آمریکا درصدد جایگزینی قطر به جای عربستان است؟

– خبر تعیین قطر به عنوان متحد اصلی خارج از ناتو آمریکا، به خوبی تغییر رویکرد «واشنگتن» در قبال عربستان را آشکار و تضاد دیدگاه میان «جو بایدن» و «دونالد ترامپ» در مورد کشور‌های حاشیه خلیج فارس را واضح می‌کند.

 

بُعد مهم خبر تعیین قطر به عنوان متحد اصلی خارج از ناتو آمریکا را باید در تحولات منطقه جست و جو کرد.

 

عربستان، امارات، مصر و بحرین با هدایت «ریاض»، در ژوئن ۲۰۱۷ روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با «دوحه» قطع کرده و اتهام‌هایی را متوجه قطر کردند.

 

این اقدام که با حمایت «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور پیشین آمریکا، دنبال شده بود، از منظر ناظران گامی در مسیر کاهش نفوذ منطقه‌ای قطر تعبیر می‌شد.

 

ایستادگی قطر در برابر تحریم در نهایت به عقب نشینی عربستان از مواضع خود و پایان کارزار تحریم پنج ساله «دوحه» منجر شد.

 

آن چه مشخص است این کارزار نقش مهمی در بازگرداندن قطر به کانون تحولات و توجهات بین المللی داشت.

 

قطر در این سال‌ها ضمن افزایش ثروت خود، در مسیر جاه طلبی‌های خود برای تبدیل شدن به عنوان بازیگر کلیدی بین المللی حرکت کرد و اکنون پس از کویت و بحرین، سومین کشور حاشیه خلیج فارس است که به عنوان متحد اصلی خارج از ناتو آمریکا معرفی می‌شود.

 

این موضوع تا حد زیادی منعکس کننده روند رو به وخامت روابط میان «واشنگتن» و «ریاض» در پی روی کار آمدن «جو بایدن» است.

 

در بازه زمانی مذکور روابط ریاض و واشنگتن شامل اختلاف نظر در مورد جنگ یمن، قتل «جمال خاشقجی»، روزنامه نگار منتقد رژیم سعودی، خروج سامانه‌های دفاعی آمریکا از عربستان، ... بود و همزمان روابط دوحه و واشنگتن شاهد همکاری در زمینه‌های مختلفی مانند افغانستان، میانجبگری با کشور‌های منطقه، ... بود.

 

به اعتقاد «سی ان ان»، آمریکا در میانه تشدید اختلاف نظر‌ها با عربستان، به قطر به عنوان گزینه تامین انرژی اروپا در صورت اقدام احتمالی روسیه علیه اوکراین می‌نگرد؛ چرا که این کشور، بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی مایع جهان است.

 

گرمی روابط «دوحه» و «واشنگتن»، در سایه دور شدن آمریکا از عربستان قابل بررسی است؛ زیرا برخلاف «ترامپ» که با انتخاب عربستان به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود سیاست متفاوتی در پیش گرفته بود و خانواده اش روابط نزدیکی با «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان برقرار کرده بودند، «بایدن» هنوز حتی تماس تلفنی با «بن سلمان» نداشته است.

از منظر «بایدن»، سبک سنتی قطر در ایجاد توازن با متحدان، رقبا و حتی دشمنان با رویکرد آمریکا در منطقه سازگار است؛ قطر میزبان بزرگترین گروه نظامی آمریکا در منطقه در پایگاه هوایی «العدید» است؛ ذخایر گازی متعددی دارد؛ ارتباط نسبتا خوبی با کشور‌های منطقه دارد؛ و برخلاف عربستان دردسرساز نیست.

 

این عوامل سبب می‌شود تا «بایدن» با وجود اختلاف نظر‌هایی در زمینه حمایت قطر از فلسطینیان و حتی خواسته‌هایی مانند خرید جنگنده‌های پیشرفته «اف – ۳۵»، به دوحه نگاه ویژه‌ای داشته باشد.

 

به گزارش «واشنگتن انستیتو»، از نظر دیپلماتیک، در حالی که هنوز «محمد بن سلمان» و «محمد بن زاید» دو شخصیت اصلی کشور‌های حاشیه خلیج فارس به کاخ سفید «بایدن» نرفته‎اند، سفر «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی»، امیر قطر به آمریکا موید تغییر رویکرد آمریکا در قبال کشور‌های حاشیه خلیج فارس و اعلام رسمی ارتقا شراکت بین «دوحه» و «واشنگتن» است.