چرا پیک انفجاری امیکرون در کشور رخ نداد؟
_ روزنامه ایران نوشت: واریانت امیکرون در امریکا و انگلیس جولان می‌دهد. پس از دلتا حالا این سویه جدید امیکرون است که زمستان سیاه کرونایی را در سال نوی میلادی برای اروپایی‌ها و امریکایی‌ها رقم زده است. آن هم در کمتر از ۶ ماه بعد از تزریق دوز دوم واکسن که امیکرون جایگزین ویروس دلتا شد و موج بیماری نقشه کرونایی این کشور‌ها را یکپارچه قرمز کرده است. آن‌طور که سی‌دی‌سی امریکا اعلام کرده این سویه جدید تبدیل به واریانت غالب در بسیاری از کشور‌ها شده است. وضعیت در ایران این‌گونه است؛ طبق آخرین گزارش‌ها ۷۰.۶ درصد افراد دوز اول، ۶۱.۷ درصد دوز دوم و ۱۱ درصد نیز دوز سوم را تزریق کرده‌اند (درصد واکسیناسیون بر اساس جمعیت ۸۵ میلیونی محاسبه شده است).
از طرفی در ۲۴ ساعت منتهی به روز گذشته تعداد موارد فوتی بعد از ۲۲ ماه از شیوع اپیدمی در ایران با کاهشی قابل توجه به ۱۹ مورد در روز رسید. این یعنی همچنان روند شیوع آرام و آمار مبتلایان و موارد بستری رنگ‌بندی شهر‌ها را نیز تغییری نداده است. نقشه کرونایی کشور روی موج آبی قرار دارد و تک و توک نقاط زرد در آن به چشم می‌خورد. این در حالی است که حدود ۴ هفته پیش با تأیید نخستین مورد ابتلا به امیکرون، پیش‌بینی می‌شد در هفته‌های بعد آمار مراجعات سرپایی و ابتلا افزایش قابل توجهی پیدا کند، ولی در ایران هنوز وضعیت مانند کشور‌های دیگر نشده است.
حالا سؤال اینجاست چه عواملی منجر شد در کشور پیک انفجاری امیکرون رخ ندهد؟ ۱۰ روز پیش این روزنامه گزارشی با عنوان «آیا ایران از امیکرون می‌گریزد» منتشر کرد. فرضیه ما این بود آیا با توجه به واکسیناسیون ایرانی‌ها در چند ماه گذشته و میزان ابتلای بالای افراد در پیک پنجم کرونا این احتمال وجود دارد که امیکرون در ایران به دلیل واکسیناسیون جدید و عفونت قبلی از پیک انفجاری در امان بماند. پاسخ ویروس شناسان به این فرضیه چنین بود؛ این احتمال که ایران به‌شدت کشور‌هایی همچون انگلیس، آلمان و امریکا درگیر این سویه جدید نشود، زیاد است. زمان تزریق واکسن دوم، ابتلای بسیار بالای ایرانی‌ها در پیک چهارم و پنجم بیماری و مهم‌تر از همه اهتمام جدی وزارت بهداشت برای گسترش تزریق دوز بوستر از جمله دلایل تأخیر پیک بعدی بیماری یا کنترل امیکرون در کشور تلقی می‌شود. موضوعی که با وجود دسترسی به واکسن‌ها با شیب ملایمی پیش می‌رود و در این میان، میزان تزریق دوز سوم واکسن از بین افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند، هم حدود ۱۱ درصد است. حالا کارشناسان نظام سلامت بر تزریق دوز سوم تأکید می‌کنند.
احسان مصطفوی عضو هیأت علمی انستیتو پاستور ایران و اپیدمیولوژیست درباره دلایل بالا نرفتن موارد ابتلا به امیکرون در کشور با توجه به پیش‌بینی‌های قبلی، می‌گوید: تحلیل اینکه بگوییم روند اپیدمی به چه سمتی پیش خواهد رفت آسان نیست. در هر حال هم‌اکنون ایران برخلاف کشور‌های اروپایی و امریکا با افزایش موارد ابتلا و مرگ مواجه نیست. واقعیت این است که کشور‌های پیشرفته زودتر از ما واکسن زدند، در واقع در این کشور‌ها از یک سال پیش واکسیناسیون شروع شد و بیش از ۶ ماه قبل از ما واکسن دوز یک و دو را تزریق کردند. برای همین نیز موارد ابتلا و مرگ و میرشان در زمانی که ایران درگیر پیک پنجم بود با کاهش معناداری همراه شده بود.
مصطفوی با تأکید بر تزریق دوز سوم در ادامه می‌افزاید: مطالعات نشان می‌دهد سه تا چهار ماه بعد از تزریق دوز دوم، ایمنی ناشی از واکسن افت قابل توجهی پیدا می‌کند. شواهد نشان می‌دهد شروع زودهنگام تزریق واکسن در این کشور‌ها و افت سطح ایمنی بعد از چند ماه و استقبال کمتر از تزریق دوز سوم باعث شد این کشور‌ها از سویه امیکرون بیشتر آسیب ببینند، به‌طوری که موارد ابتلا و بستری و مرگ در هفته‌های اخیر افزایش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه احتمالاً ثبات نسبی روند ابتلا به کرونا در این روز‌ها در کشور ما متأثر از واکسیناسیون تأخیری است، عنوان می‌کند: اغلب افرادی که دو دوز واکسن را تزریق کرده‌اند حدود ۳ ماه از زمان تزریق نوبت دوم شان گذشته است و حدود ۱۰ درصد جامعه نیز دوز سوم واکسن را دریافت کرده‌اند، بنابراین می‌توان خوشبین بود شاید ایمنی ناشی از دو دوز واکسن به ما کمک کرده باشد که تاکنون درگیری شدید با سویه امیکرون را تجربه نکرده باشیم.
همچنین شواهد گویای آن است قبل از شروع واکسیناسیون عمومی و مخصوصاً در پیک پنجم بیماری متأسفانه تعداد قابل توجهی از افراد جامعه به کرونا مبتلا شدند و می‌توان این‌گونه برداشت کرد که ایمنی نسبی ناشی از ابتلا در این دسته از افراد هم ایجاد شده بود و با تزریق واکسن این ایمنی تشدید شد.
این عضو هیأت علمی انستیتو پاستور ایران با بیان اینکه هنوز واکسیناسیون حدود ۳۰ درصد جمعیت کشور اتفاق نیفتاده است، عنوان می‌کند: حدود ۱۵ درصد این رقم مربوط به افراد بالای ۱۸ سال و حدود ۱۵ درصدشان نیز جمعیت زیر ۱۸ سال را شامل می‌شود. موج امیکرون بیش از بقیه احتمالاً می‌تواند این افراد را تحت‌الشعاع قرار دهد و به دلیل سرایت‌پذیری بسیار بالای آن دور از ذهن نیست که موارد ابتلا و سپس بستری و مرگومیر نیز روندی افزایشی پیدا کند.
وی می‌گوید: کشور‌های اروپایی و امریکا در زمانی که ایران درگیر پیک پنجم بیماری بود به دلیل واکسیناسیون شرایط آرامی را تجربه کردند و بعد از گذشت بیش از ۶ ماه از تزریق واکسن و کاهش ایمنی حاصل از واکسیناسیون درگیر پیک جدید شدند. این استاد انستیتو پاستور ایران در ادامه ضمن گلایه از افرادی که برای تزریق دوز سوم به مراکز واکسیناسیون مراجعه نمی‌کنند، عنوان می‌کند: استقبال از تزریق دوز سوم در کشور ما زیاد نیست، شواهد فعلی گویای این است که اگر استقبال از تزریق دوز سوم و تکمیل واکسیناسیون دوز‌های قبلی انجام نشود وقوع پیک ششم بیماری گریزناپذیر خواهد بود.
به گفته وی، واکسن گرچه ابزار پیشگیری مناسبی است، ولی به عنوان تنها ابزار پیشگیری نباید به آن نگاه کرد و همچنان باید مراقبت‌ها اعم از استفاده از ماسک و پرهیز از حضور در تجمعات را به‌طور جدی مدنظر داشت.
امیکرون افراد بین ۲۰ تا ۴۰ ساله را درگیر می‌کند
حمیدرضا جماعتی دبیر کمیته علمی کشوری کرونا نیز درباره چرایی عدم شیوع سویه امیکرون با وجود سرایت‌پذیری بالا در ایران به خبرنگار ما می‌گوید: قدرت سرایت‌پذیری امیکرون نسبت به دلتا تقریباً سه برابر است، مطالعات نشان می‌دهد به دلیل تعداد جهش‌های زیاد روی پروتئین اسپایک ویروس، واکسن از این سویه فرار می‌کند، اما در عین حال با توجه به موتاسیون‌های بسیار زیاد این واریانت، درگیری ریوی در مبتلایان به سویه امیکرون در مقایسه با دلتا کمتر است. اینکه امریکا و انگلیس با موج امیکرون درگیر شده‌اند ۶ ماه از زمان تزریق دوز دوم‌شان گذشته است، مطالعات نشان می‌دهد سطح ایمنی در دلتا بعد از ۶ ماه به زیر ۴۰ درصد و در امیکرون بعد از ۵ ماه به زیر ۱۰ درصد می‌رسد. این در حالی است که در بسیاری از کشور‌های اروپایی واکسیناسیون زیر ۱۸ سال انجام نشده و رعایت پروتکل‌های بهداشتی بشدت کاهش پیدا کرده است.
وی در ادامه می‌افزاید: مطالعات اولیه نشان می‌دهد افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال بیشتر درگیر این سویه می‌شوند، برای همین میزان مرگومیر آن نسبت به دلتا خفیف‌تر است. بهترین استراتژی کشور ما بعد از شناسایی سویه امیکرون تزریق دوز سوم است، البته باید واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال و رعایت پروتکل‌ها را نیز جدی بگیریم و به محض افزایش مراجعات سرپایی محدودیت‌های اجتماعی را در کانون‌های بیماری‌زایی بویژه در مدارس، خوابگاه‌های دانشجویی، سینما و کنسرت‌ها اعمال کنیم.
جماعتی با بیان اینکه درصد ابتلای کودکان به امیکرون در مقایسه با دلتا بیشتر است، عنوان می‌کند: واکسیناسیون کودکان با واکسن‌های سینوفارم و پاستوکووک در چین، امارات و کشور‌های امریکای جنوبی و کوبا انجام شده و هیچ عارضه جدی نیز گزارش نشده است، با توجه به اینکه کودکان ۳۴ درصد بیشتر از دلتا به امیکرون درگیر می‌شوند از این تعداد یک‌سوم منجربه بستری می‌شود. با توجه به اینکه تعداد تخت‌های اطفال و بویژه بخش مراقبت‌های ویژه در کشور کم است، توصیه ما واکسیناسیون افراد زیر ۱۲ سال است که امروز (شنبه) در جلسه ستاد ملی کرونا مطرح می‌شود.
وی در پایان هشدار داد: در آینده‌ای نه چندان دور با موج ششم ناشی از کرونا مواجه خواهیم شد و اغلب افراد غیر‌واکسینه و ۲۰ تا ۴۰ سال درگیر می‌شوند.