فجر چهلم شلوغ‌تر از سال قبل؛ مروری کوتاه بر فیلم‌های ثبت نامی
_ روزنامه وطن امروز نوشت: مروری بر عناوین و قصه‌های برخی فیلم‌ها که قرار است در چهلمین جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشند، نشانه‌ای از دست پر بودن جشنواره امسال نسبت به سال گذشته است. به گزارش «وطن‌امروز»، رخداد جشنواره فیلم فجر، با همه فراز و فرود‌ها و چالش‌هایی که در دولت‌های مختلف داشته است، دچار تغییر محسوسی در نوع و شکل اجرا نشده است. در این دوره، اما «مسعود نقاش‌زاده» به عنوان دبیر از تغییراتی صحبت کرده است که البته به نظر می‌رسد به عنوان تغییری بنیادین مسیر همیشگی جشنواره را با فضای جدید مواجه کند. تاکید بر «بخش فرهنگی جشنواره» که پیش از این معمول و مرسوم نبود،
یکی از تمایز‌های جشنواره چهلم است. اگرچه توضیحاتی که درباره این بخش ارائه شده از شفافیت لازم برخوردار نیست و باید بیشتر پیرامون آن توضیح داده شود. با توضیحات اخیری که بتازگی درباره این بخش مطرح شده است، این بخش تمایز چندانی با برخی بخش‌های جنبی که در تعدادی از جشنواره‌های گذشته برگزار می‌شده، ندارد.
مسعود نقاش‌زاده، دبیر این دوره از جشنواره فیلم فجر با ارائه توضیحاتی درباره این جشنواره، به نوعی جایگاه «بخش رقابتی» را همردیف «بخش فرهنگی» قلمداد کرده و گفته است: «چهلمین جشنواره فیلم فجر شامل ۲ گروه برنامه در «بخش‌های فرهنگی» و «بخش‌های رقابتی» است. در این دوره، برنامه‌های فرهنگی جشنواره مورد تأکید قرار گرفته است. این برنامه‌ها شامل ۴ بخش گنجینه‌های سینمای ایران (قاب‌های ماندگار)، همایش‌های فرهنگی سینما و اندیشه با حضور بزرگان اندیشه و فرهنگ (۱۰ شب با متفکران)، نکوداشت بزرگان سینما (نقش‌های ماندگار) در قالب برنامه‌های مفصل و همراه با نمایش فیلم و تحلیل و بررسی و نشست‌های رسانه‌ای پیرامون فیلم‌های بخش مسابقه است. در این دوره، شماری از کارگاه‌های تخصصی و حرفه‌ای در حوزه سینما برگزار خواهد شد و با برنامه‌ریزی جشنواره فجر، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر در برگزاری کارگاه‌های تخصصی و حرفه‌ای سینمایی مشارکت خواهند داشت».
توضیحات نقاش‌زاده، به نوعی جدی‌تر تلقی کردن بخش جنبی جشنواره است. به عنوان مثال اگر در تعدادی از جشنواره‌های گذشته برای برخی چهره‌های سینمایی بزرگداشت گرفته می‌شد، این برنامه حالا در بخشی مجزا از جشنواره برگزار خواهد شد.
با همه این اوصاف اگرچه با رویکرد امیدوارانه‌ای می‌توان به رخداد‌های جشنواره پیش رو نگریست، اما باید این تذکر را داد که اگر منظور از برگزاری کارگاه‌های تخصصی سینمایی با کمک دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی، استفاده از ظرفیت‌های این مجموعه‌هاست، ابتدا باید این ظرفیت را در آن مجموعه‌ها شناسایی کرد، مخاطبش را مدنظر قرار داد و بعد برای برگزاری آن برنامه‌ریزی کرد چرا که هر کارگاهی حتی با بهترین اساتید هم بدون شناسایی مخاطب و نیازهایش مورد استقبال قرار نخواهد گرفت و در نقطه مقابل اگر ظرفیت مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها بدرستی شناخته نشود، کارکرد این دوره‌ها برای مخاطبان احتمالی نامعلوم خواهد بود.
یکی دیگر از موضوعات پر حرف و حدیث جشنواره امسال، علاوه بر حذف جشنواره جهانی فجر (که البته گفته شده با پیوست عنوان بین‌المللی در بهمن ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد)، شیوه متفاوت داوری آثار کارگردانان کار اولی است. دبیر جشنواره فیلم فجر درباره مساله حذف بخش نگاه نو (فیلم‌های اول) که مورد توجه رسانه‌ها و فیلمسازان قرار گرفته بود، گفت: «مسابقه فیلم‌های اول نه تنها حذف نشده، بلکه فیلم‌های اول همراه تمام فیلم‌های راه‌یافته به بخش مسابقه بررسی و برای تمام رشته‌ها داوری خواهند شد.
تنها تفاوت این دوره و برخی دوره‌های گذشته، این است که بخشی جدا از بخش اصلی مسابقه سینمای ایران (سودای سیمرغ) برای نمایش فیلم‌های اول پیش‌بینی نشده است و این به نفع فیلم اولی‌هاست، بنابراین هر فیلم سینمایی، اعم از اینکه نخستین یا آخرین ساخته فیلمساز باشد، چنانچه واجد ارزش‌های فرهنگی و سینمایی لازم باشد، شایستگی حضور در بخش مسابقه سینمای ایران را خواهد داشت».
تنوع ژانری و موضوعی یکی از ویژگی‌های جشنواره امسال است. توجه به موضوعات واقعی و تاریخ معاصر نیز از مواردی است که در تعدادی از فیلم‌های جشنواره امسال برجسته است؛ جشنواره‌ای که حتما از جشنواره بشدت ضعیف سال گذشته که هم به خاطر کرونا و هم تعداد کم فیلم‌ها، در شرایط نامناسبی برگزار شد و تعداد فیلم‌های متوسط در آن به تعداد انگشتان یک دست نمی‌رسید، بهتر خواهد بود.
آنطور که نقاش‌زاده گفته است، حضور پررنگ نهاد‌ها و سازمان‌ها، به آثاری منجر شده که به نظر می‌رسد سطح کیفی جشنواره امسال را ارتقا می‌دهد.
***
نگهبان شب / سیدرضا میرکریمی
«نگهبان شب» ساخته سیدرضا میرکریمی، یکی از فیلم‌های حاضر در جشنواره چهلم فیلم فجر است. «نگهبان شب» به نویسندگی مشترک رضا میرکریمی و محمد داوودی و کارگردانی و تهیه‌کنندگی رضا میرکریمی، فیلمی پربازیگر است. سال گذشته خبری مبنی بر تست گرفتن میرکریمی برای انتخاب بازیگران این فیلم منتشر شده بود. پیش‌تر گفته شده بود نوید محمدزاده یکی از بازیگران آن است. در ادامه، اما نام‌های دیگری در فهرست بازیگران این فیلم دیده شد. محسن کیایی، لاله مرزبان، ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد از جمله بازیگران «نگهبان شب» هستند. بنیاد سینمایی فارابی این فیلم را در فهرست فیلم‌های اجتماعی خود قرار داده است. این فیلم که تصویربرداری آن در خردادماه به پایان رسید، در جشنواره چهلم حضور دارد. فیلم قبلی میرکریمی در جشنواره فجر، «قصرشیرین» بود که سیمرغ بهترین فیلمنامه را از جشنواره دریافت کرد.
***
بدون قرار قبلی / بهروز شعیبی
«بدون قرار قبلی» اینطور که در خبر‌ها آمده، فیلمی با محوریت عشق و علاقه ایرانیان به امام رضا (ع) است که در خبر‌های روابط عمومی پروژه به عنوان فیلمی اجتماعی و خانوادگی معرفی شده است. فیلمبرداری «بدون قرار قبلی» به تهیه‌کنندگی محمود بابایی در آلمان مدتی پیش به پایان رسید و به دبیرخانه جشنواره ارسال شد. پگاه آهنگرانی، مصطفی زمانی، الهام کردا و صابر ابر، بازیگران این فیلم هستند. «بدون قرار قبلی» پنجمین فیلم سینمایی بهروز شعیبی است که فیلمنامه آن را فرهاد توحیدی و مهدی تراب‌بیگی با نگاهی به یکی از داستان‌های مصطفی مستور نوشته‌اند. به تازگی «روزبلوا» که فیلم سینمایی قبلی بهروز شعیبی بود، در قالب سریالی ۳ قسمتی وارد شبکه نمایش خانگی شد و مورد استقبال قرار گرفت. این فیلم نیز محصول بنیاد سینمایی فارابی است.
***
خط نجات / وحید موسائیان
یکی دیگر از آثار فارابی در جشنواره پیش رو، «خط نجات» ساخته وحید موسائیان است که نگاهی به مقطعی از تاریخ معاصر دارد. این فیلم اثر سیاسی- عاشقانه درباره انقلاب اسلامی و روز‌های پایانی رژیم پهلوی، نقش‌آفرینی افسران مسلمان در ارتش و مبارزات آنهاست. تهیه‌کنندگی «خط نجات» را آزیتا موگویی بر عهده داشته است و پگاه آهنگرانی، امیر آقایی، مصطفی زمانی، لادن مستوفی، حسین سلیمانی و بهناز بستان‌دوست از جمله بازیگران این فیلم هستند. فیلمبرداری «خط نجات» مهرماه به پایان رسیده است. گفته شده «خط نجات» یک عاشقانه سیاسی درباره انقلاب اسلامی است که در روز‌های پایانی رژیم پهلوی می‌گذرد و داستانی درباره نقش‌آفرینی افسران مسلمان ارتش را روایت می‌کند.
***
لایه‌های دروغ / رامین سهراب
«لایه‌های دروغ» فیلمی به نویسندگی و کارگردانی رامین سهراب و تهیه‌کنندگی محسن صرافی است. «لایه‌های دروغ» که توسط بنیاد سینمایی فارابی حمایت شده، به موضوعی اکشن و حادثه‌ای پرداخته است. اکشن سینمایی «لایه‌های دروغ» نخستین فیلم مشترک ایران و فنلاند است که تولید آن از ۳ سال پیش آغاز شده بود و پس از مدتی وقفه، مراحل پایانی فیلمبرداری آن در بهار امسال انجام شد. داستان این فیلم درباره یک آتش‌نشان سابق به نام «سام» است که پس از غیبتی ۵ ساله به کشورش ایران بازمی‌گردد و به دلیل ربوده‌شدن همسرش، درگیر مشکلاتی می‌شود تا خانواده‌اش را حفظ کند. رامین سهراب، جسیکا ولف، نادر فلاح، کامران تفتی، آرمان درویش، مجید سعیدی، ارسلان قاسمی، زنوس کانلی، میلاد میرزایی، فرشاد اسدالله‌پور و پپه کارای از جمله بازیگران این فیلم هستند.
***
حضور کارگردان‌هایی از نسل‌های مختلف سینمای ایران از جمله کیمیایی، موتمن، میرکریمی و روستایی تا فیلمسازان کار اولی در جشنواره چهلم ترکیب قابل توجهی را به وجود آورده است. در کنار برخی سوژه‌های تاریخی، تلاش فیلمسازان و عوامل پروژه‌ها برای معرفی عمده فیلم‌ها با عنوان اجتماعی هم قابل تأمل است. به نظر می‌رسد عنوان «اجتماعی» یا «خانوادگی» عنوان معناداری در توضیح فیلم‌ها نیست و روابط عمومی پروژه‌ها تلاش زیادی برای جایگزین کردن تعابیر مناسب‌تر برای توضیح معنا و مضمون فیلم‌ها نمی‌کنند. در توصیف جزئی و خلاصه بسیاری از فیلم‌های حاضر در جشنواره و عموما فیلم‌هایی که خبری درباره آن‌ها منتشر می‌شود، عنوان «اجتماعی» خودنمایی می‌کند.
***
دسته دختران / منیر قیدی
یکی از جدی‌ترین آثار جشنواره پیش رو که از مدت‌ها پیش فضای تبلیغاتی مهمی پیرامون آن شکل گرفته است، «دسته دختران» ساخته منیر قیدی است. فیلم سینمایی «دسته دختران» به کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری محصول مشترک حوزه هنری و بنیاد سینمایی فارابی است. در خبر‌های مربوط به این فیلم آن را روایتی از مقاومت دختران ایرانی در روز‌های آغازین جنگ که با نگاهی آزاد و بر اساس روایت‌های واقعی از مقاومت ۳۴ روزه خرمشهر به تصویر کشیده شده، معرفی کرده‌اند. این فیلم که در تمام ماه‌هایی که از تولیدش می‌گذرد، به عنوان یکی از امید‌های اصلی جشنواره مطرح بوده، بازیگران زن مهمی دارد. نیکی کریمی، فرشته حسینی، پانته‌آ پناهی‌ها، هدی زین‌العابدین و صدف عسگری بازیگران این فیلم هستند. به نظر می‌رسد «دسته دختران» تنها فیلم حاضر در جشنواره چهلم در ژانر سینمای دفاع‌مقدس است. «ویلایی‌ها» فیلم قبلی منیر قیدی نیز در ژانر دفاع‌مقدس بود و در جشنواره سی‌و‌پنجم مورد توجه منتقدان قرار گرفت. «دسته دختران» دومین ساخته منیر قیدی است و گفته شده فیلمبرداری آن بعد از ۶ ماه تولید، بهار امسال در شهر خرمشهر به پایان رسید.
***
شادروان / حسین نمازی
عباس نادران و حسین نمازی هم امسال فیلمی برای جشنواره ارسال کرده‌اند. «شادروان» که با عنوان یک فیلم اجتماعی معرفی شده، زندگی خانواده‌ای حاشیه‌نشین در شهر تهران را روایت می‌کند. «شادروان» را بنیاد فارابی و حوزه هنری تهیه کرده‌اند و چهره‌هایی نظیر سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی و بهرنگ علوی در این فیلم مقابل دوربین رفته‌اند. رویا تیموریان، رضا رویگری و بهرام ابراهیمی نیز در آن ایفای نقش کرده‌اند. «شادروان» دومین فیلم نمازی است و فیلمبرداری آن مهر امسال به پایان رسید.
***
صورت فلکی / حسین دارابی
«صورت فلکی» به کارگردانی حسین دارابی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه - که نویسندگی آن را احسان ثقفی برعهده داشته - محصول دیگری از حوزه هنری است که برای حضور در جشنواره چهلم فجر اعلام آمادگی کرده است. صورت فلکی نیز درامی خانوادگی- اجتماعی معرفی شده است. فیلمنامه «صورت فلکی» را احسان ثقفی و مهدیه عین‌اللهی نوشته‌اند. در خلاصه این فیلم اینطور آمده است: «این فیلم روایتگر تشویش‌های زنی است در آستانه از دست دادن تمام زندگی‌اش». مریلا زارعی و بهروز شعیبی زوج اصلی فیلم «صورت فلکی» را شکل می‌دهند و وحید رهبانی، سیاوش طهمورث، سولماز غنی، امین میری، علیرضا نایینی و بازیگر خردسال کوثر حیدری دیگر بازیگران آن هستند.
***
ضد / امیرعباس ربیعی
فیلم سینمایی «ضد» یکی دیگر از محصولات حوزه هنری است که به یکی از موضوعات ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی می‌پردازد و تاکنون تصاویری از آن در رسانه‌ها منتشر شده است که به فضای ابهام‌آمیز آن دامن زده است. این فیلم به کارگردانی امیرعباس ربیعی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی، درامی سیاسی است که در بستر یکی از حوادث مهم و ملتهب ابتدای انقلاب اسلامی روایت می‌شود. نویسندگی «ضد» را حسین تراب‌نژاد بر عهده داشته و در آن بازیگرانی همچون مهدی نصرتی، لیلا زارع، لیندا کیانی، نادر سلیمانی، مهشید جوادی و... به ایفای نقش پرداخته‌اند. اگرچه این فیلم خود را برای حضور در جشنواره چهلم فجر آماده می‌کند، اما گفته شده هنوز فیلمبرداری آن ادامه دارد.
***
ملاقات خصوصی / امیر بنان
فیلم دیگری که امیر بنان آن را تهیه‌کنندگی می‌کند، «ملاقات خصوصی» به کارگردانی امید شمس است. پری‌ناز ایزدیار، هوتن شکیبا، ریما رامین‌فر، رویا تیموریان، سیاوش چراغی‌پور، شیرین آقا کاشی، نادر فلاح، حسین پارسایی و... گروه بازیگران «ملاقات خصوصی» را تشکیل می‌دهند. فیلمنامه این اثر به صورت مشترک توسط امید شمس، علی سرآهنگ و بهمن ارک نوشته شده و روایتگر داستانی عاشقانه است. بهمن ارک، کارگردان فیلم «پوست» به عنوان مشاور کارگردان در این پروژه سینمایی حضور دارد و علی مجیدی سرمایه‌گذار این فیلم است.
***
مرد بازنده / محمدحسین مهدویان
یکی دیگر از فیلم‌هایی که هنوز تصویربرداری آن ادامه دارد و خود را برای رسیدن به جشنواره آماده می‌کند، «مرد بازنده» محمدحسین مهدویان است. این فیلم که جزئیات قابل توجهی درباره آن منتشر نشده، با بازی زوج «زخم کاری» یعنی رعنا آزادی‌ور و جواد عزتی در حال تصویربرداری است. فیلمنامه این اثر توسط حسین حسنی، ابراهیم امینی و محمدحسین مهدویان نوشته شده است و امیر بنان همراه سیدمحسن حجازی‌دهاقانی تهیه‌کنندگی آن را بر عهده دارند.
***
خائن‌کشی / مسعود کیمیایی
مسعود کیمیایی تنها فیلمساز از میان همنسلان خود است که با «خائن‌کشی» به جشنواره چهلم فجر خواهد آمد. «خائن‌کشی» به تهیه‌کنندگی علی اوجی و تدوین سپیده عبدالوهاب آماده حضور در جشنواره است. در توضیحاتی ناظر به این فیلم آمده است: داستان فیلم «خائن‌کشی» درباره رفاقت و مردمداری است که ماجرای ملی شدن صنعت نفت را نیز در مسیر داستان خود دارد. همزمان با ۲۹ اسفند و روز ملی شدن صنعت نفت، سکانس‌های مربوط به این رخداد تاریخی فیلمبرداری و به پایان رسید. داستان فیلم در دهه ۳۰ می‌گذرد و روایتگر ماجرایی از یک دزد است که تیر خورده و به دام پلیس افتاده، اما پیش از رفتن به زندان، تمام دارایی‌اش را به دوست صمیمی‌اش می‌سپارد، اما رفیقش خیانت کرده و امانتدار خوبی نیست و همین ماجرا سبب می‌شود برای محاکمه رفیق خائنش از زندان فرار کند و این آغاز ماجرایی تازه است. امیر آقایی، مهران مدیری، سارا بهرامی، پانته‌آ بهرام، حمیدرضا آذرنگ، پولاد کیمیایی، فرهاد آئیش، نرگس محمدی و سام درخشانی از بازیگران این فیلم هستند.
***
برادران لیلا، تفریق و شب، داخلی، دیوار
گفته می‌شود «سعید روستایی» نیز با سومین فیلمش «برادران لیلا» برای دیده شدن در جشنواره چهلم تلاش می‌کند. اگر چه فهرستی از بازیگران این فیلم در رسانه‌ها منتشر شد که بعد با تکذیب عوامل پروژه روبه‌رو شد، اما به نظر می‌رسد این پروژه به دنبال پیش رفتن در سکوت خبری است. نوید محمدزاده یکی از بازیگرانی بود که نامش در فهرست بازیگران «برادران لیلا» آمده بود. محمدزاده در فیلم دیگری با عنوان «تفریق» ساخته مانی حقیقی و همچنین «شب، داخلی، دیوار» به کارگردانی وحید جلیلوند، ایفای نقش می‌کند و با ۳ فیلم به جشنواره چهلم خواهد آمد. «تفریق» نیز با بازی نوید محمدزاده و ترانه علیدوستی فیلمی است که احتمال حضور آن در جشنواره می‌رود. این فیلم را مانی حقیقی کارگردانی کرده است. «شب، داخلی، دیوار» از فیلم‌های دیگری است که برای حضور در جشنواره آماده شده است. وحید جلیلوند این فیلم را با فیلمنامه‌ای از خودش، درباره زندگی یک نابینا نوشته است. نوید محمدزاده و دایانا حبیبی در نقش‌های اول مرد و زن حضور دارند و نیز علیرضا کمالی، سعید داخ، دانیال خیری‌خواه و امیر آقایی دیگر بازیگران این فیلم هستند.
***
مسیح، پسر مریم / علی جعفرآبادی
«مسیح، پسر مریم» یکی دیگر از فیلم‌هایی است که برای حضور در جشنواره فیلم فجر آماده می‌شود. تنها محصول سازمان اوج در جشنواره فیلم فجر، درامی اجتماعی از دهه ۵۰ شمسی است که قصه‌ای متفاوت را روایت خواهد کرد. «مسیح، پسر مریم» به کارگردانی علی جعفرآبادی و تهیه‌کنندگی مهدی فرجی و جلیل شعبانی تولید می‌شود و بازیگرانی، چون امیر نوروزی، بهرام ابراهیمی، گلنوش قهرمانی، منصور نصیری و المیرا دهقانی در آن ایفای نقش می‌کنند.
***
از دیگر فیلم‌هایی که احتمال حضورشان در جشنواره فیلم فجر وجود دارد، می‌توان به «شبگرد»، «خانه شیشه‌ای»، «زاپاتا»، «مهمانی از کارائیب»، «بی‌مادر» و «علفزار» اشاره کرد.
امیر آقایی، روشنک گرامی، مهشید افشارزاده و امیرحسین فتحی از جمله بازیگران «شبگرد» ساخته فرزاد موتمن هستند. «خانه شیشه‌ای» نیز به کارگردانی امیر پورکیان و تهیه‌کنندگی امیر سیدزاده است که با محوریت فعالیت پاپاراتزی‌ها و با بازی بهاره کیان‌افشار در نقش یک تهیه‌کننده موسیقی ساخته شده است. «زاپاتا» با نام قبلی «عموزادگان» به کارگردانی دانش اقباشاوی و تهیه‌کنندگی ایرج تقی‌پور هم از گزینه‌های احتمالی حضور در جشنواره فجر است؛ فیلمی که با موبایل ساخته شده و درباره یک دخترعمو و پسرعموی آبادانی است که می‌خواهند فیلم بسازند، اما یکی از آن‌ها از دندان درد شدیدی رنج می‌برد و همین درد ماجرا‌هایی را به وجود می‌آورد. همچنین بهزاد فراهانی عاشقانه «مهمانی از کارائیب» را با فیلمنامه‌ای از حمیدرضا قطبی و تهیه‌کنندگی شهرام گیل‌آبادی و با بازی رضا بابک، بیوک میرزایی، شقایق فراهانی، کامران تفتی و... کارگردانی کرده است. فیلم سینمایی «بی‌مادر» به کارگردانی سیدمرتضی فاطمی هم با بازی امیر آقایی، میترا حجار، پژمان جمشیدی، پردیس پورعابدینی، علی اوجی، سارا محمدی و... اولین تجربه فیلمسازی کارگردانش است که اعلام شده برای جشنواره فجر آماده می‌شود. همچنین فیلم سینمایی «علفزار» به کارگردانی کاظم دانشی و تهیه‌کنندگی بهرام رادان که مضمونی اجتماعی دارد و فیلمنامه آن بر اساس داستان‌های واقعی نوشته شده است، برای حضور در جشنواره فجر آماده می‌شود.