تنها ۸۰۰ هزار تومان؛ تمام مالیاتی که از خانه‌های خالی و لوکس گرفته شد!
- روزنامه ایران نوشت: اخذ مالیات از خانه‌های لوکس و خانه‌های خالی در قانون بودجه سال ۹۹ آمده بود، اما دولت دوازدهم ضوابط اجرایی آن را ابلاغ نکرد. در بودجه ۱۴۰۰ هم دوباره درآمد این نوع مالیات پیش‌بینی شده بود. در ابتدای امسال، رئیس سازمان مالیاتی اعلام کرده بود که اخذ مالیات از مسکن‌های لوکس و خالی از مردادماه اجرا می‌شود، اما طبق آمار‌های رسمی سازمان امور مالیاتی، درآمد ناشی از محل مالیات بر خانه‌های خالی تاکنون صفر و از خانه‌های لوکس هم حدود ۸۰۰ هزار تومان بوده است.
زیرساخت‌ها آماده نشد
براساس اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم، اخذ مالیات از خانه‌های خالی در قانون گنجانده شد و وزارت راه و شهرسازی موظف شد سازوکار شناسایی این خانه‌ها را اجرا کند. اخذ مالیات از خانه‌های خالی نیز توسط مجلس و در سال ۹۹ به این قانون اضافه شد. مهمترین پیش‌نیاز شناسایی واحد‌های خالی از سکنه راه اندازه‌ای سامانه اسکان و املاک بود. مردم باید در این سامانه اطلاعات املاک خود را بارگذاری می‌کردند، اما این سامانه ازسال ۹۵ تا ۹۸ راه‌اندازی نشد و بعد از وقفه‌ای ۳ ساله و با تغییر وزیر راه و شهرسازی وقت، سامانه راه‌اندازی شد. اما ثبت‌نام در آن هم با یک سال تأخیر و از سال ۹۹ شروع شد.
بعد از راه‌اندازی، مشخص شد سامانه مشکلات و ایراداتی دارد و اطلاعاتی که برای دریافت مالیات از خانه‌های لوکس و خالی لازم بود از سوی وزارت راه و شهرسازی و سازمان امور مالیاتی دریافت نشد. این سامانه که به منظور جمع‌آوری اطلاعات بخش مسکن راه‌اندازی شده بود از زمان راه‌اندازی تا شهریور امسال ۴ بار به‌خاطر اختلال مسدود شد. بعد از مالکان خواسته شد اطلاعات خود را دوباره ثبت کنند.
اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران مجلس در خصوص مشکلات سامانه املاک و اسکان می‌گوید: «فرآیند ثبت اطلاعات سکونتی و مالکیتی بدون اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی کافی آغاز به کار کرد و به همین دلیل مورد استقبال مردم قرار نگرفت. همچنین دولت قبل اهتمام جدی برای به نتیجه رساندن این طرح نداشت.»
سامانه املاک و اسکان نخستین زیرساخت مهم برای جمع‌آوری اطلاعات مربوط به واحد‌های مسکونی در کشور بود که چند سال مورد بی‌توجهی قرار گرفت و حتی بعد از راه‌اندازی هم، آگاه‌سازی مردم برای ثبت اطلاعات ملکی در این سامانه، آنقدر ضعیف بود که بسیاری از شهروندان از چگونگی ثبت اطلاعات ملکی در این سامانه بی‌خبر هستند.
اخذ مالیات در حد صفر
تعلل دو ساله در اجرای قانون باعث شده تا یکی از قوانین مهم در جهت ساماندهی بازار مسکن هیچ تأثیری در این بازار نداشته باشد. اخذ مالیات از خانه‌های خالی، یا دریافت مالیات از معاملات مکرر مسکن سال‌هاست در بیشتر کشور‌های دنیا ابزاری برای کنترل قیمت و سوداگری در بازار مسکن است. با اینکه در کشور ما هم بعد از سال‌ها این ابزار مهم مالیاتی برای ساماندهی بازار مسکن مورد توجه قانونگذاران قرار گرفت، اما تعلل دولت در اجرای قانون نشان می‌دهد اخذ مالیات از خانه‌های لوکس و خانه‌های خالی تقریباً برابر صفر است.
اجرای مالیات‌های مستقیم در نیمه نخست سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد، در ۲ سال فقط ۸۰۰ هزار تومان از محل خانه‌های لوکس مالیات گرفته شد درحالی که رقم مصوب در قانون ۳۵۰ میلیارد تومان است. در همین مدت مالیات خانه‌های خالی برابر صفر است یعنی این بخش از قانون اصلاً اجرا نشده است.
قانون بعد از دو سال اجرا می‌شود
پس از دو سال از تصویب دریافت مالیات از خانه‌های لوکس و خالی، دولت سیزدهم در مهرماه آیین‌نامه‌های مربوط به آن را تصویب و در آذر از سوی سازمان مالیاتی ابلاغ شد.
داوود منظور، رئیس سازمان امور مالیاتی درباره اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی می‌گوید: «باید اطلاعات این خانه‌ها را از سامانه وزارت راه و شهرسازی دریافت کنیم که براساس آیین‌نامه مصوب دولت باید تا پایان آذر یعنی کمتر از ۱۰ روز دیگر اطلاعات قطعی در اختیار ما قرار گیرد.»
وی درباره مالیات خانه‌های لوکس نیز اظهار می‌کند: در حال تکمیل بانک‌های اطلاعاتی هستیم و سامانه‌های لازم را ایجاد کرده‌ایم و مکاتبات لازم نیز با دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری‌ها برای دریافت اطلاعات انجام شده است و سعی می‌کنیم تا پایان بهمن قانون مالیات بر خانه‌های لوکس را اجرا کنیم.
مالیات ملک در بودجه ۱۴۰۱
دولت علاوه بر اینکه قصد دارد تا قبل از پایان سال، قانون معطل مانده مالیات خانه‌های گرانقیمت و خالی را اجرا کند، همچنین در بودجه سال آینده نیز به این نوع مالیات پرداخته است. طبق لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت از واحد‌های مسکونی و باغ ویلا‌های بالای ۱۰ میلیارد تومان مالیات بر دارایی خواهد گرفت و درآمدی که از این محل برای خود پیش‌بینی کرده، ۷۰۰ میلیارد تومان است.
همچنین بر اساس بودجه سال آینده، دریافت ۲ هزار میلیارد تومان مالیات از خانه‌های خالی پیش بینی شده است. بر این اساس از خانه‌های لوکسی که ارزش روز آن‌ها بیش از ۱۰ میلیارد تومان است مالیات اخذ می‌شود. البته واحد‌های مسکونی لوکس در حال احداث و همچنین واحد‌های گرانقیمت، در سال تملک، از این مالیات معاف هستند. مالکان این واحد‌ها موظف به پرداخت مالیات تا پایان بهمن ۱۴۰۱ خواهند بود. برای الزام اجرای قانون، هر گونه نقل و انتقال ملک بدون پرداخت مالیات، ممنوع خواهد بود.
در بندی دیگر از قانون بودجه سال آینده، اولین نقل و انتقال قطعی ساختمان‌های نوساز که بیش از سه سال از تاریخ احداث آن‌ها نگذشته باشد مشمول مالیات ۲.۵ درصدی خواهد شد.
براساس بند «خ» تبصره ۶ لایحه بودجه ۱۴۰۱ اولین نقل و انتقال قطعی ساختمان‌های نوساز اعم از مسکونی و غیر آن که بیش از ۳ سال از تاریخ احداث آن‌ها نگذشته باشد مشمول مالیات ۲.۵ درصدی خواهند شد. مأخذ محاسبه این پایه مالیاتی، میانگین قیمت‌های روز منطقه مبنای تعیین ارزش املاک که در ماده ۶۴ قانون مالیات‌های مستقیم آمده، در نظر گرفته شده است.
برنامه مالیاتی و افزایش ساخت و عرضه مسکن دو برنامه اصلی دولت در حوزه مسکن است تا اجرای این دو برنامه بتواند از یک طرف دلالی و سوداگری در مسکن را کاهش و از طرف دیگر با برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا و همچنین حمایت از خانه دار شدن اقشار ضعیف، قیمت‌ها را در بازار مسکن و اجاره کنترل کند.