زندانیان دارای بیماری را باید متفاوت از سایر زندانیان نگریست/ «تسریع در تصمیم‌گیری» و «نظارت مستمر و همه‌جانبه» دو شاخص مهم در مورد متهمان تحت قرار است/ گواهی پزشکی ابزاری برای فرار از مجازات صاحبان نفوذ
– نشست شورای کاهش جمعیت کیفری و ساماندهی زندانیان با حضور علی القاصی‌مهر، رئیس کل دادگستری استان تهران و سایر مسئولان قضایی استان تهران در سالن ولایت مجتمع امام خمینی (ره) برگزار شد.
القاصی‌مهر در ابتدای این نشست با تبریک ایام و اعیاد گذشته و پیش‌رو با بیان اینکه این جلسه در راستای پیگیری امور زندانیان و جمعیت کیفری استان است، گفت: بنا بر دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری، این شورا باید هر ماه حداقل یک جلسه پیرامون سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در خصوص جمعیت کیفری استان داشته باشد.
اقدامات پیشگیرانه در حوزه زندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است
رئیس کل دادگستری استان تهران با اشاره به آسیب‌های موجود در حوزه زندان بر لزوم پیگیری به‌موقع درخواست‌های زندانیان تاکید و عنوان کرد: اقدامات پیشگیرانه در حوزه زندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که عمدتا بر اساس بررسی و پیگیری درخواست‌ها و مشکلات زندانیان است.
وی پیشگیری از مشکلات حوزه زندان را در گرو عمل به وظایف در مقابل زندانیان و اهتمام در پیگیری تکالیف مندرج در دستورالعمل کاهش جمعیت کیفری، قانون آیین دادرسی کیفری و استفاده از تاسیسات ارفاقی دانست و گفت: اگر نسبت به تکالیف و وظایف قانونی خود در مقابل زندانیان اهتمام داشته باشیم و این وظایف و تکالیف به‌موقع و بدون وقفه دنبال و پیگیری شود از بسیاری از مشکلات پیشگیری خواهد شد.
القاصی‌مهر با بیان اینکه اساس کار این است که همه ما نسبت به حوزه زندان و زندانیان حساس باشیم، عنوان کرد: هر قاضی و مقام قضایی باید نسبت به زندانی و خانواده وی حساس باشد.
زندانیان دارای بیماری را باید متفاوت از سایر زندانیان نگریست
رئیس کل دادگستری استان تهران در ادامه سخنان خود به موضوع زندانیان بیمار اشاره و اظهار کرد: ریاست قوه قضاییه در جلسات متعدد بر لزوم حساسیت در مقابل زندانیان بیمار و در معرض آسیب تاکید زیادی داشته‌اند؛ لذا زندانیانی که دارای بیماری و مبتلا به برخی از امراض جسمی، روحی و روانی هستند را متفاوت از سایر زندانیان دانست و باید تلاش کرد با استفاده از تاسیسات ارفاقی زمینه آزادی افرادی که منع قانونی ندارد را فراهم نماییم.
وی بر لزوم حساسیت، مسئولیت‌پذیری و مطالبه‌گری دادستان‌ها، روسای حوزه‌های قضایی و مسئولان زندان‌ها نسبت به زندانیان بیمار تاکید کرد و در عین حال استفاده از ظرفیت کمیسیون عفو در این زمینه را مورد اشاره قرار داد و گفت: ریاست قوه قضاییه نسبت به موضوع سلامت زندانیان، حساسیت دارند، نگران هستند و دغدغه دارند و لذا ما نیز باید در این مسیر خود را نسبت به موضوع سلامت زندانیان حساس و مسئول بدانیم.
اگر هر روز به زندان سر بزنیم، کم است
القاصی‌مهر در ادامه موضوع بازدید قضات از زندان‌ها را مورد اشاره قرار داد و گفت: اعتقادم این است که اگر هر روز به زندان سر بزنیم و همه قضات هر روز در زندان حضور داشته باشند، کم است؛ چرا که تعداد زندانیان از یک طرف و لزوم بررسی درخواست‌های آنان به نحو کارشناسی از طرف دیگر، نیازمند صرف وقت مناسب می‌باشد.
نماینده عالی قوه قضاییه در استان تهران با بیان اینکه ممکن است در اجرای کیفر و مجازات شرایط فرد تغییر پیدا کند، عنوان کرد: لازم است در هر مقطع و شرایط با فرد زندانی ملاقات و وضعیت او را بررسی کرد و بر اساس وضعیت، در خصوص وی تصمیم گرفت.
از بازدید تشریفاتی از زندان‌ها پرهیز شود
وی در عین حال بر لزوم پرهیز از بازدید تشریفاتی از زندان‌ها تاکید کرد و گفت: بازدید تشریفاتی هیچ‌گاه تاثیر و ثمره‌ای در پی نخواهد داشت؛ لذا قضات باید از بازدید تشریفاتی از زندان پرهیز کنند و از نزدیک مشکلات و مسائل زندانیان را مورد رصد و پیگیری قرار دهند.
القاصی‌مهر با بیان اینکه سرکشی و بازدید از زندان باید جزء برنامه‌های دوره‌ای و هفتگی قضات باشد، اظهار کرد: طی بازدید‌های گوناگونی که از زندان داشتیم، توانستیم تا نگرش و نگاه قضات را نسبت به زندان و زندانی تغییر داده و زمانی که قضات با زندانیان و یا خانواده‌های آن‌ها مواجه شدند، نگاه آن‌ها نسبت به قبل نسبت به مقوله زندان و زندانی بیش از پیش دچار تغییر شد.
رئیس کل دادگستری استان تهران لازمه اعمال و فرهنگ‌سازی سیاست‌های حبس‌زدایی و کاهش جمعیت کیفری را حضور میدانی قضات در داخل زندان‌ها دانست و گفت: تا زمانی که همکاران در زندان‌ها حضور محسوس نداشته باشند، کارکرد اصلاحی زندان برای آن‌ها نمود پیدا نخواهد کرد.
«تسریع در تصمیم‌گیری» و «نظارت مستمر و همه‌جانبه» دو شاخص مهم در مورد متهمان تحت قرار
وی در بخش دیگری از سخنان خود لزوم توجه خاص و ویژه به متهمان تحت قرار را مورد تاکید قرار داد و عنوان کرد: متهمان تحت قرار از جمله زندانیان بلاتکلیفی هستند که هنوز وضعیت آن‌ها مشخص نیست؛ بنابراین نسبت به این افراد دو مولفه و شاخص «تسریع در تصمیم‌گیری» و «نظارت مستمر و همه‌جانبه» مورد تاکید است.
القاصی‌مهر با اشاره به حساسیت قانون‌گذار در قانون آیین دادرسی کیفری نسبت به متهمان تحت قرار عنوان کرد: در مواردی بعضا شاهد هستیم که فرد برای مدت طولانی تحت قرار است و یا پس از اینکه برای پرونده زندانی‌دار کیفرخواست صادر شده، دیر تعیین وقت می‌شود و یا پس از صدور حکم در دادگاه بدوی، پرونده در دادگاه تجدیدنظر به‌زودی تعیین تکلیف نمی‌شود و یا حتی در دادسرا بعضا شاهد هستیم که متهم به‌لحاظ اینکه پرونده تکمیل نیست و یا همدست وی دستگیر نشده و تحقیقات طولانی شده، این امر موجب می‌شود که فرد برای مدت زمان طولانی تحت قرار باشد.
دستور نماینده عالی قوه قضاییه در استان تهران به‌منظور پایش وضعیت متهمان تحت قرار
رئیس کل دادگستری استان تهران با تاکید بر لزوم ایجاد حساسیت نسبت به متهمان تحت قرار گفت: در این زمینه با تکمیل کاربرگ پیش بینی شده و ایجاد بانک اطلاعاتی مشخص می‌شود که متهم از چه زمانی و در کدام مرجع تحت قرار است و اگر زمان تحت قرار بودن متهم نامتعارف است، سریعا موضوع پیگیری و بررسی شود؛ و این اقدام در خصوص تک تک زندانیان تحت قرار صورت می‌گیرد.
وی در ادامه بر استمرار پایش وضعیت زندانیان تحت قرار تاکید کرد و گفت: در خصوص موارد بازداشت طولانی باید از سوی مسئولان قضایی پیگیری به‌عمل آید و از قاضی مربوطه توضیح خواسته شود؛ چرا که لازمه نظارت مستمر و کامل بر مجموعه زندان‌ها و فرآیندها، پایش وضعیت متهمان تحت قرار است.
وضعیت زندانی مستمرا مورد پایش و رصد قرار گیرد
القاصی‌مهر در بخش دیگری از سخنان خود لزوم بهره‌گیری از «تاسیسات ارفاقی» نسبت به زندانیان واجد شرایط را مورد اشاره قرار داد و گفت: زمانی که فردی محکوم و به زندان اعزام می‌شود، به معنای این نیست که دیگر نسبت به او تکلیفی نداریم؛ بلکه کار ما در ارتباط با او شروع شده است؛ چرا که فردی که محکومیت به حبس پیدا کرده ممکن است تا پایان آن مدت بر اساس ساز و کار‌های پیش‌بینی شده در قانون نیازمند اتخاذ تصمیم‌های مناسب و جدید بر اساس احوالات فرد، در طی زمان باشد.
رئیس کل دادگستری استان تهران تصریح کرد: ضرورت دارد که ما به‌عنوان فرد مسئول در مقابل زندانی، وضعیت فرد زندانی را مستمرا و مرتبا مورد رصد و پیگیری قرار دهیم و بر اساس شرایط وی، در صورت امکان از تاسیسات ارفاقی لازم در خصوص فرد زندانی استفاده کنیم.
هشدار رئیس کل دادگستری استان تهران در مورد فرار احتمالی صاحبان نفوذ از مجازات
وی در بخش دیگری از سخنان خود نسبت فرار احتمالی صاحبان نفوذ از مجازات با تمارض به بیماری هشدار داد و گفت: ممکن است افرادی با تمارض و ادعای ابتلا به برخی از بیماری‌ها در صدد سو استفاده از گواهی پزشکی به‌عنوان ابزاری برای فرار از مجازات و کیفر باشند؛ لذا باید نسبت به این موضوع حساسیت داشت و مراقب بود تا افراد سودجو از این ترفند استفاده نکنند و در مقابل، باید نسبت به افراد بیمار و اشخاصی که بیم سرایت بیماری به آن‌ها وجود دارد، مراقبت نمود.
القاصی مهر در ادامه با اشاره به محکومان به قصاص بلاتکلیف تصریح کرد: در این زمینه بسیاری از افراد بلاتکلیف مانده‌اند که یا توان تودیع وثیقه را ندارند و یا اولیای دم در پرونده آن‌ها شناسایی نشده‌است؛ لذا ضرورت دارد که نسبت به این موضوع اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم.
رئیس کل دادگستری استان تهران با تبریک مجدد انتصاب حیات‌الغیب به‌عنوان مدیرکل زندان‌های استان تهران گفت: برخی از زندان‌ها کانون هدف دشمن برای فضاسازی و ادعا‌های دروغین حقوق بشری است و باید توجه داشت که امروز هیچ جا مانند زندان مورد هدف دشمن نیست؛ لذا نظارت بر مجموعه زندان دارای اهمیت است و امیدواریم آقای حیات‌الغیب با اهتمامی که دارند وضعیت زندان‌های استان تهران را ارتقاء ببخشند.
لزوم دقیق بودن آمار‌ها برای برنامه‌ریزی درست و مبتنی بر واقعیات
در ادامه این نشست، مسعود ستایشی، قائم مقام دادگستری کل استان تهران گفت: با اقداماتی که از دیرباز در حوزه زندان صورت گرفت، قدم‌های موثری برداشته شده، اما این اقدامات به لحاظ جمعیت کیفری و تعداد ورودی‌ها کافی و مطلوب نیست.
قائم مقام دادگستری کل استان تهران بر لزوم دقیق و متقن بودن آمار‌ها در جلسات ستاد کاهش جمعیت کیفری اظهار کرد: باید توجه داشت که اگر آمار‌ها دقیق نباشد امکان برنامه‌ریزی درست و مبتنی بر واقعیات وجود نخواهد داشت.
وی در ادامه با بیان اینکه در حوزه زندانیان بیمار کار‌های بسیار خوب و جهادی صورت گرفته‌است، اظهار کرد: در این زمینه موفق شدیم تا در سنوات ماضی عده زیادی از زندانیان بیمار را تعیین تکلیف کنیم.
قائم مقام دادگستری کل استان تهران در بخش پایانی سخنان خود با تشریح آمار متهمان موجود در زندان‌های استان تهران تصریح کرد: اگر آمار دقیق باشد، خواهیم توانست وضعیت را به خوبی پایش، نظارت و کنترل کنیم.
ارائه برنامه زمان‌بندی به قضات دادسرا برای بازدید از زندان‌ها
علی صالحی، دادستان عمومی و انقلاب تهران نیز در این نشست بر لزوم بازدید مستمر قضات دادسرا از زندان‌ها تاکید کرد و گفت: در این زمینه در دادسرا به همکاران، برنامه زمان‌بندی ارائه داده‌ایم تا بازدید‌ها طبق این برنامه صورت گیرد.
دادستان عمومی و انقلاب تهران خاطرنشان کرد: بر اساس این برنامه مشخص شده که در چه روزی دادیاران، دادرسان و بازپرسان باید به‌صورت حضوری و یا الکترونیکی از زندان‌ها بازدید کنند.
وی در ادامه بر لزوم فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای بازدید الکترونیکی، ملاقات الکترونیکی با خانواده‌های زندانیان، دادرسی الکترونیک و پابند‌های الکترونیک تاکید کرد و گفت: در یکسال گذشته به بیش از هشت هزار زندانی در استان مرخصی پایان حبس اعطاء شده‌است.
صالحی در بخش دیگری از سخنان خود بر لزوم ارائه آموزش‌های حقوقی لازم به مددکاران زندان تاکید کرد و گفت: مددکاران زندان باید به تکالیف خود مسلط باشند تا با بند تحت نظر خود ارتباط موثر و کیفی داشته باشند.
در ادامه این نشست، حشمت‌الله حیات‌الغیب آماری از وضعیت جمعیت کیفری استان تهران ارائه داد و وضعیت متهمان تحت قرار در زندان‌ها را تشریح کرد.
سید محمد تقوی، رئیس دادگاه انقلاب نیز در این نشست با تاکید بر لزوم حساسیت نسبت به وضعیت زندانیان عنوان کرد: همکاران ما نسبت به اینکه فرد حتی یک شب بی‌جهت در زندان باشد، حساسیت دارند.
در ادامه این نشست، سایر حاضرین پیرامون مسائل مطروحه بحث و تبادل نظر کردند. رئیس کل دادگستری استان تهران پس از استماع اظهارات حاضرین ضرورت استفاده از دادرسی الکترونیک را یادآور شد و گفت: به کلیه حوزه‌های قضایی سراسر استان تهران طی بخشنامه‌ای نسبت به استفاده از دادرسی الکترونیک و پرهیز از اعزام افراد از زندان در صورت عدم ضرورت تاکید خواهد شد.
دستور رئیس کل دادگستری استان تهران برای حل نواقص فنی
القاصی‌مهر همچنین مقرر کرد تا ظرف دو هفته یک تیم فنی با محوریت فناوری اطلاعات دادگستری کل استان تهران تشکیل و با همکاری زندان، قائم مقام دادگستری و دادستان تهران نواقص فنی در اسرع وقت مرتفع شود.
رئیس کل دادگستری استان تهران با بیان اینکه ۴۳ درصد از زندانیان مربوط به جرایم مواد مخدر هستند، گفت: با توجه به نوع جرایم این افراد و عدم وجود ضرورت در خصوص اعزام آن‌ها به مراجع قضایی، لازم است از ظرفیت‌های الکترونیکی موجود جهت رسیدگی به پرونده‌های این افراد استفاده شود.
موجبات بازداشت برای محاکم و دادگاه‌ها تبیین شود
وی در بخش دیگری از سخنان خود با تاکید بر لزوم تبیین موجبات بازداشت برای محاکم و دادگاه‌ها عنوان کرد: باید توجه داشت در خصوص فردی که در زندان است، شرایط بازداشت فراهم نیست.
دستور نماینده عالی قوه قضاییه در استان تهران برای تنظیم بخشنامه‌ای جهت انجام بازدید از زندان‌ها
القاصی‌مهر در ادامه بر ضرورت تنظیم بخشنامه‌ای برای انجام منظم بازدید از زندان‌ها تاکید کرد و گفت: به همه حوزه‌های قضایی تاکید خواهد شد تا به صورت هفتگی و ماهانه از کلیه زندان‌ها و بند‌ها با شرایط اعلام شده و به شکل میدانی و چهره به چهره از زندان و زندانیان بازدید و ملاقات داشته باشند و از همه حوزه‌های قضایی خواسته خواهد شد تا برنامه‌های بازدید و ملاقات خود را جهت نظارت اعلام کنند.
رئیس کل دادگستری استان تهران با اشاره به ضرورت افزایش ایجاد اشتغال برای زندانیان اظهار کرد: لازم است تا کارگروهی توسط مسئولان زندان‌ها و با همکاری و همراهی قضات ایجاد شود تا ضمن شناسایی افراد واجد شرایط، نسبت به معرفی این افراد به شورای طبقه‌بندی اقدام کنند تا نسبت به ایجاد اشتغال برای افراد دارای شرایط اقدام شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضرورت توجه به خانواده‌های زندانیان و تلاش برای حل مشکلات آن‌ها را یادآور شد و گفت: در خصوص ملاقات الکترونیک بررسی‌های لازم صورت گیرد تا شرایط ملاقات الکترونیکی زندانیان با خانواده‌های آن‌ها با رعایت مسائل فنی محقق شود و ابزار لازم برای این موضوع فراهم شود؛ چرا که عملیاتی‌سازی ملاقات‌های الکترونیک هم برای زندان، هم برای زندانی و هم خانواده وی اثرات مثبتی در پی خواهد داشت.