ضرورت سرمایه‌گذاری روی برنامه‌های تشخیص زودهنگام سرطان‌ها
- بنا بر اعلام پایگاه خبری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علی قنبری مطلق با بیان اینکه به تازگی یک مطالعه با مرور وضعیت یک میلیون و ۳۰۰ هزار دیتا از مراکز مختلف نشان داد که به ازای هر ۴ هفته تاخیر در تشخیص سرطان احتمال مرگ بیمار ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش می‌یابد، اظهار کرد: در مورد سرطان پستان به ازای هر ۴ هفته تاخیر از هر هزار مورد ۱۰ مورد، به ازای هر ۸ هفته تاخیر از هر هزار مورد ۲۰ مورد و به ازای هر ۱۲ هفته تاخیر از هر هزار مورد بیماری ۳۰ مورد منجر به مرگ می‌شود.
وی ادامه داد: این مطالعات نشان می‌دهند، کوتاه کردن فواصل تشخیص و درمان در اثربخشی اقدامات پیشگیرانه از سرطان چقدر موثر هستند.
رییس اداره پیشگیری از سرطان با اشاره به اینکه کوتاه کردن فاصله‌ها شعار روز جهانی سرطان است، تصریح کرد: در کشور ما، چون اقدام به تشخیص و درمان سرطان دیر است، هزینه‌های گزافی که برای سرطان‌ها می‌پردازیم کمتر اثربخشی لازم را دارند.
مطلق با تاکید بر اینکه در حوزه تشخیص زودهنگام سرطان باید سرمایه گذاری شود، عنوان کرد: یک مطالعه نشان می‌دهد در ۵ دهه گذشته اجرای برنامه‌های نظام‌مند تشخیص زودهنگام سرطان بیشترین نقش را در کاهش مرگ و میر سرطان روده بزرگ، ایفا کرده اند.
وی بیان کرد: توضیح دقیق مدیریت و توزیع عادلانه منابع مالی این است که به پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان‌ها به اندازه درمان سرطان توجه کنیم. اگر این راه را نرویم به نتیجه نمی‌رسیم. شواهد دیگر اثربخشی نشان می‌دهد با تشخیص زودهنگام در پنج دهه گذشته میزان مرگ و میر سرطان دهانه رحم به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته است.
رییس اداره پیشگیری از سرطان تصریح کرد: به دلیل نبود هیچ برنامه نظام‌مندی برای تشخیص زودهنگام سرطان‌ها، هرچند غربالگری در شبکه شروع شده، اما هنوز کاملا توسعه نیافته است و هزینه گزافی به نظام سلامت تحمیل می‌شود. در هر صورت مردم این خدمات را دریافت می‌کنند و سازمان‌های بیمه گر هم هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند، اما مشکل این است که آزمایشات در هر سنی می‌توانند تجویز شوند، به تواتری بالاتر از حد مورد نیاز تجویز شود و نتایجش هم قابل ارزیابی نیست.
مطلق ادامه داد: برآورد سه سال قبل سازمان‌های بیمه نگر نشان می‌دهد سالانه هزینه بیش از ۵۰۰ هزار ماموگرافی، یک میلیون سونوگرافی پستان، یک میلیون و ۳۵۰ هزار پاپ اسمیر و دو میلیون تست گایاک پرداخت می‌شود.
رییس اداره پیشگیری از سرطان گفت: قسمت اعظم هزینه‌های سرطان صرف شیمی درمانی می‌شود. مثلا در سرطان پستان حدود ۵۶ درصد هزینه‌ها صرف شیمی درمانی و حدود ۱۲ درصد صرف جراحی، تشخیص و رادیوتراپی می‌شود.
۱۷ هزار دلار هزینه معالجه سرطان پستان
وی افزود: در ایران به ازای هر فرد ۱۷ هزار دلار صرف معالجه سرطان پستان می‌شود که رقم بسیار قابل توجهی است؛ لذا برنامه تشخیص زودهنگام سرطان با همین پیش زمینه‌ها در چهار شهرستان بافت، شهرضا، نقده و مراغه شروع شد و نتایج آن نشان داد فقط ۴ تا ۵ درصد افراد نیازمند دریافت خدمات سطح ۲ هستند.
مطلق گفت: از سال ۹۶ به فکر توسعه برنامه افتادیم که در این راستا باید گام‌هایی برداشته می‌شد. ابتدا باید می‌دیدیم کدام اسناد بالادستی از این برنامه حمایت می‌کنند که مشاهده شد برنامه ششم توسعه، سیاست‌های کلی سلامت، سند چشم انداز ۲۰ ساله همه موید و پشتیبان برنامه تشخیص زودهنگام هستند.
وی ادامه داد: در اواخر سال ۹۶ معاونت‌های مختلف وزارت بهداشت روی یک پروتکل مشخص توافق کردند. برنامه در سال ۱۴۰۰ بروز و راهنما‌های بالینی مختلفی برای آن تدوین شد.
رییس اداره پیشگیری از سرطان عنوان کرد: سرطان بیماری بسیار پیچیده‌ای است بنابراین نوشتن دستورالعمل برای سطح یک، به عنوان مثال اینکه بهورز و ماما بدانند چه باید بکنند و وظیفه آن‌ها چیست بسیار دشوار بود.
وی اضافه کرد: در نهایت بسته خدمت ارزیابی و ارجاع افراد در مرحله تشخیص سرطان برای سطح یک با کمک متخصصان مختلف تدوین و عملیاتی شد.
وی یادآور شد: نکته مهم این است که باید فاصله‌های بین تشخیص بیماری تا درمان را که در کشور‌های پیشرفته ۱.۲ ماه و در کشور‌های توسعه نیافته ۶.۵ ماه است در ایران کاهش دهیم.
مطلق ادامه داد: همین فاصله باعث می‌شود سرطان‌ها در ایران دیر تشخیص داده شوند بنابراین اگر به فرد بگوییم به متخصص مراجعه کند، به این معنا است که این ۶ ماه را از دست داده ایم، ولی اگر شبکه بهداشتی ما در همان زمان که فرد علامت دار می‌شود بیماری را تشخیص دهد، این زمان کوتاه می‌شود.
رییس اداره پیشگیری از سرطان گفت: در بحث زیرساخت‌های نرم افزاری و سخت افزاری، مراکزی برای تشخیص زودهنگام سرطان آماده و از تجهیزات اهدایی خیرین نیز استفاده شد.
تدوین آیین نامه مراکز تشخیص زودهنگام سرطان
وی از تدوین سند شبکه مراقبت خبر داد و گفت: در این سند نظام ارجاع تعریف شده و در هر استانی مشخص شده بیماران چگونه در شهر‌های کوچک باید شناسایی و برای دریافت خدمات تخصصی‌تر ارجاع شوند.
مطلق افزود: آیین نامه مراکز تشخیص زودهنگام نیز تدوین و در سال ۹۸ ابلاغ شد.
رییس اداره پیشگیری از سرطان ادامه داد: تست فیت ایرانی هم با قیمت کم تولید شد و در دسترس قرار گرفت. همچنین انجام تست اچ پی وی با وجود همه پیچیدگی هایش که در دنیا و ایران بسیار گران است، در کشور با قیمت کم حاصل شده است.
وی با اشاره به آموزش‌های آبشاری برای بهورزان، ماما‌ها و پزشکان شبکه گفت: بسته آموزشی تدوین و به مراکز حرفه‌ای وزارت بهداشت ارائه شده است تا در آینده هر فردی که در مراکز شبکه ارائه خدمت می‌دهد بتواند مجوز ارائه آن خدمت را داشته باشد.
مطلق گفت: در حوزه تخصصی کار سخت‌تر است. چون در حال حاضر برنامه پزشک خانواده نداریم، افراد مستقیم به متخصصان مراجعه می‌کنند.
وی افزود: لذا در جلسات مختلف با انجمن‌های علمی، تخصصی مقرر شد برای متخصصانی که به پذیرش افرادی که از شبکه برای تشخیص زودهنگام ارجاع می‌شوند اولویت بدهند، مشوق‌هایی در نظر بگیریم.
رییس اداره پیشگیری از سرطان گفت: در زمینه مدیریت منابع مالی با سازمان‌های بیمه گر جلسات مختلفی گذاشتیم. با محاسبات نشان داده شد که با اجرای برنامه تشخیص زودهنگام به صورت فوری می‌توان درآمد‌هایی برای ادامه برنامه ایجاد کرد.
پوشش بیمه‌ای برنامه تشخیص زودهنگام سرطان
مطلق افزود: تیرماه امسال در شورای عالی بیمه پوشش برنامه تشخیص زودهنگام تصویب شد و، چون بار مالی به همراه داشت به هیات دولت ارجاع شد و مردادماه نیز توسط دولت ابلاغ شد.
رییس اداره پیشگیری از سرطان گفت: شروط پوشش بیمه‌ای برنامه این است که تشخیص‌های زودهنگام در قالب نظام ارجاع و طبق پروتکل ملی باشد و در سامانه هم ثبت شود.
وی افزود: هم اکنون در مراحل اتصال سامانه برنامه به سامانه‌های بیمه‌ها هستیم تا برنامه تا پایان سال عملیاتی شود. همچنین سازمان‌های بیمه گر در یک همکاری خوب خدمت ۶۰۰ هزار تومانی اچ پی وی را به ۸۵ هزار تومان رساندند و تحت پوشش قرار دادند.
مطلق بیان کرد: این سازمان‌ها همچنین اجازه دادند پزشکان عمومی در شبکه بهداشتی نسخ ماموگرافی را بنویسند که کار به متخصصان نکشد و ماما‌های آموزش دیده نیز تست اچ پی وی را برای گروه‌های در معرض خطر طبق پروتکل انجام دهند.
توسعه سامانه سیمای سرطان
وی از جلسه با خیرین و سازمان‌های مردم نهاد برای جلب مشارکت مردمی در اجرای برنامه‌های سرطان خبر داد و گفت: توسعه سامانه سیمای سرطان در بحث مدیریت نظام اطلاعاتی برای ثبت خدمات سطح یک انجام شده و برای گروه‌های سطح یک و تخصصی نیز دسترسی لازم در سامانه ایجاد شده است.
رییس اداره پیشگیری از سرطان ادامه داد: سامانه مدیریت اطلاعات سرطان نیز به طور مداوم بحث تشخیص زودهنگام را در شبکه رصد می‌کند تا اطلاعات غربالگری و سطوح مختلف تخصصی بروز باشد؛ بنابراین همه دانشگاه‌ها با هم در طی زمان قابل مقایسه هستند.
مطلق در پایان گفت: در این راستا شاخص‌های پایش و ارزشیابی به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است و عملکرد بهورزان، ماما‌ها و سایر سطوح تخصصی در هر زمان توسط دانشگاه‌ها قابل پایش است.