مقابله ایران با اومیکرون؛ ویروسی که رنگ بندی‌ها را تغییر داد
_ روزنامه ایران نوشت: واریانت امیکرون به سرعت برق و باد در حال گسترش است. همزمان با اعلام زنگ خطر شیوع انفجاری امیکرون نرم‌افزار ماسک نیز روز گذشته معیار رنگ‌بندی کرونایی بر اساس شاخص بستری را تغییر داد. در رنگ‌بندی فوق‌العاده امیکرون، حتی تشخیص یک مورد ابتلای سرپایی به امیکرون می‌تواند رنگ یک شهر را به نارنجی تغییر دهد. متخصصان اپیدمیولوژیست هشدار می‌دهند؛ فورانی که اپیدمی با واریانت امیکرون به دنبال خواهد داشت، نگران کننده است.
این گزاره که امیکرون مثل آتشفشانی است که در کمتر از ۱۵ روز طغیان خواهد کرد شرایط اپیدمی کووید ۱۹ را با وجود روند کاهشی آمار‌های ابتلا و فوتی در ایران بسیار شکننده کرده است. ۲۸ آذر اولین مورد ابتلا به سویه جدید ویروس کرونا در ایران تأیید شد و حالا با گذشت ۸ روز از ورود آن به کشور تعداد مبتلایان قطعی به امیکرون ۲۶ برابر شده است. شیوع انفجاری و غیر قابل گریز سویه جدید امیکرون خطرآفرینی پیک جدید کرونا را محتمل‌تر کرده است. طبق اعلام رئیس اداره بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت تا روز ۶ دی ماه، ۲۶ مورد ابتلا به سویه امیکرون در کشور شناسایی شده و ۱۲ مورد مشکوک نیز در دست بررسی است. همچنین تاکنون در شهر‌های تهران، مشهد، بابل، اصفهان و هرمزگان امیکرون شناسایی شده است. احمد وحیدی وزیر کشور تأکید کرده است؛ در صورت رشد قابل توجه این سویه مجبور به اعمال محدودیت‌های جدید هستیم.
متخصصان اپیدمیولوژیست بار‌ها اعلام کرده‌اند برای پیش‌بینی دقیق اپیدمی باید مؤلفه‌های میزان رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در جامعه، موارد مثبت روزانه و مراجعات سرپایی مورد توجه قرار گیرد تا شرایط کرونایی هر شهرستان به صورت شفاف‌تر منعکس و برنامه ریزی‌های لازم انجام شود؛ اینکه برای هر گونه اقدامات مقابله‌ای و واکنش سریع باید ملاک رنگ‌بندی کرونایی به لحاظ شاخص بستری تغییر کند و ابتلای سرپایی ملاک قرار گیرد.
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز نسبت به شاخص‌های رنگ‌بندی کرونایی گلایه می‌کند و می‌گوید: از یک و نیم سال پیش از ستاد ملی کرونا در دولت قبلی درخواست کردیم معیار رنگ‌بندی را که بر اساس تعداد موارد مثبت بستری است تغییر دهند چرا که با این معیار رنگ‌بندی، دو هفته از مقابله با اپیدمی عقب می‌افتیم. او می‌گوید: در معیار جدید رنگ‌بندی بر اساس موارد بروز روزانه مثبت، مراجعات سرپایی به مراکز درمانی و پایش‌های ژنتیکی تغییر می‌کند.
ناجی با بیان اینکه تعداد تست‌های پی سی آر از ۱۲۰ هزار تست روزانه به کمتر از ۲۰ هزار تست در روز رسیده است، عنوان می‌کند: طبق اعلام وزارت بهداشت ۲۶ مورد ابتلا به واریانت امیکرون شناسایی شده‌اند در حالی که بسیاری از مردم تست کرونا نمی‌دهند و مجموعه این‌ها باعث می‌شود تعداد موارد شناسایی شده رسمی کمتر از تعداد واقعی مبتلایان باشد.
ناجی می‌گوید: با توجه به اینکه واریانت امیکرون میزان بستری و مرگ کمتری دارد اتکا به تعداد بستری‌ها شاخص دقیقی برای پایش روند اپیدمی نیست؛ لذا ما باید به آمار بیماران سرپایی نگاه کنیم که به طور رسمی گزارش نمی‌شود.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه به برخی گمانه‌زنی‌ها در فضای مجازی درباره احتمال همزمانی وجود سویه امیکرون با دلتا در موج قبلی در ایران این طور پاسخ می‌دهد: اینکه بگوییم سویه امیکرون در ایران بوده و در نقاط مختلف کشور چرخیده اطلاع دقیقی نداریم چرا که پایش ژنتیکی محدودی در ایران انجام شده و نشان می‌دهد که در پیک قبلی، واریانت دلتا سویه غالب بوده و قبل از آن نیز آلفا در ایران شیوع داشته است.
شدت درگیری پیک بعدی با امیکرون به تدابیر ما بستگی دارد
گرچه شیوع امیکرون در ایران ناگزیر است، اما با توجه به واکسیناسیون جدید کرونا در ایران، این سؤال مطرح می‌شود که آیا احتمال دارد به دلیل آنکه سطح آنتی بادی ایرانی‌ها به نسبت اروپایی‌ها بیشتر است، ایران به شدت کشور‌هایی همچون انگلیس درگیر این سویه جدید نشود؟ ناجی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: من با این نظر شما موافق هستم. یکی به دلیل واکسیناسیون جدید و دوم ابتلای بسیار بالای ایرانی‌ها در پیک پنجم و چهارم کرونا که تقریباً هر دو پیک از اسفند سال گذشته شکم به شکم شدند و افراد زیادی عفونت کووید را گرفتند.
به اعتقاد ناجی اینکه شیوع بالایی از واریانت امیکرون در اروپا اتفاق افتاده به دلیل کاهش آنتی بادی حاصل از واکسیناسیون در ۶ ماه گذشته است برای همین تفاوتی که کشور ما با اروپا دارد همان زمان تزریق واکسن است. البته این را هم باید در نظر بگیریم که کشور‌های اروپایی گردش ویروس را کنترل می‌کنند و محدودیت‌هایشان به درستی اجرا می‌شود همچنین با وجود آنکه واکسیناسیون در اروپا زودتر شروع شده و کماکان هم ادامه دارد، اما درصد افرادی که برخوردی با عفونت نداشته‌اند به علاوه جمعیت افراد واکسینه نشده موجب شده عفونت امیکرون در اروپا با شدت بالایی بچرخد. از طرفی این را هم باید در نظر گرفت که یکی از خصوصیات اصلی امیکرون ایمن گریزی آن نسبت به واکسن‌ها است؛ بنابراین با وجود آنکه پس از شیوع اخیر واریانت امیکرون در اروپا و امریکا تعداد بیماران واکسینه نشده بیشتر بود، اما به تازگی درصد ابتلا در افراد واکسینه نشده به افراد واکسینه شده نزدیک شده است.
او با بیان اینکه واکسیناسیون در ایران از سه ماه گذشته شدت گرفته است، عنوان می‌کند: اینکه در ایران نسبت به وضعیت شیوع امیکرون آرامش بیشتری در جامعه احساس می‌شود را نباید به واکسیناسیون ربط دهیم چرا که چنین تفکری به معنای پیشبرد سیاست ایمنی گله‌ای است در حالی که ما دو پیک بلند آلفا و دلتا را از سال گذشته تاکنون تجربه می‌کنیم و هنوز هم در روز دو هزار مورد مثبت داریم. چنانچه تعداد تست‌های پی سی آر افزایش یابد تعداد موارد ابتلا بیش از این‌ها هم خواهد بود. در مجموع باید گفت که در هر دو پیک قبلی تعداد زیادی از افراد به کرونا مبتلا شدند و البته هزاران نفر نیز پس از بهبودی دچار عوارض طولانی کووید شدند همه این‌ها در واقع به قیمت سلامت مردم ایران تمام شد اینکه تا حدودی آرامش به جامعه برگشته به دلیل ابتلا و درگیری زیاد با عفونت ویروس بوده است. پیش‌بینی ما بر این است امیکرون در ایران به دلیل واکسیناسیون جدید و عفونت قبلی پیک بلندی ایجاد نمی‌کند، اما باید در نظر داشته باشیم اگر محدودیت‌ها را اجرا نکنیم دو هفته دیگر پیک بعدی را تجربه می‌کنیم و همه این‌ها بستگی به تدابیر ما دارد که چقدر پیک بعدی خطرآفرین است چرا که هر اندازه تعداد افراد آلوده و بیمار بیشتر شود سهم افراد بستری و بیماری شدید بیشتر شده و به همان نسبت نیز مرگ و میر خواهیم داشت.
ناجی می‌گوید: شاید پیک بعدی بیماری را به شدت موج قبلی تجربه نکنیم، اما، چون امیکرون واکسن گریز است با توجه به نوع واکسن‌های غیر فعال مورد استفاده این تئوری نیز ضعیف است.
او درباره شائبه‌های نبود کیت تشخیص کرونا در ایران نیز عنوان می‌کند: تست‌های ما در آزمایشگاه قابلیت تشخیص امیکرون را دارند. برای شناسایی امیکرون یا سایر سویه‌ها باید تست‌های تخصصی‌تری انجام شود. شبکه‌های بهداشتی به کیت تشخیص امیکرون مجهز شده‌اند و با روش سکانس ژنومی این سویه شناسایی می‌شود. اینکه بگوییم تست پی سی آر سویه امیکرون را تشخیص نمی‌دهد حرف غلطی است.
تعداد بیماران سرپایی در مشهد با شیب ملایم در حال افزایش است
به هر حال سرایت پذیری بالای این سویه جدید، (هر یک بیمار می‌تواند حداقل ۴۰ نفر را آلوده کند) به نگرانی‌های جدیدی نسبت به رکوردشکنی همه‌گیری امیکرون در مقایسه با سرعت همه‌گیری دلتا در کشور دامن زده است. رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی پیش از این به «ایران» گفته بود: قدرت و سرعت انتشار ویروس اُمیکرون نسبت به دلتا، ۳ تا ۶ برابر و خصوصیت عفونت‌زایی آن ۵ تا ۸ برابر دلتا است. این یعنی هم اینک تعداد بسیار بیشتری هم به عنوان ناقلان خاموش در جامعه و بخصوص در تهران که تاکنون بیشترین تعداد مبتلایان به سویه جدید را در کشور داشته است، در رفت و آمد هستند.
دیروز خبری به نقل از رئیس بخش مراقبت‌های ویژه کودکان بیمارستان اکبر مشهد مبنی بر ابتلای بالای کودکان مشهدی به سویه امیکرون منتشر شد که واکنش‌ها و نگرانی‌های زیادی را در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی ایجاد کرد. خبر این بود: «بخش مراقبت‌های ویژه کودکان بیمارستان اکبر مشهد گفت: پزشکان احتمال می‌دهند ویروسی که بیشتر کودکان درگیر آن هستند، همان امیکرون است، اما به دلیل نبود کیت نمی‌توان با قطعیت در این خصوص اظهار نظر کرد.»، اما این خبر تکذیب دکتر محمد پهلوان کاشی، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی مشهد را در پی داشت.
پهلوان کاشی با بیان اینکه ما این خبر را تأیید نمی‌کنیم، می‌گوید: همان طور که ریاست بیمارستان اکبر مشهد و دکتر علوی فوق تخصص عفونی کودکان این بیمارستان اعلام کرده‌اند؛ میزان بستری در هفته گذشته کاهشی بوده است و تعداد بیماران سرپایی نیز تغییری نداشته است. البته ما تأکید داریم هر بچه‌ای که علامت سرماخوردگی داشت از حضور در اجتماع و تجمعات جلوگیری کند.
او با بیان اینکه آزمایشگاه مرجع در مشهد ظرفیت شناسایی موارد امیکرون را دارد، در ادامه می‌افزاید: به طور کلی در مجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ۶ روز گذشته در بخش بیماران سرپایی افزایش بیماران سرپایی را با شیب ملایم شاهد هستیم، اما هنوز وارد پیک ششم نشده‌ایم.
پهلوان کاشی در پاسخ به اینکه آیا ستاد کرونای استان خراسان رضوی برای تعطیلی مدارس برنامه‌ای دارد، می‌گوید: تأکید و نظر کمیته علمی کرونا و ستاد کرونای دانشگاه مشهد بر این است که در شرایط پیک، آموزش گروه‌های واکسینه نشده دانش‌آموزی غیر حضوری باشد و ما منتظر تصمیم ستاد استانی کرونا هستیم. به محض اینکه رنگ‌بندی جدید ستاد ملی بر مبنای مراجعین سرپایی اعلام شود، محدودیت‌های لازم را در نظر می‌گیریم.
گفتنی است، روز گذشته نرم‌افزار ماسک وزارت بهداشت اعلام کرد؛ بنابر پیشنهاد تخصصی کمیته‌های علمی و اپیدمیولوژی کرونا و تصویب ستاد ملی کرونا و به دلیل سرعت بالای سرایت سویه اُمیکرون نسبت به سویه‌های قبلی، از ۶ دی رنگ‌بندی فوق‌العاده امیکرون جایگزین شاخص‌های رنگ‌بندی عادی خواهد شد. در رنگ‌بندی فوق‌العاده امیکرون، حتی تشخیص یک مورد ابتلای سرپایی به امیکرون می‌تواند رنگ یک شهر را به نارنجی تغییر دهد، زیرا این نوع از کرونا با سرعت انفجاری سرایت می‌کند و اگر بموقع جلوی انتشار آن گرفته نشود، به موج ششم سراسری تبدیل خواهد شد.