتمال شیوع سویه جدید کرونا همچنان وجود دارد و با توجه به این‌که سرایت‌پذیری این ویروس بسیار بالاست، امیدوار هستیم بعد از تعطیلات عید نوروز آینده شاهد موج جدیدی از بیماران کرونایی در بیمارستان‌های کشور نباشیم.
طبیعت‌گردی و بومگردی، چاره کار
با وجود این‌که از زمان شیوع بیماری کرونا، حوزه گردشگری به‌شدت تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته، اما فعالان حاضر در این حوزه تاکید دارند شهروندان باید مسافرت‌های ایمن همچون بومگردی یا طبیعت‌گردی را در دستور کار خود قرار دهند.
ناصر رضایی، عضو پژوهشکده گردشگری با اشاره به آماده نبودن کشور برای از سرگیری سفر‌های نوروزی می‌گوید: در حال حاضر برای جلوگیری از موج جدید بیماری کرونا در کشور، باید مسافران به سفر‌های طبیعت‌گردی یا بومگردی با تعداد محدود سوق داده شوند. این دو نوع گردشگری می‌تواند تا حدود زیادی علاوه بر رونق گردشگری در کشور مانع شیوع بیماری کرونا شود.
وی معتقد است بهترین نحوه سفر در شرایط کنونی مسافرت شهروندان با خودرو‌های شخصی است، زیرا یک خانواده که دائم با یکدیگر در ارتباط هستند، کمترین خطر را برای هم دارند.
همچنین به گفته وی، استفاده از اتوبوس یا هواپیما برای سفر به مراتب خطر بیشتری برای سلامت شهروندان به همراه خواهد داشت و این نوع سفر‌ها باید به حداقل برسند. این عضو پژوهشکده گردشگری می‌گوید: بدون شک تاثیری که بیماری کرونا بر چرخه گردشگری کشور داشت در هیچ حوزه دیگری شاهد نبودیم. هتل‌ها، سرمایه‌گذاران فعال در حوزه گردشگری، آژانس‌های مسافرتی، افراد شاغل در بحث‌پذیرایی از مسافران، شرکت‌های حمل و نقل مسافر و حتی خرده‌فروشانی که اقدام به فروش سوغاتی می‌کردند، همه در ایام کرونا آسیب دیدند و افراد بسیاری کار خود را از دست دادند.
از نظر این کارشناس فعال در حوزه گردشگری، حمل و نقل هوایی خطرناک‌ترین نوع حمل و نقل در ایام عید نوروز است و باید برای این موضوع تدابیر ویژه‌تری اتخاذ شود. متأسفانه شرکت‌های فعال در حوزه حملونقل هوایی از حداکثر ظرفیت مسافران برای سوار شدن در هواپیما‌ها استفاده می‌کنند و با توجه به سرعت انتشار ویروس کرونا، این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
وی درخصوص مسائل مطرح شده از‌سوی سخنگوی ستاد مقابله با کرونا مبنی بر جلوگیری از سفر افراد واکسینه نشده، می‌گوید: در حال حاضر کنترل تمام امور مردم با کد ملی امکان‌پذیر است و در شرایطی که اعلام شده افرادی که هنوز سه ماه از تزریق دز سوم واکسن‌شان نگذشته هم می‌توانند راهی سفر شوند و به جمع واکسینه‌شدگان کامل بپیوندند و باید در اماکن گردشگری و مبادی شهر‌ها به این موضوع توجه شود.
در شرایطی که تزریق هر ۳ دز واکسن شرط اصلی سفر در نوروز ۱۴۰۱ اعلام شده، نگرانی‌هایی برای افرادی که به‌طور کامل واکسینه شده‌اند نیز وجود دارد که مبادا پلاک خودرویشان به اشتباه جریمه شود.
تیمور حسینی، جانشین پلیس راهور ناجا دراین‌باره می‌گوید: برابر مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا، افرادی که سه دز واکسن کرونا را تزریق کرده باشند برای سفر به دیگر شهر‌ها در نوروز هیچ محدودیتی ندارند؛ حتی اگر شهر‌ها در شرایط قرمز کرونایی باشد. افرادی که دز‌های کامل واکسن کرونا را تزریق کرده و می‌خواهند برای نوروز عازم شهر‌های دیگر شوند، نیازی نیست مشخصات خود یا پلاک خودروی شخصی را در سامانه‌ای ثبت کنند. دوربین‌های هوشمند جاده‌ای شماره پلاک خودرو‌ها را ثبت کرده و اگر مالک خودرو سه دز واکسن را تزریق نکرده باشد تردد و سفرش غیر‌مجاز تلقی شده و روزانه یک میلیون تومان جریمه خواهند شد.
با وجود اعلام حسین قاسمی، دبیر کمیته اجتماعی، امنیتی و انتظامی ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر استعلام واکسیناسیون افراد و ابتلای آن‌ها براساس کد ملی برای جلوگیری از سفر افراد واکسن‌نزده یا مبتلا به کرونا، باید دید این تصمیم جدید به‌درستی اجرایی می‌شود یا این‌که سرنوشت آن مانند سرنوشت طرح نه‌چندان موفق ممنوعیت تردد شبانه خواهد بود. ممکن است با وجود در‌نظر گرفتن جریمه یک میلیون تومانی برای هر ۲۴ ساعت تردد مالکان خودرو‌های شخصی که سه دز واکسن کرونا را تزریق نکرده‌اند این طرح آن‌طور که باید تاثیرگذار نباشد. هر چند از‌سوی مرکز اطلاعات و ارتباطات سازمان مدیریت بحران کشور پیشنهاد شده که قبل از آغاز سفر‌های نوروزی به افرادی که هنوز واکسن کرونا تزریق نکرده‌اند اطلاع داده شود که ممنوع‌السفر هستند، اما با وجود این هنوز ابهاماتی برای تردد شهروندان واکسن‌نزده وجود دارد. برای مثال هنوز اعلام نشده که نهاد‌های نظارتی که کد ملی راننده یک خودرو را کنترل می‌کنند چطور قرار است وضعیت تزریق واکسن سرنشینان خودرو‌ها را نیز کنترل کنند.
گفته می‌شود از مجموع ۱۸۰۰ دوربین ثبت تخلف، ۸۵ درصد این دوربین‌ها یعنی معادل ۱۶۰۰ دستگاه دوربین آماده به کار و فعال هستند، همچنین ۸۸۴ دوربین نظارت جاده‌ای نیز از‌سوی راهداری فعال بوده و تردد‌های جاده‌ای رصد می‌شوند و این موضوع نیز می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده برای سفر‌های نوروزی افراد واکسینه نشده مطرح باشد. کارشناسان معتقدند راهکار‌های جدید اتخاذ شده از‌سوی ستاد ملی مقابله با کرونا برای ازسرگیری سفر‌های نوروزی در سال ۱۴۰۱ و همکاری سایر نهاد‌های نظارتی و انتظامی با ستاد ملی مقابله با کرونا، ممکن است مانع سفر‌های افراد واکسینه نشده را نشود یا این‌که افراد قانون‌گریز بار دیگر شگرد جدیدی برای فرار از قانون پیدا کنند و با رفتار‌های پر‌خطر خود برای دیگر شهروندان و کادر درمان دردسر‌ساز شوند.