سفری به «دروازه جهنم»؛ دروازه بسته می‌شود؟
_ روزنامه خراسان نوشت: همیشه زیبایی‌ها و طبیعت منحصر به فرد مناطق مختلف جهان با کلماتی مثل بهشت توصیف می‌شوند، اما در ترکمنستان جاذبه‌ای برای گردشگران وجود دارد که برخلاف دیگر زیبایی‌ها به جهنم تشبیه شده و از آن به عنوان دروازه جهنم یاد می‌شود. هر چند این جاذبه گردشگری هر سال تعداد قابل توجهی گردشگر را به ترکمنستان می‌کشاند، اما رئیس جمهور این کشور به کارشناسان دستور داده تا راهی برای خاموش کردن آتش عظیم دهانه غول‌پیکر این گودال پیدا کنند. در این گزارش به چگونگی تشکیل این دروازه و دلایلی که رئیس جمهور ترکمنستان برای خاموش کردن این گودال دارد، می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با هم سفری داشته باشیم به دروازه جهنم.
دروازه جهنم کجاست؟
چندین مکان به عنوان دروازه جهنم در جهان معرفی شده اند که معروف‌ترین آن در ترکمنستان و صحرای داغ و وسیع قره قوم در ۲۶۰ کیلومتری پایتخت این کشور، در نزدیکی روستایی با جمعیت ۳۵۰ نفر قرار داد. دروازه جهنم در ترکمنستان یک دهانه آتشفشانی به پهنای ۷۰ متر است که بیش از ۵۰ سال است در آتش می‌سوزد. محلی‌ها به این دهانه «دروازه جهنم» می‌گویند و روشنایی آن از کیلومتر‌ها دورتر دیده می‌شود.
چطور این دروازه به وجود آمد؟
در اواخر قرن ۱۹ یعنی سال ۱۹۷۱ میلادی گروهی از محققان که متعلق به شوروی بودند، تصمیم گرفتند به دنبال نفت وگاز بگردند. هدف اصلی این گروه محقق، کشف نفت بود که اتفاقی به میدان گاز رسیدند و تصمیم گرفتند از این گودال عظیم و غنی، گاز استخراج کنند. در خلال تحقیقات این دانشمندان، زمین بررسی شده، شکافته شد و تجهیزات زمین شناسی به همراه چادر‌های محققان، به درون دهانه‌ای که امروزه می‌بینیم فرورفت. هر چند این اتفاق حادثه جانی نداشت، اما مشخص شد که شکاف به وجود آمده یک غار زیرزمینی پر از گاز طبیعی است و محققان از ترس این که گاز‌های خطرناکی در غار وجود داشته باشد و ناخواسته وارد اتمسفر شود، تصمیم گرفتند تا دهانه را به آتش بکشند. این گروه تحقیقاتی تصور می‌کردند، آتش بیشتر از چند روز دوام نمی‌آورد و پس از خالی شدن غار از گاز، دروازه جهنم خاموش می‌شود، اما ۵۰ سال است که همچنان این حفره در حال سوختن است.
تنها جاذبه گردشگری ترکمنستان
ترکمنستان یکی از معدود کشور‌هایی است که سال‌ها مورد توجه هیچ گردشگری نبود و معمولا گردشگران علاقه‌ای به رفتن به این کشور نشان نمی‌دادند، اما با شناخته‌تر شدن دروازه جهنم، گردشگر‌های زیادی در سراسر دنیا علاقه‌مند به دیدن این چاه مصنوعی شدند تا جایی که طبق گزارش‌ها از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۷، ۵۰ هزار گردشگر برای دیدن دروازه جهنم به این کشور سفر کردند و در سال‌های اخیر هم سالانه حدود ۱۰ هزار نفر برای دیدن این جاذبه گردشگری به ترکمنستان که تنها شش میلیون نفر جمعیت دارد، سفر می‌کنند.
اطلاعاتی عجیب از دروازه جهنم
دروازه جهنم ترکمنستان دارای عمق ۲۰ متری است و حدود ۵۳۰۰ مترمربع وسعت دارد، این دروازه دهانه بزرگی به قطر ۷۰ متر دارد. گرمایی که از این گودال متصاعد می‌شود به اندازه‌ای است که از فاصله ۵۰ متری لبه گودال هم این گرما احساس و گفته می‌شود که در این فاصله، دمای گرمایی که به اطراف می‌رسد، حدود ۵۵ درجه سانتی‌گراد است! دمای درون دهانه دروازه هم هزار درجه سلسیوس گزارش شده، با این حال در سال ۲۰۱۳ یک کاوشگر کانادایی با استفاده از لباس ضد حرارت و تجهیزات تنفسی و به کمک یک سیستم غلتکی خاص وارد دهانه دروازه شد و توانست نمونه‌هایی را هم از آن جا تهیه کند که نشان می‌داد نوعی باکتری غنی از متان درون حفره وجود دارد. کارشناسان معتقدند این منطقه از ترکمنستان دارای ذخایر بالای گاز است که باعث شده این حفره همچنان شعله ور بماند و تخمین زده اند که سال‌های متمادی زیادی هم مشتعل خواهد ماند.
سابقه دستور خاموش کردن دروازه جهنم
با وجود ظرفیت دروازه جهنم به عنوان یک مکان گردشگری، «قربانقلی بردی محمداف»، رئیس‌جمهور ترکمنستان روز شنبه در تلویزیون این کشور به کارشناسان و مسئولان ترکمنستان دستور داد تا شعله‌های این دروازه را خاموش کنند. البته این اولین بار نیست و پیش از این هم در سال ۲۰۱۰ میلادی «محمداف» به کارشناسان دستور داده بود، راهی برای خاموش کردن شعله‌های آتشی که از زمان شکست عملیات حفاری شوروی در سال ۱۹۷۱ شعله‌ور بوده است، بیابند، اما بعد از ۱۱ سال هنوز تلاش‌های کارشناسان راه به جایی نبرده و آتش در این حفره زبانه می‌کشد.
چرا می‌خواهند حفره خاموش شود؟
سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا باید حفره‌ای که هزاران گردشگر را به سمت یک کشور می‌کشاند به دستور رئیس جمهورش خاموش شود؟ هر چند محمداف در نطق تلویزیونی اش دلیل دستورش را آثار سوء این دهانه دست‌ساز بر محیط زیست و سلامت مردمی که در آن نزدیکی زندگی می‌کنند، اعلام کرده، اما او در سال‌های قبل از هدر رفتن انرژی در این دروازه گله‌مند بوده است. بد نیست بدانید که گاز منبع درآمدی مهم اقتصاد ترکمنستان است و این کشور با داشتن ۷.۲ درصد ذخایر گازی جهان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز به حساب می‌آید. این کشور تنها در سال ۲۰۲۰ حدود ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز صادر کرده است. به همین علت بسیاری بر این باورند که رئیس جمهور این کشور فقط به فکر صادرات گاز است و نگاهی به درآمد‌های گردشگری ندارد. اسپوتنیک نیوز هم در گزارشی نوشته است که رئیس جمهور ترکمنستان در جلسه دولت به «شخیم آبراخمانوف» معاون نخست وزیر که مسئولیت مجتمع نفت و گاز را بر عهده دارد، گفته: «گاز طبیعی سال هاست که در منطقه دروازه به مقدار زیادی می‌سوزد که باید جلوی آن گرفته شود، چون در حال از دست دادن مواد خام با ارزشی هستیم که می‌توان آن را صادر کرد.»