وضعیت کاغذ و ادامه چالش این روزهای حوزه چاپ و نشر

- آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهد که نیاز کشور به کاغذ تحریر حدود ۳۸۰ تن است که تقریبا ۱۵۰ تن آن از طریق تولید داخل تامین می‌شود، اما به دلیل عدم استقبال مصرف کننده داخلی توسعه آن فراهم نشده و تا حدودی تولیدات کاهش یافته است.

اما به گفته مصرف کنندگان کاغذ و ناشران، کاغذ تولید داخلی از کیفیت مطلوبی برخوردار نیست لذا ترجیح می‌دهند از کاغذ‌های وارداتی استفاده کنند اگر چه همه کتاب ها همانند کتاب مدارس نیازمند کاغذ با کیفیت نیست. 

برخی فعالان عرصه نشر به بررسی دلایل عدم استقبال مصرف کننده داخلی از کاغذ اشاره دارند آنان معتقدند عدم حمایت از تولید داخلی طی چند سال گذشته و اختصاص ارز به کاغذ‌های وارداتی که زمینه را برای کاهش قیمت کاغذ وارداتی در سطح بازار فراهم کرده عوامل موثر برعدم استقبال از کاغذ داخلی شده، در این شرایط مصرف‌کنندگان ترجیح دادند تا به دنبال کاغذ ارزانتر بروند در عین حال متاسفانه تنظیم قوانین مصوب شده که به نفع وارد کنندگان است تیشه به ریشه تولید داخلی زده و برخی از کارخانه‌های تولید کننده کاغذ را به تعطیلی کشاند.

در این راستا فعالان عرصه چاپ و نشر تاکید دارند، کاغذی که کارخانه چوب و کاغذ مازندران برای کتاب‌های درسی تولید می‌کند مناسب است، ولی بقیه کتاب‌های بخش عمومی همچنان نیازمند کاغذ هستند.

در این زمینه ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولید کنندگان کاغذ و مقوا امکانات مناسب را عاملی برای تولید دخلی دانست و ابراز کرد: کارخانه‌های تولید کننده کاغذ داخلی می‌توانند به خوبی بخشی از نیاز داخل را فراهم کنند ما برای همه کتاب‌های منتشر شده در کشور نیازمند کاغذ با کیفیت‌ها بسیار بالا نیستیم و همین کاغذ داخلی می‌تواند نیاز کتاب‌های درسی را فراهم کند.

وی به واردات کاغذ و تاثیر آن بر اقتصاد کشور اشاره و تاکید کرد: واردات سبب شده سالانه میزان بسیار زیادی ارز از کشور خارج می‌شود در حالی که تولید کنندگان ما در حوزه کاغذ داخلی امکان تامین این نیاز را دارند محاسبات نشان می‌دهد واردات ۱۸۰ هزار تن کاغذ ضرر‌های اقتصادی زیادی به همراه دارد این در حالی است که کاغذ در توسعه اقتصادی و در رشد شاخص‌های «ان تی پی» نقشی بسیار قابل توجه دارد بنابراین تولیدات داخلی می‌تواند ظرفیت سازی و افزایش کیفیت را به دنبال داشته باشد و صرفه جویی ارزی را در برداشته باشد.

***تامین کاغذ از داخل 

رئیس سندیکای تولید کنندگان کاغذ و مقوا به قرارداد‌های حوزه تولید کاغذ اشاره و اظهار کرد: از سال‌های گذشته آموزش و پرورش به دنبال تامین کاغذ مورد نیاز خود از طریق کارخانه‌های داخلی بود در آن زمان من مدیر کارخانه چوب و کاغذ مازندران بودم آمار‌ها نشان می‌داد که آموزش و پرورش حدود ۴۰ هزار تن مصرف دارد، اما تولید داخل امکان پاسخگویی به ۲۰ هزار تن را داشت لذا مقرر شده بود که هرسال ۱۵ درصد به ظرفیت تولید ما اضافه شود تا بتوانیم در دراز مدت تمام نیاز داخلی آموزش و پرورش را پاسخگو باشیم، اما در سال‌های گذشته برخی رویداد‌ها سبب شد تا تولید کنندگان نتوانند به این تعهد پایبند باشند و آموزش و پرورش نا گزیر از تامین کاغذ از داخل شد، اما در پی‌انعقاد تفاهم نامه‌ای که اخیرا وزارت آموزش و پرورش با کارخانه چوب و کاغذ مازندران بر قرار کرده توافق شده تا از ظرفیت‌های ایجاد شده در بخش تولید استفاده شود.

وی در مور کیفیت در تولیدات کاغذ داخلی بیان کرد: تعریف کیفیت شاخص‌های خاص خود را دارد همه کتاب‌هایی که منتشر می‌شوند نیازمند کیفیت با درجه‌های خاص و بالا نیستند بلکه برخی از کتاب می‌توانند با کاغذ داخلی تولید شده و ضرورتی برای استفاده از کاغذ با کیفیت‎ها و شاخص‌های خاص را ندارند. کتاب‌های تحصیلی برای دانش آموزان جزو کتاب‌هایی هستند که می‌توانند با کاغذ داخلی تولید شود و ضرورت ندارد برای آنان دست به واردات و خروج ارز از کشور بزنیم.

*** کاغذ تولید داخل نیاز داخلی را پاسخگو نیست

اما جلال ذکایی، فعال و کارشناس چاپ و نشر معتقد است که کاغذ تحریر در اولویت تولید کارخانه‌های داخلی نیست و این کارخانه‌ها به دلایل مختلف به سمت تولید کاغذ‌های بسته بندی مخصوص صنایع غذایی رفته اند؛ نکته دیگر، ضعیف بودن اقتصاد نشر است که تمایل تولیدکنندگان را به سرمایه گذاری در این بخش کم می‌کند.

وی بیان کرد: دولت‌ها در چنین شرایطی به حوزه نشر کمک می‌کنند، ولی متأسفانه کمک دولت در سالیان گذشته به سمت واردات بوده است.

***کاغذ تحریر تولید داخل مناسب نیست

ذکایی افزود: ما در بحث کاغذ کتاب و مطبوعات همچنان وابسته هستیم و دلیل آن هم این است که کاغذ‌های داخلی کیفیت مناسبی ندارند و تنها می‌توان از این نوع کاغذ برای تولید کتاب مدارس استفاده کرد در عین حال باید توجه داشت که تولید کاغذ داخلی نیاز به حمایت‌های فرهنگی و گسترش فرهنگ مطالعه هم دارد که دولت‌ها باید به این موضوع توجه کنند.

وی افزود: یکی دیگر از مشکلات ما مجموعه قوانین است. چنان که تعرفه واردات کاغذ خارجی فقط ۴ درصد است که این موضوع سال‌ها اعتراض تولیدکنندگان را به دنبال داشته است، اما اگر تولیدکنندگان بخواهند مواد اولیه تولید کاغذ را وارد کنند باید ۱۴ درصد بپردازند.

آخرین خبر ها از زبان نماینده تشکل مصرف کنندگان کاغذ در کشور غلامرضا شجاع بیانگر این امر است که چندی پیش کارخانه چوب و کاغذ مازندران اعلام کرد که آمادگی لازم را جهت تولید کاغذ داخلی فراهم می‌کند و حتی قرارداد‌هایی را با بخش‌هایی مانند سازمان آموزش و پرورش بسته بود، اما به علت عدم پرداخت به موقع پول به این شرکت تولید کناغذ داخلی ،سبب شده آنها نتوانند در موعد مقرر به واردات چوب از روسیه از طریق رودخانه ولگا تهیه کنند. این شرکت قرار بود تا ۴۰ هزار تن چوب از خارج از کشور برای تولید کاغذ تحریر وارد کند از سوی دیگر بالا رفتن قیمت خمیر کاغذ نیز عاملی شد که این کارخانه نتواند نسبت به قرارداد‌های خود پابرجا باقی بماند.

باید توجه داشت که تولید کاغذ داخلی با استاندارد‌های اروپا هماهنگ نیست و نیازمند سرمایه‌گذاری خاص دارد همچنین مواد اولیه ویژه و قطعات یدکی ماشین آلات باید وارد شود که تحریم‌ها این اجازه را نمی‌دهد البته هستند ظرفیت های که برای تولید کاغذ می توان از آنها بهره برداری کرد ولی سرمایه گذاری های فراوانی را طلب می کد  از سوی دیگر اکنون که ما در تحریم به سر می‌بریم تامین این مواد به دشواری انجام می‌شود، اما تولید موجود توان پاسخگویی به بخشی از نیاز بازار داخلی را دارد و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.