اما و اگر‌های برگزاری چندباره کنکور در سال؛ کنکور در مسیر عدالت
_ روزنامه ایران نوشت: مصوبه‌های کنکور همیشه بحث برانگیز است. آنقدر در این سال‌ها بحث درباره این مصوبات شده است که شاید الان خیلی به‌صورت مشخص همه افراد جامعه ندانند دقیقاً متر و معیار قبولی در کنکور چیست. یک روز درباره تغییرات در سهمیه‌ها بحث می‌شود و یک روز درباره سهم سوابق تحصیلی. امسال شاید داغ‌ترین تغییر در افزایش تعداد دفترچه‌های آزمون باشد. اما آنچه کلید خورده تغییر و تحولاتی است که از ۱۴۰۲ باعث تغییرات محسوسی در گزینش دانشجویان می‌شود و همین مسأله بحث‌های جدی در جامعه دانش‌آموزی، آموزش و پرورش و آموزش عالی را کلید زده است.
از سوی دیگر کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت هم حرف‌هایی دارند و مؤسسات کنکوری هم در حال آماده کردن روش‌های جذب دانش‌آموزان بر اساس روش جدید هستند. هر چند قرار است در روش جدیدی که شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد کرده است سهم سوابق تحصیلی قطعی و به شکل محسوسی اثرگذار باشد، اما بدون تردید با اهمیت پیدا کردن موضوع نمرات امتحانات نهایی دیگر این روش جذب دانشجو نیست که تأثیر می‌گیرد بلکه حداقل سه سال تحصیلی در مدرسه را هم تحت تأثیر وسیع‌تری قرار می‌دهد.
هامون سبطی دبیر کارگروه آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت کشور معتقد است کمترین اثر چنین تغییر بزرگی در پذیرش دانشجویان، ایجاد نمره‌گرایی و میل به گرفتن نمره ۲۰ است چرا که در روش تأثیر قطعی معدل، فرق بین معدل ۲۰ و معدل ۱۹.۵ یعنی فرق بین قبول شدن در رشته‌های پرطرفدار و بازماندن از آنها. شاید تصورش هم سخت باشد که کسی در امتحانات نهایی پایه ۱۲ معدل ۱۹ بگیرد، اما شانسی برای قبولی در کنکور را نداشته باشد. سبطی، اما به موارد و آسیب‌های دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید: این مصوبه بحث بر سر تقلب فروشی و کلاس‌های خصوصی و کتاب‌های مربوط به ارتقای معدل را مهیا می‌کند و شکاف فقیر و غنی را به دوره متوسطه سوق می‌دهد. همین الان هم مدارس غیردولتی با این شعار که نمرات پایه دهم، یازدهم و دوازدهم در سرنوشت کنکور مهم است و به ما بپیوندید در حال جذب بیشتر دانش‌آموزان هستند و شهریه‌ها را دو برابر کرده‌اند.
اما کریم زاهدی، معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره بحث سوابق تحصیلی می‌گوید: در مصوبه جدید کنکور سوابق تحصیلی بسیار حائز اهمیت خواهد بود. سوابق‌تحصیلی مبتنی بر امتحانات آموزش و پرورش است که خیلی به کتاب‌های درسی مرتبط است. اولاً خیلی از دانش‌آموزان دسترسی یکسان‌تری به محتوای کتاب درسی دارند به همین خاطر استرس برای این دانش‌آموزان خیلی کمتر خواهد شد. ثانیاً با سوابق تحصیلی وزن کنکور از صد درصد به چهل درصد می‌رسد و از این جهت بخش زیادی از استرس کنکور مرتفع خواهد شد.
وی در واکنش به این مسأله که آموزش مجازی در دوران کرونا موجب افت نمره‌های دانش‌آموزان شده و همین باعث ضربه به آنها در بخش سوابق تحصیلی کنکور خواهد بود، گفت: من این حرف را رد نمی‌کنم، اما امیدوارم کرونا تا سال ۱۴۰۱ مرتفع شود. این شرایط تقریباً برای همه یکسان است و همه جا نیز آموزش مجازی برگزار می‌شود بنابراین کاهش نمره برای همه اتفاق افتاده است، ولی در جایی که یک عده دسترسی به امکانات نداشته باشند و یک عده دیگر داشته باشند دغدغه ما بیشتر است.
سهمیه مناطق محروم عین عدالت است
همچنین جدیداً نیز موضوع درباره تغییر در سهمیه‌ها مطرح شده است که بخش مهمی از این سهمیه‌ها بحث سهمیه مناطق محروم است. سبطی در این باره می‌گوید: اصولاً هر نوع سهمیه در مسابقات علمی خارج از فلسفه عدالت است، اما سهمیه مناطق محروم بین بی‌عدالتی و عدالت نسبی، یک عدالت نسبی را در دل خود دارد.
بحث بعدی، اما به موضوع شرکت چندباره دانش‌آموزان در کنکور از سال ۱۴۰۲ برمی‌گردد. معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در پاسخ به این سؤال که برگزاری دو مرتبه کنکور در سال چه کمکی به کاهش استرس داوطلبان خواهدکرد؟ گفت: برگزاری دو مرتبه کنکور در سال که قرار است از سال ۱۴۰۲ اجرایی شود تأثیر بسیار خوبی بر کاهش استرس خواهد داشت، زیرا طبق مصوبه جدید کنکور بناست نتایج کنکور تا دو سال اعتبار داشته باشد. به همین خاطر داوطلب می‌تواند طی همین دو سال چهار مرتبه دیگر در کنکور شرکت کند.
وی در پاسخ به این سؤال که یعنی داوطلب می‌تواند با حفظ رتبه قبلی خود در کنکور‌های بعدی نیز شرکت کند؟ گفت: بله داوطلب می‌تواند با هر کدام از آزمون‌هایش که نتیجه بهتری داد وارد دانشگاه شود. البته اگر دو سال از آن بگذرد رتبه نیز بی‌اعتبار خواهد بود. این روش می‌تواند موجب کاهش استرس شود، یعنی داوطلب اگر به هر دلیلی نتواند در کنکور شرکت کند یا رتبه مطلوبی به دست بیاورد می‌تواند شش ماه دیگر مجدداً کنکور بدهد.
درباره ماهانه برگزار شدن کنکور تصمیمی گرفته نشده است
زاهدی در واکنش به اظهارات جدید رئیس سازمان سنجش مبنی بر برگزاری آزمون‌ها به شکل ماهانه، گفت: رئیس سازمان سنجش آموزش کشور هم گفته است می‌توانند این آزمون را هر ماه برگزار کنند، طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کنکور سالی دوبار برگزار خواهد شد و اگر دانش‌آموز یا داوطلبی بتواند طی دو سال، چهار مرتبه در کنکور شرکت کند از استرس او کاسته خواهد شد. اما اینکه تعداد آزمون‌ها بیشتر باشد بحثی است که از سوی رئیس سازمان سنجش مطرح شده و در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی قید نشده است.
معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: به شکل منطقی می‌توان هر ماه آزمون گرفت، ولی هزینه‌هایی در پی دارد و مسأله این است که آیا توجیه‌پذیر است یا خیر. برای این ایده نیز شاید لازم باشد مصوبه‌ای وجود داشته باشد که مبتنی بر آن بتوان کسب تکلیف کرد.
دبیر کارگروه آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت کشور که از کسانی است که نخستین بار بحث برگزاری چندباره کنکور برای کاهش استرس را مطرح کرد معتقد است آنچه امروز در این مصوبه مطرح شده است باز هم عدالت را زیر سؤال می‌برد. او می‌گوید: ماجرای دو یا چندبار برگزار شدن کنکور را من در سال ۹۳ یا ۹۴ در نشست‌های علمی فرهنگی در نمایشگاه کتاب مطرح کرده بودم و با نامه نگاری‌های متعدد به سازمان سنجش و کمیسیون مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی این مسأله را در کنار پیشنهاد‌های اساسی تری اعلام کرده بودیم، اما بدون اینکه از ما بپرسند چه سازوکاری برای اجرای این پیشنهاد بوده این مسأله وارد مصوبه شده است و آنچه مطرح می‌شود دور از عدالت است.
کنکور، آزمون تافل نیست!
وی ادامه می‌دهد: دو یا چند بار برگزار شدن کنکور در سال که با سؤال‌های متفاوت و تعداد شرکت‌کننده متفاوت برگزار می‌شود از نظر فلسفه عدالت آموزشی توجیه ندارد. ما در نظرمان این بود که دوبار در سال جذب دانشجو صورت بگیرد. برای مهر و برای بهمن ماه به‌صورت جداگانه جذب دانشجو صورت بگیرد و کنکور برگزار شود. در مهرماه دو سوم ظرفیت و در بهمن ماه یک سوم ظرفیت دانشگاه‌ها. حتی فاصله یکی دو ماه باشد که افراد دچار فرسودگی و فراموشی نباشند و اگر کسی بنا به استرس کنکور را بد داد بتواند جبران کند. الان نگاه به این مصوبه مثل آزمون تافل شده است که نمرات تا مدتی اعتبار دارد در حالی‌که اصلاً کنکور و چنین آزمون‌هایی به لحاظ کارکرد قابل قیاس نیستند.