جشنواره چهلم فجر؛ عدالت فرهنگی و سینمایی را تا فراسوی کلانشهر‌ها و مناطق محروم برد
- جشنواره چهلم فجر همچنانکه قابل پیش بینی بود با چالش‌های مکرر و هجمه‌های داخلی و خارجی متعددی همراه شد. از صدای آمریکا، شبکه‌های من و تو، بی بی سی، اینترنشنال و پورتال‌های تصویری فارسی زبان گرفته تا ده‌ها سایت و کانال رسمی و مجازی داخلی. به نظر می‌رسد جریان یا جریاناتی هماهنگ بر اساس سناریو و طراحی قبلی دست به عملیات تخریبی گسترده علیه مهم‌ترین رویداد فرهنگی و اجتماعی انقلاب و دهه فجر زده است.
بی گمان، تریبون جشنواره فیلم فجر از ظرفیت فراگیری برخوردار است پس، دور از ذهن نمی‌تواند باشد که جریاناتی در صدد برآیند تا فضایی مخدوش و شکننده از این رویداد بزرگ سینمایی و اجتماعی به تصویر کشیده شود و قطعا، این برنامه بخشی از طراحی کلان برای به چالش کشاندن و به زانو درآوردن دولت سیزدهم است.
طبیعی است جشنواره در روند برگزاری مثل همیشه با فراز و فرود‌ها و برخی مسائل ریز و درشت مواجه خواهد بود بویژه که با تغییرات گسترده در ساختار سیاسی و فرهنگی کشور و تحولات کلید خورده در دوران تازه، بخش بزرگی از نیرو‌های قدیمی جا به جا شدند و شاهد حضور نسل تازه‌ای از نیرو‌های جوان و تازه نفس بودیم. سیر تحولات و تغییرات و بازه زمانی کم تا زمان برگزاری این رویداد اگر چه فرصت کافی برای فراز‌ها و جهش‌های بنیادین را سلب می‌کرد با این حال به رغم فضاسازی‌های اپوزیسیون داخلی و خارجی و بزرگ نمایی چند حاشیه کوچک نمی‌توان دستاورد‌ها و تمایزات این دوره جشنواره را نادیده گرفت.
یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین این تغییر، طراحی محور‌های کلیدی و راهبرد‌های مهمی که عمده‌ترین ضرورت‌ها و نیاز‌های سینمای ما مبتنی برآن هاست؛ سینمای اخلاق مدار، امیدافرین و اگاهی بخش، گسترش ابعاد اجرایی جشنواره تا فراسوی مرزها، شهر‌های کم برخوردار و مناطق کپرنشین، حضور نخبگان و دانشگاهیان در کنار پیشکسوتان و فعالان سینما، مشارکت گسترده نیرو‌های جبهه فرهنگی انقلاب، تغییر چهره جشنواره با حضور خانواده‌های مذهبی، تغییر ساختار طراحی و معماری و هویت‌های بصری جشنواره و استفاده از الگو‌ها و المان‌های انقلابی و ...، نوگرایی و جوان گرایی (حضور هشت فیلمساز جوان و آثار اولی و دومی)، درخشش آثار انقلاب و دفاع مقدس، تنوع ژانر و گونه‌های سینمایی اعم از اجتماعی، خانوادگی، تاریخی، ورزشی، کمدی، انقلابی و دفاع مقدس و ...، گسترش جغرافیایی سینما‌های مردمی در سطح شهر تهران برای دسترسی بهتر مردم در نقاط مختلف، گستردگی برنامه‌های فرهنگی و پژوهشی، حضور و تعامل گسترده رسانه‌ها اعم از رسانه‌های رسمی و مجازی، بهره گیری از ظرفیت‌های رسانه برای انعکاس گسترده‌تر این رویداد فرهنگی و اجتماعی از جمله تمایزات و نقاط قوت و طلایی رویداد چهلم فجر تلقی می‌شوند.
فرصت سه ماهه به طور قطع، برای ایجاد تحولات اساسی و پایه گذاری مجرا‌های تازه زمان کافی نیست، ولی نگاه راهبردی به جشنواره فیلم فجر به عنوان یک رویداد فرهنگی و اجتماعی، ظرفیت‌ها و کارکرد‌هایی فراتر از یک جشنواره صرفا سینمایی را تداعی و فراهم ساخت. نگاهی که با سیاست بازسازی انقلابی و طرح تحولی که از سوی محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی استارتش زده توجه به حرکت قطار جشنواره بر ریل انقلاب و ایجاد تحرک انقلابی در همه بخش‌های سینما و هنر در راستای نقشه راه بیانیه گام دوم انقلاب و بازنگری در ساختار جشنواره برای هم‌سویی با گفتمان انقلاب اسلامی را به مثابه بزرگ‌ترین دگردیسی جشنواره‌ای رقم زد؛ اینکه بیش از هر دوره‌ای در این دوره حساسیت و دقت به کوچک‌ترین حاشیه‌ها در این جشنواره مهم و برجسته شده ناشی از همین بنیان گذاری گزاره‌های تازه بود.
سینمای ایران پس از سال‌ها غرقه شدن در روزمرگی‌ها و ذائقه‌های نازل نیاز به تغییرات اساسی داشت. سینمایی که با دور شدن از مضامین انقلاب، دیپلماسی فرهنگی و منافع ملی پایدار عملا، نه به مثابه کلید پیشرفت و پیشران توسعه که مصرف کننده سطحی‌ترین سلیقه‌های عمومی جامعه بود می‌طلبید که در دوران تازه افق‌های جدیدی را ترسیم نماید. بخشی از گفتمان این تغییر در جشنواره فیلم فجر می‌توانست مطرح شود.
جشنواره با طراحی بخش‌های فرهنگی و بستر‌های مطالعاتی و گفتمانی، ظرفیت‌های مناسبی را برای نیازسنجی و تحلیل وضعیت و ضرورت‌ها فراهم آورد. در کنار این ظرفیت، برای نخستین بار جشنواره از یک اتمسفر کوچک پایتخت فراتر رفت و تا فراسوی کلان شهر‌ها و مناطق محروم و کم برخوردار و روستا‌های کپرنشین پیش رفت و به جشنواره سینمایی ایران بدل شد.
این دوره جشنواره با چالش‌های بسیاری هم همراه بود. مهم‌ترین چالش انبوه مطالبات بر زمین مانده سینما و انباشت مشکلات و مصائب سینما در دوران کرونا و توقع برای راهگشایی آن‌ها در جشنواره و دوران جدید بود. مطالبه اصلی جبهه فرهنگی انقلاب برگزاری جشنواره‌ای در طراز انقلاب بود که که سال‌ها فقط حسرتش بر دل‌ها مانده بود و این انتظار در دولت مردمی سیزدهم و همگرایی نیرو‌های انقلابی بیش از هر زمانی مشهود و ملموس‌تر شد. البته یکی از دیالکتیک‌های جشنواره چهلم فشار دوسویه نیرو‌های انقلابی و جریان و جناح ضد گفتمان انقلاب بود.
در حالی که رسانه‌های سرسپرده سعودی و صهیونیستی و آمریکایی این جشنواره را به بهانه‌های مختلف مورد هجمه قرار دادند برخی رسانه‌های همسو هم به غفلت در میدان حریف بازی کردند و دستاورد‌های این رویداد مهم را نادیده گرفتند.
جشنواره فیلم فجر در گام چهلم سنگ بنایی را پایه گذاری کرد تا جشنواره از فضای محفلی به متن جامعه و مردم انتقال یابد و از جمله مزیت‌های آن شکستن انحصار جریان شبه روشنفکری و ساختار و بافتار محفلی آن و گسترش آن به قلب جامعه با رویکرد‌های عدالت فرهنگی بود.