ترکیه با پیوستگی نظامی و سیاسی به آمریکا نمی‌تواند خارج از اراده آن‌ها عمل کند
ترکیه متحد ناتویی آمریکا و عضو شورای اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپاست و علی‌رغم برخی اختلافات با آمریکا به ویژه در مسئله کردی، مادامی که پیوستگی‌های نظامی، امنیتی و سیاسی با آمریکا و اروپا دارد، نمی‌تواند در مسائل راهبردی خارج از اراده آمریکا عمل کند.
- با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیۀ پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
حفظ ارتباط با عربستان سعودی به عنوان کشوری که به صورت دو فاکتور رهبری جهان عرب را بر عهده دارد، از این حیث برای روسیه حائز اهمیت است که توان انطباق‌پذیری این کشور را در جهان اهل سنت افزایش می‌دهد.
روسیه با مصر نیز طرح مستقلی را برای تعمیق روابط طراحی کرده است اما علی‌رغم اختلافاتی که در روابط مصر و عربستان وجود دارد، بعید به نظر می‌رسد که مصر بتواند جایگاه پیشین خود را احیا کند و از این‌رو، همچنان عربستان دست برتر را در جهان عرب خواهد داشت.
در چنین شرایطی، مسکو برای توسعه مناسبات با جهان عرب و دست‌کم با کشور‌های حوزه خلیج‌فارس، متغیر عربستان را در نظر می‌گیرد. اگر روسیه بخواهد به روابط خود با کشور‌های این حوزه ادامه دهد نباید در شرایطی قرار بگیرد که عربستان با ابتکاراتش مخالفت کند. عربستان توان مجاب ساختن بسیاری از کشور‌های جهان عرب را برای تنظیم شکل خاصی از روابط با ایران و روسیه دارد.
روسیه می‌کوشد به نحو تاکتیکی و در راستای سیاست موازنه منطقه‌ای خود، روابط با عربستان سعودی را در حد متعارفی حفظ کند؛ اما از منظر راهبردی، روابط روسیه و عربستان سعودی به سطوحی ارتقا خواهد یافت که قابلیت تحت‌الشعاع قرار دادن جایگاه ایران را در سیاست خارجی روسیه نداشته باشد.
ترکیه
ترکیه متحد ناتویی آمریکا و عضو شورای اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپاست و علی‌رغم برخی اختلافات با آمریکا به ویژه در مسئله کردی، مادامی که پیوستگی‌های نظامی، امنیتی و سیاسی با آمریکا و اروپا دارد، نمی‌تواند در مسائل راهبردی خارج از اراده آمریکا عمل کند.
ترکیه متحد ناتویی آمریکا و عضو شورای اروپا و سازمان امنیت و همکاری اروپاست و علی‌رغم برخی اختلافات با آمریکا به ویژه در مسئله کردی، مادامی که پیوستگی‌های نظامی، امنیتی و سیاسی با آمریکا و اروپا دارد، نمی‌تواند در مسائل راهبردی خارج از اراده آمریکا عمل کند.
البته روسیه تلاش کرده است با طرح موضوع پیوستن ترکیه به سازمان همکاری شانگ‌های و نیز بستن قرارداد‌هایی برای واگذاری سامانه‌های پدافندی موشکی به ترکیه، بدیل‌هایی را در موازات با کارکرد‌های نهاد‌های اروپایی و ناتو رای ترکیه فراهم کند؛ اما این تلاش‌های چشم‌انداز‌های عملی و جدی‌ای نداشته است و روس‌ها نیز عموماً تجربیات خوبی از مواجهه با ترکیه در مسائل منطقه‌ای ندارند.
ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه ترکیه برای ارتباط‌گیری با جریانات اسلام‌گرای سنی در قفقاز شمالی، کشور‌های آسیای میانه و ترک‌های تاتار کریمه نیز همواره زنگ خطری برای روسیه محسوب می‌شده است.
روابط خوب ترکیه با کشور‌هایی نظیر آذربایجان به عنوان کشوری که عضو اتحادیه گوام است، اوکراین که در حال حاضر تحت حاکمیت غرب‌گرایان ضدروس اداره می‌شود، گرجستان که در دوره‌هایی تنش‌های جدی با روسیه داشته است، در کنار روابط تیره با ارمنستان که متحد راهبردی روسیه در منطقه قفقاز است، و ارتباط با تاتار‌های ضدروس در کریمه باعث شده است که موضوعات چالشی در سیاست منطقه‌ای روسیه با ترکیه به پدیده مضلع و چند لایه‌ای تبدیل شوند.
نکته دیگر بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی رابطه با ترکیه است. ترکیه به دلایل متعدد شریک اول اقتصادی روسیه در منطقه غرب آسیا بوده و روسیه که همواره از ناحیه اقتصادی آسیب‌پذیری داشته سعی کرده است که منافع اقتصادی تعامل با ترکیه را حفظ کند.
در مسائل منطقه‌ای نیز روسیه همواره کوشیده است سازکارهایش را برای دورکردن ترکیه از متحدان غربی‌اش طراحی کند. با اینکه روسیه در قالب روابط دوجانبه و چندجانبه تلاش می‌کند از نقایص وضعیت ژله‌ای و ناپایدار ترکیه به نفع سیاست‌های منطقه‌ای خود بهره ببرد. این کشور (ترکیه) هیچ‌گاه نمی‌تواند در نقش متحدی با اهداف مشترک راهبردی در کنار روسیه در منطقه قرار گیرد.
ترکیه به دلیل نفوذی که در میان برخی گرایش‌های اخوانی معارضه در سوریه دارد، در سازکار‌های چندجانبه‌گرایانه روس‌ها برای حل و فصل موضوع روسیه مشارکت داده می‌شود؛ اما همواره سایه‌ای از بی‌اعتمادی و رقابت بر روابط دو کشور حکمفرماست.
ایران نیز در مواجهه با ترکیه همین تحفظات را دارد و تلاش می‌کند علی‌رغم رقابت راهبردی در موضوعات متعدد منطقه‌ای، رشته همکاری را با اسلام‌گرایان ترک به طور کامل نگسلد؛ از‌این‌رو، مجموعاً مناسبات روسیه با ترکیه نمی‌تواند تغییرات بنیادین و متنابهی را در روابط این کشور با ایران ایجاد کند.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *