چرا عده‌ای واکسن نمی‌زنند؟

_ روزنامه خراسان نوشت: رنگ‌های زرد و قرمز دوباره به نقشه کرونایی کشورمان برگشته و همین مسئله، نگرانی‌هایی را به‌وجود آورده است. به تازگی رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت گفته: «متاسفانه شاهدیم نزدیک به ۶ میلیون نفر از افراد واجد شرایط، برای تزریق واکسن مراجعه نکرده‌اند. همچنین نزدیک به ۶.۵ تا ۷ میلیون نفر هم نوبت اول را تزریق کرده، اما برای تزریق نوبت دوم تاخیر دارند. ما انتظار داشتیم به‌جای ۵۴ میلیون نفری که واکسن تزریق کرده‌اند، ۶۰ میلیون نفر واکسن زده باشند؛ بنابراین اکنون عقب هستیم». حالا سوال این است با توجه به مشاهده تأثیر واکسن بر کاهش میزان فوت و بستری‌ها چرا بخشی از افراد در برابر دریافت واکسن کرونا مقاومت می‌کنند؟ در پرونده امروز زندگی‌سلام از خلال گفت‌وگویی خیالی بین یک مخالف واکسن و یک روان‌شناس، سعی داریم به این سوال پاسخ بدهیم. همچنین خواهیم گفت که چطور با این افراد رفتار کنیم تا مجاب به زدن واکسن شوند؟

من با همه فرق دارم!

ضدواکسن: واکسن مال اوناییه که بدنشون ضعیفه. من یه عمر ورزش نکردم که حالا مثل پیرزن، پیرمرد‌ها و بچه‌های کوچولو بشینم روی صندلی که سوزن فرو کنن تو بازوم. اینا همه‌اش سوسول‌بازیه!

کارشناس: اولین دلیل برای مخالفت با واکسن، خود را متفاوت دانستن است. هر انسانی تمایل دارد که خود را متفاوت از دیگران ادراک کند؛ «اگرچه دیگران ممکن است مریض شوند، ولی من هیچ‌گاه بیمار نخواهم‌شد». این سبک تفکر از نوعی خودمحوری و خود را خاص دانستن نتیجه می‌شود که سبک تفکر بالغانه نیست.

کسی حق نداره برای من تعیین تکلیف کنه!

ضدواکسن: تا گفتن «واکسن»، همه بدوبدو رفتن تو صف واستادن. مگه هرکی هرکاری کرد، منم باید دنبالش برم؟ من خودم عقلم می‌کشه چی برام خوبه و چی بده. اصلا مگه من به شما می‌گم چرا واکسن زدین که شما از من راجع به دلیل واکسن نزدنم می‌پرسین. هرکسی برای زندگی خودش تصمیم می‌گیره.

کارشناس: یکی دیگر از دلایل مخالفت با واکسن، نبودِ همرنگی با جامعه به‌ویژه در گروه سنی نوجوانان و جوانان است. نوجوان و جوان همیشه در برابر راه و رسم جامعه و اقتدار بزرگ سالانه حس تدافعی دارند و هر کاری که اکثریت جامعه انجام می‌دهند، ازنظر آن‌ها اشتباه است. پس وقتی بیشتر جامعه واکسن می‌زنند، افرادی برای مخالفت با جامعه برعکس عمل می‌کنند. این سبک رفتاری مثلا درباره مدل لباس پوشیدن، آسیبی متوجه فرد نمی‌کند، اما درباره واکسن، سلامت کل جامعه را به‌خطر می‌اندازد.

می‌گن اینا همه‌اش آب‌مقطره!

ضدواکسن: اینستاگرام رو مگه ندیدی؟ طرف استاد دانشگاهه، می‌گه این واکسنا الکیه. تو همه‌شون آب‌مقطر ریختن تا سر مردم رو گرم کنن که نگن چرا دولت و دکتر‌ها کاری نمی‌کنن برای این مریضی. تو گروه فامیلی‌مون نوشته‌بود با واکسن، تراشه کار می‌ذارن تو بدن‌مون که بتونن کنترل‌مون کنند.

کارشناس: دلیل دوم رواج ضدیت با واکسن، اطلاعات و اخبار جعلی شایع در فضای‌مجازی است. متأسفانه در فضای‌مجازی صدای افراد متخصص کمتر شنیده می‌شود. پس اطلاعات غلطی که بعضی افراد پر مخاطب، اما بی تخصص در جامعه پخش کرده‌اند باعث ترس در بسیاری از مردم شده و آن‌ها را درباره تأثیر واکسن و عوارض جانبی آن به اشتباه انداخته‌است. افراد موثر در فضای مجازی با تفسیر غلط اطلاعات علمی به باور عمومی صدمه زده‌اند. برای مثال زمانی که میزان اثر یک واکسن ۷۰ یا ۸۰درصد اعلام شد، آن‌ها گفتند که واکسن موثر نیست درحالی‌که این رقم نشان‌دهنده میزان کاهش مرگ‌ومیر به‌دلیل واکسن است و نه درصد حفاظت شخصی در مقابل بیماری.

دکتر‌ها هر روز یه حرف تازه می‌زنن!

ضدواکسن: یه‌روز گفتن بچه‌ها لازم نیست ماسک بزنن، یه‌روز گفتن بچه‌ها بیشتر از بزرگ‌تر‌ها این مریضی رو می‌گیرن. یه‌روز گفتن غذای بیرون نخورین، فرداش خبر اومد که ویروس از غذا منتقل نمی‌شه. اولش اعلام کردن به همه‌جا الکل بپاشین، بعدش گفتن لازم نیست. آدم می‌مونه کدوم حرف‌شون درسته، کدوم غلط؟ شما باشی باور می‌کنی؟

کارشناس: عامل بعدی که در مسیر دلیل قبلی است، کاهش اعتبار مراجع علمی در افکار عمومی است. دانشگاه و تحصیلات، اعتبار عمومی خود را ازدست داده پس متاسفانه سخن افراد متخصص بی‌تأثیر شده‌است.

کرونا رو خودشون ساختن!

ضدواکسن: کار خودشونه! کرونا رو تو آزمایشگاه درست کردن تا جمعیت جهان رو کم کنن. این همه آدم رو کشتن، بعد گفتن واکسنش دست ماست. واکسن چی، کشک چی؟ اصلا معلوم نیست تو واکسن‌ها چی ریختن. هرچی هم می‌گی، می‌گن «سازمان بهداشت جهانی گفته». این سازمان بهداشت جهانی رو کسی دیده تا حالا؟

کارشناس: سیاسی شدن واکسن کرونا عامل دیگری در توضیح موضوع مورد بحث است. از آن‌جایی‌که دولت‌ها تشویق به تزریق واکسن می‌کنند و سازمان‌های بین‌المللی مثل سازمان بهداشت جهانی پشت واکسن هستند، افراد معتقد به تئوری‌های توطئه، با واکسن مخالفت می‌کنند. در ایران هم مانند تمام کشور‌های دنیا، افرادی هستند که کلا وجود بیماری کرونا را قبول ندارند و آن را توطئه دولت‌ها می‌دانند. پس شایعاتی را مثل این‌که با تزریق واکسن تغییر ژنتیک اتفاق خواهدافتاد، ترویج می‌دهند. این گروه از افراد، دچار نوعی پارانوئید (اختلال شکاکیت) هستند و هر پدیده‌ای را توطئه می‌پندارند. با این‌که ایران یکی از بیشترین نرخ‌های مشارکت مردم در تزریق واکسن را دارد، ولی برخی، صحبت‌های گروه‌های خارجی را صرفا ترجمه کرده‌اند و به دلیل مخالفت آن گروه خاص در کشور مبدأ توجه نمی‌کنند. ممکن است گروهی در یک جای دنیا به دلایل خاصی که مختص آن فرهنگ است، با واکسن مخالف باشند، اما سایت‌های خبری داخلی همان خبر را بدون تفسیر و توضیح ترجمه می‌کنند و باعث سوءتفاهم می‌شوند.

بمیرم بهتره!

ضدواکسن: من نمی‌گم واکسن بده، می‌گم به‌درد من نمی‌خوره. کسی که از زندگی خسته شده، دلیلی نداره رنجش رو طولانی‌تر کنه. بین خودمون بمونه؛ من از شیوع این بیماری نه‌ تنها نترسیدم، خوشحال هم شدم.

کارشناس: در آخر درصد کوچکی از افراد هم هستند که عملا به دنبال مرگ هستند. امید به زندگی در آن‌ها پایین است و تزریق نکردن واکسن را نوعی دعوت از مرگ تلقی می‌کنند. آن‌ها می‌گویند «حالا زنده بمانم که چی؟» و با به خطرانداختن خود احساس رضایت می‌کنند. این دسته از افراد حتما باید برای افسردگی تحت درمان قرار بگیرند.

خودم یا جامعه؟

در آخر باید گفت هر گروهی و هر فردی دلیل خاص خود را برای تزریق نکردن واکسن دارد، اما همه‌شان در عمل، سلامت عمومی جامعه را به‌خطر می‌اندازند. رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مثل استفاده از ماسک و تزریق واکسن، بهترین کمک به جامعه برای گذر از شرایط سخت همه‌گیری است. شرایطی که مشکلات اقتصادی و اجتماعی زیادی برای همه مردم ایجاد کرده است. با کمک هم کرونا را شکست می‌دهیم.

۳ توصیه برای مجاب‌کردن واکسن نزن‌ها

متاسفانه بخشی از مردم به دلایل مختلف از دریافت واکسن امتناع و خود و دیگران را با خطر ادامه شرایط بحرانی مواجه می‌کنند. حالا سوال این است که چطور با این افراد رفتار کنیم تا مجاب به زدن واکسن شوند؟ در ادامه نگاهی به راه‌های متقاعدسازی آن‌ها خواهیم داشت.

غلط بودن شنیده‌هایشان را ثابت کنید

اولین دلیل دریافت نکردن واکسن، پخش اطلاعات غلط در جامعه و فضای‌مجازی است. بهترین روش برای مقابله با این موضوع بررسی منبع خبر است. اگر کسی ادعا کرد که فلان شخص در فلان رسانه چنین چیزی را گفته است از او بخواهید که منبع را به شما نشان دهد و همچنین پیشینه فرد داخل ویدئو را چک کند. طوری برخورد کنید که حرف او را مثلا باور کرده‌اید و نیاز به اطلاعات دقیق دارید! در این حالت، شما بدون هیچ پیش‌داوری موفق خواهید شد که اشتباه بودن باورهایش را ثابت کنید.

بگویید که کلی‌گویی را کنار بگذارند

گروه بعدی افرادی هستند که از عوارض کلی واکسیناسیون صحبت می‌کنند و متاسفانه این عده، صرفا چند سخنرانی در آمریکا را دیده و باور کرده‌اند. یادآوری این نکته که تمام ایرانیان از بدو تولد، واکسیناسیون اجباری و رایگان داشته و همه ما حتی خود آن‌ها تا به حال ده‌ها واکسن دریافت کرده‌اند و هیچ عارضه خاصی نداشته است، در این حالت ضروری به نظر می‌رسد.

درباره ساز و کار واکسن‌ها به آن‌ها توضیح دهید

دسته آخر، افرادی هستند که به واکسن‌های خاصی اعتماد ندارند. به آن‌ها توضیح دهید که سازوکار واکسن‌های سینوفارم چینی و برکت ایرانی مثل تمام واکسن‌هایی است که تا به حال دریافت کرده‌ایم؛ یعنی استفاده از ویروس ضعیف شده یا کشته شده. روشی که برای بیش از ۱۰۰ سال در ساخت همه واکسن‌های موجود استفاده شده است و این که درصد اثر هر واکسنی که اعلام می‌شود، صرفا میانگین افراد حاضر در پژوهش است و میزان اثر واکسن در بدن هر فرد کاملا مجزا و منحصر به فرد است. همچنین به آن‌ها بگویید واکسن‌ها برای جلوگیری از ابتلا به کرونا ساخته نشده بلکه برای کاهش شدت بیماری و کاهش مرگ و میر بر اثر کرونا ساخته شده‌اند و آمار‌های پیک پنجم کرونا در ایران نشان می‌دهد که آمار فوت در گروهی که هر دو دوز واکسن را دریافت کرده بودند، به شدت پایین و نزدیک صفر بوده است. پس تجربه پیک قبلی ثابت کرد که واکسیناسیون تنها راه جلوگیری از فوت افراد است.