آداب خداحافظی با ماه رجب/مهمترین اعمال شب اول ماه شعبان

یدالله بهتاش در گفت‌وگو با میزان پیرامون جایگاه ماه شعبان گفت: ماه شعبان از جمله ماه‌های ارزشمند و مورد تاکید است، در این ماه عبادت و توجه به ادای دین فضیلت فراوانی دارد، اهمیت ماه شعبان به حدی است که در مورد آن «پیامبر اکرم (ص)» بیان کردند: «ماه شعبان ماه من است».

وی به ویژگی ماه شعبان اشاره و ابراز کرد: در همه ماه‌های سال حداقل یک شهادت و یا وفات وجود دارد، اما درماه شعبان شهادت هیچ یک از «معصومین (ع)» وجود ندارد و این از ویژگی‌های ماه شعبان به حساب می‌آید. خداوند توسط پیامبران این فرصت را برای بندگان ایجاد کرده است تا خودسازی بیشتر و بهتری در این ماه مبارک داشته باشیم، هم به فکر خودسازی خود و هم به فکر دیگران باشیم.

***رویداد‌های ماه شعبان

وی با اشاره به مهمترن رویدادهای ماه شعبان ابراز کرد: در روز سوم شعبان ولادت «امام حسین (ع)» بیان شده است ایشان را امام امر به معروف و نهی از منکر نیز می‌نامند، «سیدالشهدا (ع)» افزون بر جایگاهی که در میان شیعیان به عنوان سومین امام و سرور شهیدان دارند، نزد اهل سنت نیز به سبب فضایلی که از زبان «پیامبراکرم (ص)» درباره این امام بزرگوار نقل شده و همچنین به دلیل ایستادگی‌شان در برابر یزید بسیار مورد توجه و احترام قرار دارند، همچنین مجموعه سخنان و آثار «امام حسین (ع)»، در قالب حدیث، دعا، نامه، شعر و خطبه در کتاب «موسوعة کلمات الامام الحسین» و کتاب «مسند الامام الشهید» گردآوری شده و علاوه بر این، آثار فراوانی در قالب دانشنامه، زندگی‌نامه، مَقتل و تاریخ تحلیلی درباره شخصیت و زندگی ایشان نگاشته شده است.

این کارشناس علوم قرآنی در همین راستا ابراز کرد: روز چهارم شعبان مصادف است با ولادت حضرت «ابوالفضل العباس (ع)»، ایشان پرچمدار سپاه «امام حسین (ع)» در واقعه کربلا بودند، شیعیان برای حضرت «عباس (ع)» جایگاه معنوی بالایی قائلند؛ ایشان را باب الحوائج می‌خوانند و به این حضرت بزرگوار متوسل می‌شوند. ایشان سرباز گوش به فرمان، ولی زمان خود بودند و تا پای جان از «سیدالشهدا (ع)» دفاع کردند.

بهتاش پیرامون دیگر رویداد روز چهارم ماه شعبان ابراز کرد: روز چهارم ماه شعبان همچنین مصادف است با ولادت «امام سجاد (ع)» که نمومنه یک انسان کریم بودند و در عین حال عبادت ایشان زبان‌زد بود. خطبه «امام سجاد (ع)» در شام باعث آگاهی مردم از جایگاه «اهل بیت (ع)» شد و چهره سیاه ظالمان نیز توسط ایشان مشخص گردید.

وی به ولادت حضرت «علی اکبر (ع)» اشاره و بیان کرد: یازدهمین روز از ماه شعبان مصادف است با ولادت حضرت «علی اکبر (ع)»، «امام حسین (ع)» ایشان را شبیه‌ترین مردم به «پیامبر اسلام (ص)» معرفی کرده و فرمودند که هر وقت مشتاق دیدن «پیامبراکرم (ص)» می‌شویم، به او نگاه می‌کنم.

این کارشناس علوم قرآنی به رویداد‌های روز ۱۵ شعبان اشاره و تاکید کرد: روز ۱۵ شعبان مصادف است با ولادت با سعادت «امام زمان (عج)»، «حضرت مهدی (عج)» در آخرالزمان ظهور می‌کنند و به همراه یارانشان حکومتی جهانی برپا می‌سازند و دنیا را که پر از ظلم و ستم شده آکنده از عدل و داد می‌نمایند. در روایات اسلامی، توصیه مسلمانان به انتظار فرج مورد تأکید فراوان قرار گرفته و شیعیان این روایات را به معنای انتظار ظهور «امام زمان (عج) می‌دانند.

بهتاش با بیان اینکه یکی از اعمال مورد تاکید قرار گرفته شده احیای نیمه شعبان است، اظهار کرد: یکی از اعمالی‌ که در این شب بسیار سفارش شده زیارت «امام حسین (ع)» است و این نشان‌دهنده این است که رمزی بین میلاد «امام زمان (ع)» و احیای راه و مکتب «امام حسین (ع)» توسط «امام زمان (ع)» وجود دارد.

وی پیرامون فضیلت شب ۱۵ ماه شعبان تصریح کرد: در برخی روایات آمده است که بعد از شب قدر، شب نیمه شعبان از پرفضیلت‌ترین شب‌هاست، «پیامبر اکرم (ص)» می‌فرماید جبرئیل امر کرد که‌ ای رسول خدا نیمه شعبان را احیا بدار، زیرا در این شب در‌های رحمت و مغفرت الهی باز است، و به امت خود هم بگو که این شب را احیا بدارند. «امام رضا (ع)» فرمودند: «خداوند در نیمه شعبان بسیاری از گناهان انسان را می‌بخشد و آن‌ها را مورد عفو قرار می‌دهد»، «امام رضا (ع)» در رابطه با اعمال نیمه شعبان نماز جعفرطیار، دعا و استغفار را سفارش کرده‌اند.

*** اعمال شب اول ماه شعبان

بهتاش به اعمال شب اول ماه شعبان اشاره و ابراز کرد: غسل در شب ابتدایی این ماه با فضیلت دانسته شده است همچنین هر روز هفتاد مرتبه بیان «اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ الْحَىُّ الْقَیّوُمُ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» بسیار پرفضیلت است، این ذکر که بهترین دعا‌ها و ذکر‌ها است بسیار مورد تاکید قرار گرفته و هرکه هر روز از این ماه استغفار کند مانند آن است که هفتاد هزار بار در ماه‌هاى دیگر استغفار کرده است، این مهم حتی در بیانات مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفته است.

وی پرداخت صدقه در ماه شعبان اشاره و ابراز کرد: عمل دیگری که در این ماه بر آن سفارش شده صدقه دادن و کمک به نیازمندان است، این مهم خصوصا در زمان حال که بیماری کرونا مشکلات اقتصادی فراوانی را برای قشر ضعیف ایجاد کرده مورد تاکید قرار گرفته است، همچنین «پیامبر اکرم (ص)»پیرامون دادن صدقه فرمودند: «أفضَلُ الصَّدَقةِ حِفظُ اللِّسانِ؛ بهترین صدقه، نگه داشتن زبان است»؛ همچنین در روایات آمده: «مَن حَفِظَ لِسانَهُ فَکأَنّما عَمِلَ بِالقُرآن؛ کسی که زبانش را مهار کند گویا به قرآن کریم عمل کرده است».

این کارشناس علوم قرآنی خدمت به پدر و مادر را به عنوان بزرگترین اعمال در ماه شعبان معرفی و بیان کرد: خدمت به پدر و مادر در همه زمان‌ها از مهمترین اعمال پر فضیلت محسوب می‌شود جلب رضایت پدر و مادر در این ماه نیز بسیار ارزنده است و ثواب فراوانی را به دنبال دارد.

وی توبه را عملی ارزنده در ماه شعبان دانست و بیان کرد: توبه و ادای دین از جمله اعمال پر فضیلت در ماه شعبان است. در این ماه فضا و زمانی مناسب برای ادای دین نسبت به اطرافیان ایجاد می‌شود، باید در نظر داشته باشیم که ادای دین بسیار مهم است و اگر فردی عبادت فراوان انجام دهد، اما دینی داشته باشد اعمال او مورد توجه قرار نمیگیرد، زیرا حق الناس بسیار مهم است، لذا زمانی مناسب برای حلالیت گرفتن محسوب می‌شود. کنار گذاشتن کدورت و ناراحتی‌ها از دیگران امری مهم است همانگونه که با آغاز سال جدید به خانه تکانی می‌پردازیم باید کدورت‌ها را نیز از دل خود پاک کرده و اقدام به آشتی و گذشت از یک دیگر کنیم، حتی در روایتی بیان شده بهترین صدقه اینست که دو نفر با هم آشتی داده شوند.

وی به روزه در ماه شعبان اشاره و ابراز کرد: روزه داری در ماه شعبان فضیلت فراوانی دارد در این ماه روزه داشتن حتی برای یک روز ثواب بسیاری دارد. روزه ماه شعبان به خصوص در پنجشنبه ماه یک فضیلت محسوب شده، در روایات آمده است که در هر پنجشنبه ماه شعبان آسمان‌ها را زینت می‌کنند، پس ملائکه عرض می‌کنند: خداوندا روزه داران این روز را بیامرز و دعای آن‌ها مستجاب می‌شود.

بهتاش پیرامون اعمال آخر ماه شعبان تاکید کرد: سه روز آخر ماه، روز‌هایی است که در این ماه برای روزه گرفتن بسیار مورد توجه قرار گرفته است، به گونه‌ای که فرد روزۀ ماه شعبان خویش را به ماه رمضان متصل سازد. برای چنین کسی پاداش دو ماه روزۀ متوالی نوشته خواهد شد همچنین نماز در ماه شعبان فضیلت زیادی دارد، در هر پنجشنبه ماه شعبان، دو رکعت نماز بگزار، در هر رکعت بعد از سوره «حمد» صد مرتبه، سوره «توحید» را بخواند و پس از سلام، صد بار صلوات بفرستد و نمازی دیگر نیز وجود دارد که در شب نیمه شعبان هنگامی که نماز عشاء را به جای آوردی دو رکعت نماز بگزار، در رکعت اول، حمد و سوره قل یا ایّها الکافرون و در رکعت دوم توحید بخوان پس از سلام سی و سه مرتبه سبحان اللّه، سی و سه مرتبه الحمد لله و سی و چهار مرتبه اللّه اکبر سپس بگوید: یا من الیه ملجأ العباد پس از آن سجده کند و بیست مرتبه بگوید یا رب، هفت مرتبه یا الله و هفت مرتبه لاحول ولا قوّة الّا باللّ،ه ده مرتبه ماشاء اللّه لاقوّة الّا بالله، سپس صلوات بر «پیامبر(ص)» بفرستد و حاجات خود را بخواهد،البته باید توجه داشت که صلوات خاصه ماه شعبان نیز در این ماه ثواب فراوانی دارد.

***اعمال آخرین روز ماه رجب

این کارشناس علوم قرآنی پیرامون اعمال آخرین روز ماه رجب خاطرنشان کرد: برای اعمال روز آخر رجب غسل فضیلت فراوانی دارد همچنین خواندن نماز حضرت «سلیمان (ع)» نیز بیان شده، بدین ترتیب که ده رکعت  نماز به جا آورده می‌شود و به صورت پنج نماز دو رکعتى که در هر رکعت بعد از حمد، سه بار سوره توحید و سه بار سوره کافرون قرائت مى‌شود. بعد از هر دو رکعت، دست‌ها را بلند کرده این دعا را مى خوانند: «لا اله الا اللّه وحده لا شریک له، له الملک له الحمد یحیى و یمیت و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شیى قدیر»، سپس این دعا را مى خوانند: «اللهم لا مانع لما اءعطیت و لا معطى لما منعت و لا ینفع ذا الجد منک الجد» سپس دست‌ها را به روى خود مى کشند. همچنین روزه نیز در این روز پاداش فراوان دارد، «امام رضا (ع)» فرمود: «هر کس روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند گناهانش را می‌آمرزد».