چرا مردان ایرانی کمتر به سلامتی خود اهمیت می‌دهند؟
_ فارس نوشت: یکی از شگفتی‌های آفرینش وجود تفاوت‌ها بین زنان و مردان است. بیولوژیست‌ها و پژوهشگران پس از بررسی و تحقیق به این نتیجه رسیدند که رفتار‌های ذهنی و فکری زنان و مردان در پاره‌ای از صفت‌های اصلی به صورت ذاتی با هم فرق داشته و تحت تأثیر جنسیت، به گونه‌ای متفاوت از یکدیگر عمل می‌کنند.
دنیای مردان نسبت به دنیای زنان همراه با تفاوت‌هایی است؛ به طوری که مردان افرادی منطقی‌تر و به اصطلاح دو دو تا چهار تا‌تر هستند، اما دنیای زنان بیشتر با احساس و عاطفه افزونتری همراه است و تقابل این دو می‌تواند چالش‌هایی را به وجود آورد.
اکنون در هفته سلامت مردان قرار داریم. هفته‌ای که به صورت رسمی و منسجم‌تر به موضوع مهم سلامت مردان و مخاطرات آن پرداخته شده و سعی می‌شود هشدار‌ها و توصیه‌های لازم برای تامین سلامت مردان بیشتر یادآوری و گوشزد شود.
شعار هفته ملی سلامت مردان ایران در سال جاری «مشارکت مردان، واکسیناسیون حداکثری (کرونا)، محافظت جمعی» در نظر گرفته شده است.
مردان به دلیل جایگاه متفاوت سرشتی، اقلیمی و شرایط حرفه‌ای و بهداشتی متفاوت، در معرض امراض و بیماری‌های مختلفی هستند.
در سال‌های اخیر مطالعات متعدد حاکی از این بوده است که مردان در جوامع توسعه یافته صنعتی و سایر جوامع در حال پیشرفت و از جمله در کشور ما به دلیل نوع آسیب پذیری در فعالیت‌های بیرون از منزل، در معرض آسیب بیشتری قرار دارند.
حجم بالای درگیری آقایان در زندگی روزمره و اینکه مردان نقش اصلی را برای تدارک اقتصادی خانواده بر عهده دارند، موجب آن شده که با یک غفلت عمومی با سلامت خود رو به رو باشند و به همین دلیل بسیاری از مردان در صورت ابتلا به بیماری‌های مزمن و کاهنده توانایی‌های عمومی معمولا دیر به پزشک مراجعه می‌کنند.
مراجعه دیرهنگام مردان به پزشک عامل شدت یافتن بیماری‌هاست و آثار به خطر افتادن سلامت مردان تنها بحث زیان‌ها و خسران‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه می‌تواند آثار متعددی را در توسعه کشور‌ها ایفا کند.
در کشور ما مردان به دلایل متفاوتی علاوه بر جنبه‌های افتراقی بیولوژیک در برنامه‌های مختلف سلامت آسیب پذیری‌های متفاوتی دارند. مردان در مقایسه با زنان ایرانی بین پنج تا ۱۰ برابر در صحنه‌های ترافیکی و حوادث شهری آسیب پذیرتر هستند.
در بحث بیماری‌هایی همچون بیماری اسکیزوفرنی و افسردگی‌های مزمن طولانی مدت، بیماری‌های شغلی، سرطانها و بیماری‌هایی از این قبیل در مردان شیوع بالاتری دارد.
مردان به دلیل درگیری‌های مختلف استرسی که در محیط‌های شغلی و اجتماعی تجربه می‌کنند بیشتر از زنان آثار زیان بار استرس را در ابعاد روانی متحمل می‌شوند.
بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری‌های انسدادی ریوی، بیماری‌های قلبی و عروقی، مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی و عروقی، حوادث ناشی از فشار خون بالا، دیابت‌های مزمن در مردان بیشتر از زنان است.
پیش بینی می‌شود که بالغ بر ۲۰ تا ۲۵ درصد مردان به نوعی به مواد دخانی از جمله سیگار اعتیاد دارند و ۱۸ درصد مردان به فشارخون بالا مبتلا هستند و بیش از ۹۵ درصد مردان در طول زندگی خود حتما دچار یک عامل پرخطر کاهنده کیفیت زندگی خواهند شد.
برای آشنایی با آخرین وضعیت سلامت مردان ایرانی و اقدامات موثر در پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف، با سیدجلیل حسینی، فوق تخصص اورولوژی، رئیس مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس ششمین کنگره سلامت مردان به گفتگو نشستیم.
جلیلی در این گپ‌وگفت از سه برابر بودن میزان ابتلای به بیماری‌ها در مردان نسبت به زنان همسن، ابتلای بیشتر مردان به کرونا و بستری و مرگ زیادتر مردان نسبت به زنان، بیشتر بودن ابتلا به انواع سرطانها، دیابت و بیماری‌های قلبی در مردان نسبت به زنان ایرانی اشاره کرد؛ ضمن اینکه بیان داشت مصرف سیگار در مردان ایرانی ۱۹.۹ درصد و این میزان در زنان ۸ درصد است؛ عوامل متابولیک مانند بیماری دیابت از ۱۰ درصد شیوع در مردان ایرانی به ۱۳ درصد و میزان فشارخون از ۲۵ درصد به ۳۰ درصد رسیده است.
کمتر از ۲۰ درصد مردان ساکن روستا‌ها و شهر‌ها در کل کشور به مراکز جامع سلامت یا خانه‌های بهداشت برای کنترل سلامتی خود مراجعه می‌کنند. مسائل اقتصادی و فعالیت بیش از یک شیفت کار، مواد شیمیایی و اثرات آن بر سلامتی مردان، محیط‌های گرم و نوع آب و هوا، همگی در سلامت مردان تأثیرگذار است و. آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد، مشروح این گفت‌وگوست.
آقای دکتر! با توجه به اینکه در هفته سلامت مردان قرار داریم مهمترین موضوع در حوزه سلامت مردان ایرانی چیست؟
مسائل مختلفی در حوزه سلامت مردان در سطح ایران و جهان قرار دارد؛ به طوری که از ۱۵ سال قبل بحث سلامت مردان مورد توجه قرار گرفت. درباره وضعیت بیماری‌ها در مردان باید گفت بار بیماری‌ها و عوارض آن‌ها در اکثر موارد در مردان بیشتر از زنان است.
به طوری که بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطانها، بیماری‌های مزمن ریوی، عفونی و گوارشی از علل اصلی فوت مردان در جهان بوده است. در ایران نیز بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، سرطان و حوادث جاده‌ای در مردان بیشتر از زنان است؛ ضمن اینکه باید گفت میزان بیماری‌ها در سنین جوانی در مردان سه برابر گروه همسن در زنان است و بیشتر دچار آسیب می‌شوند.
همچنین میزان افزایش قند خون در مردان بیشتر است؛ به طوری که ۸۷ درصد مردان تغذیه نامناسب داشته و فعالیت فیزیکی ناکافی دارند که این موضوعات باعث شده به بحث سلامت مردان توجه شود. نکته مهمتر این است که مردان بر علائم بیماری خود توجه نمی‌کنند؛ در نتیجه بیماری در مردان نسبت به زنان پیشرفته‌تر می‌شود.
شیوع حمله قلبی در مردان ایرانی ۸.۳ درصد است؛ در حالی که این میزان در زنان ۵.۵ درصد است. سکته قلبی در مردان ایرانی ۱.۷ درصد و میزان آن در زنان ایرانی ۱.۲ درصد است.
همچنین عوامل متابولیک مانند بیماری دیابت از ۱۰ درصد شیوع در مردان ایرانی به ۱۳ درصد و میزان فشارخون از ۲۵ درصد به ۳۰ درصد رسیده است؛ در نتیجه مجموع این عوامل باعث شده است که به سلامت مردان توجه ویژه شود.
نقش مردان و زنان در ناباروی مساوی است
آقای دکتر! میزان مصرف مواد دخانی و موادمخدر در مردان ایرانی چگونه است؟
مصرف سیگار در مردان ایرانی ۱۹.۹ درصد و این میزان در زنان ۸ درصد است. مصرف الکل در مردان ایرانی ۱۳.۷ درصد و در زنان ۱۰.۴ درصد است؛ ضمن اینکه در حوزه ناباروری ظلم بزرگی به زنان شده است؛ چرا که هر خانواده‌ای که صاحب فرزند نمی‌شوند همه به زنان توصیه می‌کنند تا به پزشک مراجعه کند، اما از نظر علمی ۵۰ درصد ناباروری مربوط به مردان و ۵۰ درصد مربوط به زنان است و این ظلمی است که به بانوان کشور می‌شود.
برای ناباروی حتما زوجین باید مشاوره شوند
بنده به عنوان کسی که سال‌ها در حوزه ناباروری فعال هستم همیشه بیان کرده‌ام که در درمان ناباروری زوجین باید برای بررسی علل آن به پزشک مراجعه کنند؛ چراکه مواردی داشته‌ایم که مردی به علت عدم داشتن نطفه سه باز ازدواج کرده و طلاق داده است.
بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطانها از بیماری‌های شایع مردان ایرانی
در ایران بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطانها از جمله بیماری‌هایی است که در مردان شیوع بیشتری دارد؛ به طوری که از ۳۷ سرطان منجر به مرگ ۳۳ سرطان در مردان شایع‌تر است؛ البته دگرکشی، خودکشی و حوادث جاده‌ای در مردان بیشتر از زنان است؛ در نتیجه این موضوعات باعث شده که هفته سلامت مردان مورد توجه قرار گرفته و برگزار شود.
آقای دکتر! با توجه به اینکه تخصص شما حوزه اورولوژی است بیماری‌های این حوزه در مردان چگونه است؟
برای نمونه فردی که دچار سنگ کلیه می‌شود نیمه شب به اورژانس بیمارستان مراجعه می‌کند، اما وقتی رنگ ادرار چنین فردی به سمت قرمزی می‌رود این نشان از سرطان مثانه است که اگر به آن توجه کند با یک جراحی کوچک رفع می‌شود، اما وقتی مورد توجه قرار نمی‌گیرد و به خون ریزی شدید تبدیل می‌شود و مراجعه می‌کند، در این هنگام باید جراحی سنگینی برای برداشتن مثانه صورت گیرد. ما در هفته سلامت مردان تلاش‌مان این است که مردان به سلامت خود توجه بیشتری کنند.
چرایی بی تفاوتی مردان نسبت به سلامتی
آقای دکتر! چرا مردان نسبت به سلامتی خود توجه کمتری دارند؟
مطالعات روانشناسی که در طول ۱۵ سال اخیر صورت گرفته نشان داده آقایان به خاطر روئین‌تنی و قدرت ناشی از هورمون مردانه دست به کار‌های خطرناکی می‌زنند و از اینکه بیماری برای آن‌ها مطرح شود نگران هستند و همین روئین‌تنی باعث می‌شود که به سلامتی آن‌ها لطمه وارد شود؛ چرا که جامعه‌نگر بودن مردان نسبت به زنان و اینکه خودشان می‌توانند مشکلات را حل کنند همچنین مسائل اقتصادی و فعالیت بیش از یک شیفت کار، مواد شیمیایی و اثرات آن بر سلامتی مردان، محیط‌های گرم و نوع آب و هوا، همگی در سلامت مردان تأثیرگذار است و برخی نیز به ساختار بدنی و ژنتیک مردان بستگی دارد.
کرونا مردان را بیشتر گرفتار می‌کند
آقای دکتر! در خصوص میزان شیوع و ابتلای به کرونا آیا تفاوتی بین مردان و زنان وجود دارد؟
میزان گرفتاری و مبتلا شدن به کرونا در مردان بیشتر از زنان است؛ به طوری که میزان بستری در بخش ICU و مرگ و میر در مردان بیشتر از زنان است.
کمتر از ۲۰ درصد مردان در ایران به مراکز بهداشتی می‌روند
آقای دکتر! مردان چه تست‌های پزشکی را باید مورد توجه قرار دهند؟
توجه به دانش سلامت از سوی مردان همواره باید مورد توجه قرار گیرد؛ به طوری که باید به کوچک‌ترین علامتی در بدن توجه داشته باشند. نقطه ضعف ما این است که خدمات بهداشتی در دورترین روستا‌ها نیز ارائه می‌شود، اما کمتر از ۲۰ درصد مردان ساکن روستا‌ها و شهر‌ها در کل کشور به مراکز جامع سلامت یا خانه‌های بهداشت برای کنترل سلامتی خود مراجعه می‌کنند.
در اروپا یک ماه مانده به هفته سلامت مردان، مردان برای اینکه توجه یکدیگر را به سلامت خود جلب کنند ریش می‌گذارند و به این وسیله چنین روزی را به یکدیگر یادآور می‌شوند، اما در کشور ما متأسفانه رسانه‌ها نیز در این حوزه وارد نمی‌شوند.
با این توضیحات امسال ششمین کنگره سلامت مردان با دو موضوع سلامت روان و تروما و حوادث برگزار می‌شود؛ ضمن اینکه در این کنگره موضوعات سلامت مردان و خودمراقبتی تأثیر پاندمی بر سلامت مردان و جنبه‌های روانی و اجتماعی آن مورد توجه و بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
این کنگره به صورت مجازی برگزار می‌شود و همه مردم و صاحبنظران می‌توانند از طریق این لینک https://vc۱.vums.ac.ir/salamat وارده شده و استفاده کنند؛ ضمن اینکه زمان کنگره که از سه‌شنبه سوم اسفند تا جمعه ۶ اسفند ماه برگزار می‌شود.
سند سلامت مردان در انتظار تصویب رئیس جمهور
آقای دکتر! سند سلامت مردان تصویب شد؛ این سند اکنون در چه مرحله اجرایی قرار دارد؟
سند سلامت مردان تصویب شده و منتظر است تا رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای سلامت و امنیت غذایی آن را تصویب نهایی کند. ویژگی این سند این است که همه دستگاه‌ها به این موضوع ورود کرده‌اند و هر دستگاه متناسب با نوع فعالیت خود خدمات ارائه می‌کند.
وزارت بهداشت نیز بسته پایه‌ای را تدوین کرده؛ به طوری که برای نمونه در سرطان پروستات یک بهورز در خانه‌های بهداشت می‌تواند به این موضوع ورود کرده و تا مراحل بعد روند درمان پیگیری شود.
علل ناباروی مردان
آقای دکتر! چه عواملی باعث ناباروری در مردان می‌شود؟
عفونت، محیط‌های گرم مانند نانوایی‌ها، مصرف مواد دخانی مانند سیگار که جزء عوامل خطر در ناباروری است؛ همچنین مصرف کم سبزیجات و میوه و ... از جمله علل ناباروری در مردان است.