تقویم تاریخ؛ از تولد عیسی مسیح (ع) تا استعفای گورباچف

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (چهارم آذر) به شرح زیر است:

درگذشت "حسن پورصناعی" هنرمند قلم کار ایرانی

۲۵ سال پیش در چنین روزی چهارم دی سال ۱۳۷۵ میلادی "حسن پورصناعی" هنرمند قلم کار ایرانی درگذشت. استاد حسن پورصناعی کار هنری را از پنج سالگی در محضر پدرش مرحوم مشهدی عبدالخالق آغاز کرد و در زمانی کوتاه، در زمره یکی از بهترین طراحان و نقشه‏پردازان درآمد. پرده‏ ها، کتیبه‏ ها، خیمه‏ ها، سجاده‏‌ها و مجالس بسیاری از استاد پورصناعی به جای مانده است. آثار وی همواره، زینت ‏بخش حسینیه ‏ها، تکایا و اماکن مذهبی شهر‌های ایران بوده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی از وی دعوت شد تا در دانشگاه به تدریس عملی هنرش بپردازد. استاد پورصناعی به هنگام فوت ۸۵ سال داشت.

تولد فخر المحققین، فقیه و محقق بزرگ

۷۶۱ سال پیش در چنین روزی، بیستم جمادی الاول سال ۶۸۲ هجری قمری «محمد بن حسن حلی» ملقب به «فخر المحققین»، فقیه و محقق بزرگ اسلام در شهر حله ـ در عراق ـ متولد شد.

او تحت توجهات علامه حلی پدر دانشمند خود پرورش یافت و در نوجوانی به مقام والای اجتهاد دست یافت. فخرالمحققین به همان میزان که از لحاظ مراتب فضل و کمال شهرت داشت از حیث ادب، اخلاق و پرهیزکاری نیز زبانزد خاص و عام بود. فخرالمحققین در تالیف کتب علمی از جمله تفسیر، فقه، اصول فقه و کلام، اهتمام بسیار ورزید. از آثار او می‌توان به «شرح مبادی الاصول»، «تحصیل النجاة» و «الکافیه» اشاره کرد. وی در سال ۷۷۱ هجری قمری وفات یافت.

تولد عیسی مسیح (ع) پیامبر اولوالعزم

۲۰۲۲ سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم دسامبر حضرت عیسی بن مریم (ع)، پیامبر بزرگ الهی در بیت لحم واقع در سرزمین فلسطین، دیده به جهان گشود.

حضرت عیسی (ع) به فرمان خداوند، به گونه‌ای اعجازآمیز، از مادری باکره و مقدس، چون حضرت مریم (س) متولد شد و سپس در گهواره شروع به سخن گفتن کرد و پیامبری خود را بشارت داد. از این معجزات در قرآن کریم، به صراحت یاد شده است. در آیه ۴۵ از سوره آل عمران درباره مسیح آمده است: «(به یاد آور) هنگامی که فرشتگان گفتند:‌ای مریم خداوند تو را به کلمه‌ای بشارت می‌دهد که نام او مسیح، عیسی پسر مریم است و در دنیا و آخرت آبرومند و از مقربین خداوند است.» حضرت عیسی (ع) در طول زندگی پیوسته به بینوایان و محرومان توجه ویژه داشت و به آنان رسیدگی می‌کرد آن حضرت با کلام مهرآمیز خود که برخاسته از کتاب آسمانی او یعنی انجیل بود، همگان را به جانب آفریدگار بزرگ و مهربان دعوت می‌کرد. این درحالی بود که دنیاگرایی و وابستگی به ظواهر آن در زندگی مردم بویژه قوم بنی اسرائیل که حضرت عیسی (ع) در میان آن‌ها مبعوث شده بود، بسیار ریشه دوانده بود و آن حضرت سعی داشت آنان را از غرق شدن در هوا و هوس‌های دنیوی برهاند آن حضرت در سخنی می‌فرماید: «با تواضع، حکمت شکوفا می‌شود نه با تکبر/ چنانچه در دشت (زمین هموار و صاف) کشت می‌روید نه در کوه» سالروز میلاد حضرت عیسی علیه السلام با برگزاری جشن‌هایی گرامی داشته می‌شود. بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر جشن گرفته و بسیاری آن را در شامگاه ۲۴ دسامبر نیز برگزار می‌کنند. اعضای بیشتر کلیسا‌های ارتودوکس در سراسر دنیا نیز روز بیست و پنجم دسامبر را به عنوان میلاد مسیح جشن می‌گیرند.

برخی از مسیحیان ارتودوکس در روسیه، اوکراین، سرزمین مقدس (ناحیه تاریخی فلسطین) و دیگر مکان ها، به سبب پیروی از گاهشماری یولیانی، جشن کریسمس را در روز ۷ ژانویه برپا می‌دارند. اعضای کلیسای ارامنه طبق سنت منحصر به فردی، روز میلاد و همچنین روز غسل تعمید مسیح را همزمان در روز ششم ژانویه جشن می‌گیرند. ایام دوازده روزه کریسمس با سالروز میلاد مسیح در ۲۵ دسامبر آغاز گشته و تا جشن خاج‌شویان در روز ۶ ژانویه ادامه می‌یابد. هرچند مهم‌ترین عید مذهبی در گاهشمار مسیحی، روز عید پاک (به عنوان روز مصلوب شدن و رستاخیز عیسی) است، مردم بسیاری به‌خصوص در کشور‌های آمریکا و کانادا، کریسمس را مهم‌ترین رویداد سالانه مسیحی محسوب می‌دارند.

تولد اسحاق نیوتن، کاشف جاذبه زمین

۳۷۸ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم دسامبر سال ۱۶۴۳ میلادی "اسحاق نیوتن" (Isaac Newton) ریاضی‏دان انگلیسی و دانشمند برجسته جهان در منطقه نارْسِ انگلستان به دنیا آمد.

وی کودکی خود را با غم از دست دادن پدر به تلخ‏کامی گذراند. از جوانی به ابزار‌های مکانیکی علاقه داشت تا این‏که در دانشگاه کمبریج انگلستان در زمینه‏‌های ریاضی، فیزیک و فلسفه به تحصیل و تحقیق پرداخت. نیوتن در ۲۴ سالگی قوانین اساسی فیزیک را تنظیم کرد و آن‏ها را درباره اجرام آسمانی به کار برد. مهم‏ترین کشف نیوتن، قانون اصلی جاذبه است. جدای از این، نیوتن مفاهیم و قوانین اساسی مکانیک را فرمول‏بندی نمود و پس از کشف جاذبه عمومی، منظره‏ای فیزیکی از جهان به وجود آورد که تا آغاز قرن بیستم دست نخورده باقی ماند. نیوتن را به دلیل مطالعه آثار ریاضی‏دانان بزرگ و به ویژه پایه‏ گذاری اساس حساب و جبر و آنالیز، به عنوان یکی از بنیان‏گذاران اصول ریاضیات عالی می‏ دانند. نیوتن آثار متعددی به نگارش درآورده است که کتاب مبانی ریاضی، فلسفه طبیعی درباره حرکت اجسام، مهم‏ترین اثر اوست. او بیش از بیست سال آخر عمر را در مقام ریاست انجمن سلطنتی انگلستان گذراند و فعالیت ‏های علمی خود را ادامه داد. اسحاق نیوتن سرانجام در ۲۰ مارس سال ۱۷۲۷ م در ۸۵ سالگی درگذشت و در کلیسای وست مینْسْتِر به خاک سپرده شد.

تولد محمد علی جناح، پایه گذار پاکستان امروزی

۱۴۵ سال پیش در چنین روزی یست و پنجم دسامبر سال ۱۸۷۶ میلادی محمدعلی جناح (Muhammad Ali Jinnah)، سیاست‏مدار استقلال طلبِ شبه قاره هند و پایه ‏گذار پاکستان امروزی در کراچی به دنیا آمد.

وی پس از طی تحصیلات خود به وکالت دادگستری مشغول گردید. جناح، کمی بعد به دبیرکلی یک تشکیلات اسلامی منصوب شد که این تشکیلات مقدمه برپایى کنگره اتحاد ملی هند بود. جناح در سال ۱۹۱۰ م، به ریاست دیوان قانون اساسی حکومت انگلستان و هند منصوب گردید. وی در ابتدا خواهان وحدت هندو‌ها و مسلمانان بود، ولی، چون این امر را غیر عملی دید، از جدایى این دو گروه حمایت کرد. وی در مبارزات آزادی خواهان علیه استعمار انگلیس با مهاتما گاندی رهبر نهضت آزادی هند همکاری می ‏کرد، ولی بر خلاف مبارزه منفی گاندی، جناح، معتقد به درگیری عملی بود. گاندی و جناح تا سال ۱۹۴۰ م در مبارزات خود علیه انگلیسی ‏ها وحدت‏ نظر داشتند، ولی از این تاریخ به بعد، علائم جدایى و اختلاف نظر بین آن‌ها آشکار شد و محمدعلی جناح نغمه تشکیل یک کشور مستقل در بخش مسلمان ‏نشین شبه‏ قاره هند را مطرح کرد. گاندی و جواهرلعل نهرو، خواهان تشکیل یک کشور واحد و غیرمذهبی و لائیک در هندوستان بودند، ولی جناح در مورد ایجاد یک کشور اسلامی اصرار می‏ ورزید. هدف او، جدا کردن بخش مسلمان ‏نشین هند از بخش هندویى آن بود. وی می‏ خواست به ستم دیرینه هندو‌ها علیه مسلمانان پایان دهد. جناح در سال ۱۹۴۶ م پس از پیروزی در انتخابات پارلمانی، کنگره هند را به تصویب طرح جدایى پاکستان از هند مجبور ساخت. سرانجام این امر در اوت ۱۹۴۷ م با تلاش‏‌های انسانی و مبارزات اسلامی محمدعلی جناح تحقق یافت و او فرماندار کل کشور پاکستان گردید. محمدعلی جناح، بانی استقلال پاکستان و از چهره ‏های محبوب ملت مسلمان این کشور محسوب می‏ شود و "قائد اعظم" لقب گرفته است. محمدعلی جناح سرانجام یک سال پس از استقلال پاکستان، در یازدهم سپتامبر ۱۹۴۸ م در ۷۲ سالگی درگذشت.

تولد انور سادات، رئیس جمهور پیشین مصر و پیشروی سازش

۱۰۳ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم دسامبر سال ۱۹۱۸ میلادی "محمد انور سادات" رئیس جمهور پیشین مصر متولد شد.

محمد انور السادات سیاست‌مدار، نظامی و دیکتاتور مصر بود. او سومین رئیس جمهور مصر بود و این سمت را از تاریخ ۱۵ اکتبر ۱۹۷۰ تا روز ترورش توسط جهاد اسلامی مصر در تاریخ ۶ اکتبر ۱۹۸۱ به عهده داشت. وی اولین حاکم یک کشور عرب بود که پیمان سازش را با اسرائیل امضاء نمود. سادات به دلیل همین خیانت به آرمان آزادی فلسطین در ششم اکتبر سال ۱۹۸۱ توسط خالد اسلامبولی نظامی انقلابی مصر در جریان رژه نظامیان اعدام انقلابی شد.

درگذشت چارلی چاپلین، کمدین مشهور سینما

۴۴ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم دسامبر سال ۱۹۷۷ میلادی "چارلی چاپلین" (Charlie Chaplin) کمدین و هنرپیشه معروف سینما درگذشت.

سِر چارلز اسپنسر چاپلین یکی از مشهورترین بازیگران و همچنین کارگردان و موسیقی‌دان برجستهٔ هالیوود و برندهٔ جایزه اسکار است. بیشتر فیلم‌های او کمدی و صامت هستند. چاپلین در زمینه سینما بیش از ۶۵ سال فعالیت کرد که شروع فعالیت‌های وی از سالن ویکتوریا انگلستان به عنوان پسربچه‌ای آغاز شد و تا سن ۸۸ سالگی ادامه یافت. وی در سال ۱۹۱۹ همراه با تعدادی از دوستان سینمایی خود اتحادیه سینماگران را تاسیس کرد. او به خاطر بیماری دیابت در ۸۸ سالگی، چشم از جهان فروبست.

استعفای گورباچف

۳۰ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم دسامبر سال ۱۹۹۱ میلادی"میخائیل گورباچف" (Mikhail Gorbachev) آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی سابق از مقام خود استعفاء داد. گورباچف در مقام رهبری اتحاد جماهیر شوروی سابق، دست به اصلاحات گسترده اقتصادی و سیاسی زد و سعی نمود تا اوضاع افسارگسیخته کشور را کنترل کند. اما میزان وسیع مشکلات و نیز بحران‏‌های پی در پی ناشی از استقلال‏ طلبی جمهوری‏‌های شوروی، کمبود شدید مواد غذایى و تکیه بر نظام الحادی کمونیستی، تلاش‏‌ای گورباچف را با ناکامی مواجه ساخت و روند فروپاشی شوروی را تسریع بخشید. در این میان، در روز ۱۹ اوت ۱۹۹۱ م کودتایى از جانب عناصر هوادار بازگشت به روش‏‌های سنتی کمونیسم برای قبضه کردن قدرت به وقوع پیوست که با مقاومت بوریس یِلْتْسین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه و مخالفت مردم، به شکست کامل انجامید. این امر موقعیت یلتسین را بیش از پیش تقویت کرد و او را در جایگاهی برتر از گورباچف قرار داد. یلتسین هم‏چنین با تحت فشار قرار دادن گورباچف، او را به استعفا از دبیر کلی حزب کمونیست شوروی وادار ساخت و زمینه ‏های انحلال حزب کمونیست را نیز فراهم آورد. گورباچف که دیگر اختیاری در مقام ریاست جمهوری اتحاد جماهیر شوروی نداشت، در شب کریسمس برابر با ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ م از مقام خود استعفا داد و رسماً اعلام داشت که دیگر کشوری به نام اتحاد جماهیر شوروی وجود ندارد. بدین سان، ابرقدرت شوروی که طی سال‏های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ م عملاً از میان رفته بود. حضرت امام خمینی (ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، چند سال قبل از آن در دوم ژانویه ۱۹۸۹ م، طی نامه ‏ای به گورباچف، سقوط مارکسیسم و فروپاشی شوروی را پیش ‏بینی کرده بودند.