سه ضلع ناراضی در ماجرای افزایش کرایه‌ها
_ روزنامه ایران نوشت: شورای شهر تهران در نخستین گام، نرخ کرایه حمل و نقل عمومی را برای سال آینده ۲۵ درصد افزایش داد. برای تاکسی‌های خطی نیز همین میزان افزایش در نظر گرفته شده است. در صورتی که فرمانداری تهران با این درصد موافقت کند، نرخ کرایه حمل و نقل عمومی برای سال آینده ۲۵ درصد گران می‌شود.
بر این اساس در متروی تهران حداقل نرخ ۲ هزار تومان و حداکثر نرخ ۲ هزار و ۵۰۰ تومان خواهد بود و در اتوبوس نیز نرخ کرایه‌ها به‌طور میانگین ۲ هزار تومان پیش‌بینی شده است. در تاکسی‌ها البته وضعیت کمی متفاوت است. اگرچه هر سال تعرفه مشخصی برای افزایش نرخ تعیین می‌شود، اما در نهایت آنچه به کف خیابان‌ها می‌آید، افزایش گاه تا ۱۰۰ درصدی کرایه‌هاست. سازمان تاکسیرانی تأکید می‌کند که بر تاکسی‌های خطی نظارت دارد و نرخ‌ها مشخص است، اما شهروندان ادعا دارند که هیچ ضابطه‌ای بر افزایش نرخ کرایه‌ها نیست و در همین دو روز رانندگان به میل و سلیقه خود حتی ورودی‌هایی که زمانی ۴ هزار تومان و ۵ هزار تومان بود را به ۷ هزار تومان تغییر داده‌اند.
افزایش کرایه‌ها البته اغلب مسافران را به سمت تاکسی‌های اینترنتی سوق داده است، اما افزایش عجیب و غریب کرایه‌ها در این تاکسی‌ها نیز به‌طور مداوم موجب شده تا استفاده از مترو و اتوبوس دوباره به اوج برگردد. حالا میزان مسافران به بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در روز رسیده و روند رو به افزایش شهروندان مترو و اتوبوس سوار نشان می‌دهد که ما در کرونا بزودی به میزان مسافران پیش از کرونا باز خواهیم گشت؛ بنابراین سؤال این است که اگر میزان مسافران افزایش یافته و وضعیت حمل و نقل عمومی به همین منوال ادامه یابد، این افزایش کرایه دقیقاً قرار است کدام گره کور این روز‌های مردم را باز کند؟
ماجرای افزایش کرایه‌ها البته سه ضلع ناراضی دارد. در یک سو مردم از افزایش ۲۵ درصدی کرایه‌ها شکایت دارند و معتقدند که با توجه به افزایش سایر کالا‌ها و خدمات در سبد خانوار، این افزایش نرخ عملاً یک نیاز ضروری آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در سوی دیگر رانندگان قرار می‌گیرند که با افزایش ۲۵ درصدی کرایه‌ها بشدت مخالف‌اند. آن‌ها معتقدند که این افزایش نرخ حتی جوابگوی هزینه تعمیرات و لوازم مصرفی خودرو‌ها نیز نیست. در طرف سوم نیز این شهرداری و شورای شهر هستند که ادعا دارند این افزایش ۲۵ درصدی تنها ۱۰ درصد از سهم ۳۰ درصدی مردم در پرداخت هزینه بلیت را شامل می‌شود و همچون سال‌های گذشته این شهرداری تهران است که باید ۸۰ درصد بار این گرانی‌ها را به‌دوش بکشد.
تاکسی‌ها زیر بار افزایش ۲۵ درصدی نمی‌روند
خانم رحمانی، شهروندی است که در روز برای رسیدن به محل کار خود سه بار از تاکسی خطی استفاده می‌کند. از «قیطریه» به «مرکز شهر» و از میدان «انقلاب» به خیابان «ملاصدرا» و در نهایت «قیطریه»! او برای این سفر شهری کوتاه مدت روزانه ۷۰ هزار تومان می‌پردازد. در حالی که تقریباً سه ساعت از زمان خود را در ترافیک و رفت و آمد از دست می‌دهد و اگر شانس بیاورد و تاکسی خطی پیدا کند، باید نگران کرونا، ماسک نزدن مسافران و دعوای روزانه راننده و مسافر هم باشد. تاکسی اینترنتی برای همین مسیر حدوداً ۱۵۰ هزار تومان تمام می‌شود، بنابراین برایش به صرفه است که تاکسی سوار شود.
او می‌گوید: «عملاً وقتی نرخ‌ها ۲۵ درصد افزایش می‌یابد، یعنی باید حدوداً ۱۰۰ هزار تومان کرایه بدهد و این درحالی است که ضابطه‌ای برای اعمال این درصد جز در خطوط تاکسیرانی اصلی وجود ندارد و مسافربر‌های شخصی و اینترنتی هرطور که دل‌شان می‌خواهد نرخ‌ها را بالا می‌برند. وضعیت اتوبوس و مترو هم مشخص است. در همه مسیر‌ها هم، مترو و اتوبوس نیست مثل «ملاصدرا» و «شیخ بهایی» و شما به ناچار باید تاکسی سوار شوید.»
آقای امیری می‌گوید که به خاطر کرونا و ترافیک مسافران در ساعت‌های پیک، به ندرت از مترو و اتوبوس استفاده می‌کنند، اما افزایش نرخ تاکسی‌ها هم موجب شده تا وی بیشتر مسیر‌های عادی را پیاده برود. چون حمل و نقل عمومی کالای لوکس نیست که مردم بخواهند کمتر از آن استفاده کنند. «او معتقد است یارانه‌ای که به حمل و نقل اختصاص می‌یابد، باید بیش از کالا‌های مصرفی باشد. چون هم بر ترافیک شهر تأثیر می‌گذارد و هم اینکه معیشت اقشار ضعیف را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.»
افزایش تا ۱۰۰ درصدی قیمت قطعات خودرو
در آن سوی ماجرا، حسن پورناظری، راننده تاکسی می‌گوید: «نرخ خودرو و لوازم یدکی برای ما آزاد حساب می‌شود. اما یارانه‌ای به ما تعلق نمی‌گیرد درحالی که یارانه مردم را ما رانندگان باید بپردازیم. ما باید برای جابه‌جایی مسافر حتی کمتر از تعرفه مصوب دریافت کنیم، درحالی که از ما به عناوین مختلف مثل حکم خط، کارنامه، پروانه و حسن انجام کار پول گرفته می‌شود. این قوانین کاملاً سنتی و از مد افتاده است. ما الان با تکنولوژی سروکار داریم همچنین الان بحث اپ‌های تاکسی مطرح است. اما همچنان تعرفه گذاری‌ها سنتی و غلط است.»
حسن سالک غلامی راننده دیگری است که می‌گوید: «نرخ کرایه‌ها ۲۵ درصد افزایش می‌یابد، درحالی که تمام قیمت‌های لوازم یدکی خودرو، لوازم خانگی و مصارف روزانه تا ۱۰۰ درصد هم افزایش یافته است. آیا ما در این شهر زندگی نمی‌کنیم؟» امیر محمدی راننده تاکسی با اشاره به افزایش ۴۰ درصدی قیمت قطعات یدکی، ۱۰۰ درصدی روغن ماشین و افزایش ۳۵ درصدی اجاره مسکن می‌گوید: «حتی اجرت مکانیکی‌ها ۵۰ درصد افزایش یافته است. ما به خاطر عدم توانایی از لاستیک‌های صاف و دست دوم استفاده می‌کنیم، لنت دست دوم می‌خریم، واقعاً این ۲۵ درصد در زندگی ما چه تأثیری دارد؟!»
غلامرضا نامداری، تاکسیران تهرانی دیگری هم معتقد است که نباید نرخ‌ها دستوری باشد. او می‌گوید: «شهرداری در این سال‌ها برای جبران این مابه‌التفاوت نرخ کرایه‌ها با نرخ تورم چه تسهیلات و امکاناتی در اختیار رانندگان قرار داده است، جز این است که فقط وعده می‌دهند؟»
افزایش ۲۵ درصدی منطقی است
در عین حال رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران با دفاع از افزایش ۲۵ درصدی نرخ حمل و نقل عمومی برای سال آینده می‌گوید: «طبق مصوبه وزارت کشور سهم مردم و دولت حدوداً ۶۰ تا ۷۰ درصد تعیین شده است، اما آنچه که عملاً درحال اجراست سهم ۹ تا ۱۰ درصدی مردم و سهم ۱۰ درصدی دولت است. امسال نیز همین سهم برای مردم لحاظ و افزایش ۲۵ درصدی نرخ کرایه‌ها با همین مدل مصوب شده است. درحالی که قیمت واقعی تمام شده بلیت مترو و اتوبوس باید ۲۰ هزار تومان باشد، اما با توجه به اینکه شهرداری سهم ۸۰ درصدی را خود بر عهده گرفته است، مردم به طور میانگین ۲ هزار تومان از این نرخ‌ها را می‌پردازند.
سید جعفر تشکری هاشمی حداکثر افزایش نرخ را در مترو ۵۰۰ تومان اعلام می‌کند که از نظر او از سوی مردم قابل تحمل است.
او می‌گوید: «این درحالی است که با کارت بلیت مترو و تخفیفاتی که در نظر گرفته شده شهروندان می‌توانند مبالغ کمتری را بپردازند. مثلاً قرار است علاوه بر تمام تخفیفات پیش‌بینی شده در لایحه، ۵ درصد به ازای هر بار شارژ کارت بلیت‌ها به صاحبان این نوع کارت‌ها تخفیف داده شود.»
تشکری هاشمی درباره نرخ کرایه تاکسی‌ها می‌گوید: «ما در تاکسی‌ها کشش‌پذیری را قرار دادیم و عدد ۲۵ درصد را در نظر گرفته‌ایم. برای رانندگان هم بیمه تکمیلی، معاینه فنی رایگان، خدمات خودرویی و اجاره تبلیغات در داخل و خارج از خودرو را تعیین کرده‌ایم تا فشار گرانی‌ها کمتر شود. اما درباره افزایش نرخ‌ها، نظارت از سوی سازمان تاکسیرانی با جدیت ادامه خواهد داشت.»
با این همه مردم همچنان با این تناقض مواجهند که چرا با وجود افزایش نرخ‌های هرساله، اما وضعیت کیفیت حمل و نقل عمومی رو‌به افول است؟ چرا واگن‌های مترو در ساعات پیک بشدت شلوغ و پرازدحام است و چرا سهم شهروندان تهرانی در همه خطوط نباید اتوبوس‌های نو باشد؟ اینکه طی ۸ سال گذشته حتی یک اتوبوس به شهر تهران تزریق نشده و هزار واگن مترو کسری داریم، حدود ۸۰۰ واگن در انتظار تعمیرات اساسی هستند و ۲ هزار اتوبوس فرسوده و ۴ هزار اتوبوس کمبود داریم، یعنی افزایش ۲۵ درصدی نمی‌تواند رضایت مسافران را برآورده کند.