خنثی‌سازی تحریم‌ها با استفاده از ظرفیت دانش‌بنیان‌ها امکان پذیر است
کیوان کهزادی در گفت‌وگو با میزان با اشاره به ظرفیت بسیار بالای منابع انسانی در کشورگفت: صنایع مختلف در کشور دارای پیچیدگی‌های خاص و متفاوتی هستند. به طور کلی در کشور ما حدود ۱۵ میلیون نفر جوان تحصیلکرده آماده اشتغال وجود دارد که این تعداد با جمعیت چند کشور در حوزه خلیج فارس برابر است. این میزان نیروی انسانی تحصیلکرده و با انگیزه برای خودکفایی در حوزه‌های مختلف صنعت، کفایت می‌کند. با یک بررسی می‌توان دید که برخی از کشور‌های دیگر با میزان کمتری از نیروی انسانی متخصص و ماهر، کار‌های بزرگتری کرده و در مراحل بالاتری نسبت به ما قرار دارند. اکنون باید دید برای رسیدن به این مرحله از کجا باید شروع کرد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال باید به سراغ جا‌هایی برویم که مزیت مطلق داریم مانند صنایع نفتی و گاز؛ این صنایع در واقع صنایع کِشنده در اقتصاد هستند. در نتیجه باید تمرکز روی صنایع کِشنده باشد و سیاست‌گذاران اقتصادی باید روی زنجیره تامین صنایع کِشنده تمرکز کنند، مانند صنایع مرتبط با حوزه انرژی. در صورت سرمایه گذاری درآمد حاصله از آن به منظور تقویت زیرساخت‌های حیاتی و همچنین سایر صنایع از جنس تکنولوژی‌های با پتانسیل رشد، تا ۵۰ یا ۶۰ سال آینده میتوانند سودآور باشند. ما نباید پتانسیل خود را روی صنایعی هزینه کنیم که در آن‌ها مزیت نسبی و یا مطلق نداریم.
فعال حوزه دانش بنیان درباره حمایت‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از شرکت‌های دانش بنیان افزود: معاونت علمی ریاست جمهوری، از کلیه بخش‌های دولت جدا است. در این بخش مسائل بسیار متفاوت‌تر از سایر بخش‌ها دنبال میشود، یعنی این معاونت یک تافته جدا بافته است، در راس این بخش یک فرد کارکشته و باسواد و به دور از حواشی حضور دارد که از نظر فردی و مدیریتی دیدگاهی جامع و جهانی دارد. درون این معاونت فساد اداری وجود ندارد و سازوکار‌ها بسیار بهینه دنبال می‌شوند.
کهزادی در ادامه افزود: متاسفانه سایر بخش‌های بدنه دولت، طبق برداشت شخصی بنده، به سلامت این معاونت نبوده و این مساله در حوزه نفت نیز قابل لمس است. در این بخش از بدنه دولت، می‌توان برداشت نمود که توجه و اعتقاد کمتری به موضوع تولید داخل دارند. ریشه این موضوع را نیز می‌توان از عادت به پذیرا بودن تکنولوژی از سمت غرب در صد و پانزده سال گذشته از اولین مورد استحصال نفت در خاک کشور تا این لحظه دانست. به نظر می‌رسد، علیرغم شعار‌های بسیار که در موضوع حمایت از تولید داخل بیان میگردد، تصمیم گیرندگان عملیاتی در این بخش بر این باورند که یک حتی ساده‌ترین عنصر صنعتی تولید شده غرب، بسیار قابل احترام‌تر از یک تجهیز پیشرفته تولید داخل است. مهم نیست ساخت کدام شرکت غربی بزرگ یا کوچک و گمنام باشد، یا اساسا چقدر آن محصول غربی ساده و پیش پا افتاده یا پیچیده باشد، فقط مهم است تولید غرب باشد تا بتواند در صنعت مثل آب خوردن جای خود را باز کند. این موضوع دیگر ارتباطی به قانونگذار ندارد، این موضوع فرهنگیست و از بین بردن این تفکر که "مهم نیست چه باشد، چون ساخت غرب است حتما عالیست" ممکن است نیاز به انجام سال‌ها کار فرهنگی باشد.
وی در ادامه در خصوص موانع تولید در کشور در حوزه قوانین نیز بیان کرد: قوانینی وجود دارد که یک مدیر دولتی می‌تواند به زعم خود آن را تفسیر و اجرا کند، یعنی بر اساس تفسیری که از قوانین دارد، تصمیم می‌گیرد، که تولید داخل را خریداری کنند، همچنین قوانینی وجود دارد که میتوانند از حمایت از تولید کننده داخلی سر باز بزنند. البته این مربوط به این دولت و یا آن دولت نیست، در همه دوره‌ها این تفکر حاکم بوده است.
کهزادی با اشاره به اهمیت چرخه تحقیق و توسعه افزود: مسلما چرخه تحقیق و توسعه که منجر به خروجی ملموس جدید صنعتی میگردد، در گرو گردش نقدینگی از طریق فروش کالای‌های تولید شده شرکت در گذشته است. عدم استقبال از تولیدات این شرکت‌ها منجر به ابتر ماندن چرخه تحقیق و توسعه و نهایتا عدم حرکت در چرخه‌ی افزایش کیفیت و نهایتا تعطیلی بنگاه خصوصی دانش بنیانی میگردد که از طریق سرمایه گذاری خصوصی اقدام به تولید محصول با تکنولوژی بالا با سرمایه گذاری بر روی تحقیق و توسعه نموده است.
این تولید کننده و فعال حوزه دانش بنیان اضافه کرد: مساله مهمتری هم در این میان وجود دارد و آن هم فرهنگ سازی است که علاوه بر بحث فسادی که گفته شد، هنوز در این زمینه فرهنگ سازی نیز نشده است. یعنی هنوز فرهنگ استفاده از کالای ایرانی در بین مدیران ایرانی جا نیفتاده است. البته در این خصوص قوانین زیادی وجود دارد مثل قانون بار اول و یا قانون حمایت حداکثر از کالا و خدمات ایرانی، در عین حال اینکه استفاده و یا واردات کالای مشابه ایرانی از خارج از کشور نیز جرم محسوب میشود، اما این بعضا نادیده گرفته میشود! با همت و پیگیری معاونت علمی ریاست جمهوری و تصویب توسط مجلس و ابلاغ توسط رییس جمهور پیشین، در مرحله اجرا دچار مشکل است و این موضوع از نظر من فرهنگیست. چون در دستان مجری قانون کافی به منظور خرید وجود دارد، حال آنکه نخواهد از این ابزار قانونی استفاده نماید، بنده منشا دیگری جز منشا فرهنگی در آن نمی‌بینم.
کهزادی در پایان با اشاره به لزوم حرکت به سمت تکنولوژی و جدا شدن از اقتصاد تک محصولی اظهار کرد: به طور کلی، اگر صنایع به سمت تکنولوژی متمایل نشوند و کسب و کار‌ها به سمت تحقیق و توسعه حرکتی نداشته باشند، اقتصاد کشور فقیر می‌ماند و مجبور به خام فروشی خواهیم بود. اگر مذاکرات نیز به نتیجه برسد، راه وارادت کالا‌های خارجی باز میشود و باز هم روند استفاده از کالا‌های شرکت دانش بنیان کند میشود، اگر هم برجام به نتیجه نرسد مثل این چند سال به دلیل عدم اطمینان و اعتماد به کالا‌های شرکت‌های دانش بنیان صنایع ترجیح می‌دهند از این کالا‌ها استفاده نکنند، مگر جا‌هایی که مجبور بوده و توانایی دور زدن تحریم‌ها را نداشتند. در نهایت باید برون رفت از این وضعیت چاره‌ای کلی اندیشید. با حرکت به سمت داخلی‌سازی تجهیزات صنایع بزرگ با رویکرد استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان به سمت خنثی‌سازی تحریم‌ها به جای دور زدن تحریم‌ها خواهیم رفت.