خطر نوترکیبی دلتا و اُمیکرون تا چه اندازه جدی است؟
_ روزنامه ایران نوشت: با آنکه ایران از مرز‌های جنوب، شرق و شمالغرب کشور در محاصره اُمیکرون قرار گرفته، اما هنوز گمانه‌زنی‌ها از سوی مسئولان و کارشناسان حوزه سلامت پیرامون ورود این ویروس به کشور ادامه دارد. گرچه هنوز هیچ‌یک از مقامات رسمی کشور؛ ورود واریانت اُمیکرون به کشور را بطور قطع تأیید نکرده‌اند، اما به دلیل نزدیک شدن پنجمین واریانت ویروس کرونا به مرز‌های ایران هشدار‌ها مبنی بر واکسیناسیون ۹ میلیون فرد واکسینه نشده و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی بعد از برداشتن محدودیت‌ها، جدی‌تر از قبل شده است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تازه‌ترین اظهارنظری اعلام کرده به رغم مشاهده موارد مشکوک ورود اُمیکرون به کشور، اما هنوز گزارش‌های رسمی حکایت از مشاهده سویه جدید کرونا در کشور ندارند. با این حال ویروس‌شناسان و اپیدمیولوژیست‌ها ورود واریانت اُمیکرون را به دلیل شیوع آن در ۹۳ کشور جهان و سرعت بالای گسترش آن از سویه دلتا محتمل‌تر می‌دانند.
پنجمین واریانت ویروس کرونا که از آفریقای جنوبی سر درآورده است این روز‌ها به مهم‌ترین نگرانی کشور‌ها بدل شده است. با ظهور سویه جدید چشم‌انداز‌ها به دلیل بازگشت محدودیت‌ها و اعمال قرنطینه از اقتصاد جهان منفی شده و احتمال اینکه اُمیکرون ایمنی حاصل از واکسیناسیون را دور بزند مقامات دنیا را ترسانده است. واریانت اُمیکرون در حالی چراغ خاموش پشت دیوار‌های کشور کمین کرده که شاخص‌های کرونا در کشور تقریباً از اول آذرماه با گسترش واکسیناسیون کامل به بالای ۷۴ درصد (آمار بر حسب جمعیت ۶۷ میلیونی بالای ۱۲ سال محاسبه شده است) به شکل محسوسی روند نزولی پیدا کرده است و دیروز برای نخستین بار در سال ۱۴۰۰ تعداد موارد فوتی به شکل بی‌سابقه‌ای به زیر عدد ۵۰ سقوط کرد و ۴۶ نفر از مبتلایان فوت شده اغلبشان افراد واکسینه نشده بودند. تلفات کرونا اول آذرماه پس از ۲۳۴ روز به ۹۷ فوتی رسید و دو رقمی شد و ۱۳ آذرماه آمار قربانیان با جهشی قابل توجه به ۵۸ نفر نزول پیدا کرد، اما در ۲۴ ساعت منتهی به روز گذشته کمترین مورد فوتی از پیک دوم کرونا در کشور ثبت شد.
وزیر بهداشت می‌گوید شیوع اُمیکرون در دنیا وضعیت وخیمی را ایجاد کرده است. البته بهرام عین‌اللهی به دلیل پوشش بالای واکسیناسیون در کشور، به شرط رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، چندان نگران ورود و شیوع این ویروس در کشور نیست؛ با این حال او تأکید می‌کند که انتشار خیلی سریع و پایین بودن مرگ‌و‌میر از ویژگی‌های این ویروس است و همچنان واکسیناسیون، استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ضدعفونی‌ها از راه‌های پیشگیری به شمار می‌آید که با انجام واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، احتمال ابتلا به اُمیکرون و هر نوع دیگری از این ویروس بسیار کم است.
ضرورت افزایش تست‌های کووید ۱۹ و پایش واریانت اُمیکرون در کشور
علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌گوید: به دلیل خطر نوترکیبی واریانت غالب دلتا با سویه اُمیکرون باید این‌گونه در نظر بگیریم که اُمیکرون حتماً وارد کشور شده است. طبق آخرین خبر‌ها ۹۳ کشور جهان اُمیکرون را شناسایی و کشور‌های همسایه نیز از جمله عربستان، عمان، پاکستان، هندوستان و ترکیه نیز ورود این سویه را گزارش کرده‌اند با توجه به گسترش بسیار زیاد و سرعت شیوع بالای آن به نسبت سویه دلتا احتمال ورود این واریانت به کشور بسیار بالا است.
او در ادامه با اشاره به خصوصیات نگران‌کننده اُمیکرون و عبور آن از سیستم ایمنی حاصل از واکسن یا عفونت طبیعی می‌افزاید: هنوز اظهار نظر قطعی در مورد اینکه بگوییم اُمیکرون نسبت به سویه دلتا از نظر بیماری‌زایی خطرناک‌تر نیست، زود است، ولی با توجه به خصوصیت و گسترش‌پذیری بالای آن مسأله‌ای هشداردهنده تلقی می‌شود. ناجی ضمن هشدار نسبت به هرگونه ساده‌انگاری از گسترش سویه جدید کرونا و پیش‌بینی بدترین سناریو‌های مقابله‌ای با آن عنوان می‌کند: در همان روز‌های ابتدای شیوع این واریانت، نگران تغییر اُمیکرون و نوترکیبی آن با سویه دلتا در حال گردش بودیم که ممکن است منجر به ظهور واریانت جدید با سرعت انتقال بالا و ایمن گریز شود.
این ویروس‌شناس در پاسخ به اینکه برای کنترل سویه اُمیکرون چه باید کرد؟ می‌گوید: اطلاعات و تجربه کشور‌هایی از جمله انگلستان (به دلیل وجود سیستم پایش ژنتیکی) که اُمیکرون در آن به سرعت پخش شد نشان می‌دهد؛ ۴ هزار و ۱۲۰ مورد ابتلا به اُمیکرون اثبات شده و ۲۰۰ هزار مورد مشکوک نیز دارند. اصل خبر درباره موارد مرگ نیز این بود «حداقل یک مورد مرگ ناشی از اُمیکرون داشتیم.» یعنی ممکن است این عدد خیلی بیشتر هم باشد.
به گفته ناجی خطوط مبارزه با واریانت‌های کووید ۱۹ که باید اهتمام بیشتری به آن داشته باشیم رعایت بهداشت اجتماعی، استفاده از ماسک، شستن دست با آب و صابون (نکته بسیار مهم کنترل عفونت تنفسی کووید ۱۹ است) عدم شرکت در تجمعات و تهویه هوا و فاصله‌گذاری اجتماعی است. در شرایط فعلی افول طبیعی شیوع بیماری در پیک پنجم خوشحال‌کننده است، اما به دلیل واکسیناسیون ساده‌انگاری گسترده‌ای را بین مردم شاهد هستیم و باید چشم و گوشمان باز باشد و این وضعیت کاهش آمار کرونا را در کشور حفظ کنیم. طبق پیش‌بینی و تحلیل‌های کشور انگلیس؛ چنانچه به دلیل شیوع اُمیکرون افزایش محدودیت‌های اجتماعی ایجاد نشود در چند ماه آینده ۲۵ تا ۷۵ هزار مورد مرگ اتفاق می‌افتد؛ بنابراین چنانچه محدودیت‌هایی از جمله بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، مسابقات ورزشی، سینما‌ها و رستوران‌ها و رعایت بهداشت اجتماعی در ناوگان حمل و نقل عمومی را افزایش ندهیم قطعاً پیک ششم گسترده‌تر از پیک پنجم خواهد بود.
او در پاسخ به اینکه در صورت چرخش اُمیکرون چه برنامه‌ای باید در دستور کار مسئولان قرار بگیرد؟ عنوان می‌کند: افزایش تست‌های کووید ۱۹ و پایش ویروس نقش حیاتی دارد. نکته دوم در کنترل اُمیکرون واکسیناسیون است چرا که اُمیکرون می‌تواند باعث ایجاد عفونت مجدد شود. یعنی افرادی که قبلاً عفونت گرفتند، ولی واکسن نزده‌اند، این افراد می‌توانند گسترش و سرعت انتقال چرخه بیماری را افزایش دهند و به همین نسبت نیز تعداد افراد بستری، بیماران شدید و مرگ‌و‌میر زیاد می‌شود.
ناجی ضمن تأکید بر تزریق دوز بوستر واکسن‌های کرونا می‌گوید: اُمیکرون نسبت به دلتا ۸ برابر و نسبت به سویه ووهان ۴۰ برابر ایمنی حاصل از واکسن‌ها را شکست می‌دهد. افرادی که دوز بوستر را تزریق می‌کنند تا ۹۰ درصد در مقابل عفونت اُمیکرون ایمن هستند. البته این عدد مطالعه شده مربوط به واکسن‌های فایزر و مدرنا است. هر چند که زدن دوز بوستر واکسن‌های در دسترس در کشور ما نیز واجب است و توصیه ما این است که پس از انجام مطالعات واکسن سینوفارم و پاستوکووک برای افراد زیر ۱۲ سال نیز تزریق شود تا ایمنی بالای ۹۰ درصد در جامعه ایجاد شود.
این ویروس‌شناس با بیان اینکه جمعیت تحت پوشش واکسیناسیون در ایران نسبت به امریکا بسیار بالا است؛ می‌افزاید: باید تا جایی که می‌توانیم جمعیت خاموش ۸ تا ۹ میلیون نفری را تشویق کنیم واکسن بزنند. نوترکیبی سویه‌های دلتا و اُمیکرون موضوع بسیار جدی است و در شرایط حاضر زدن دوز بوستر برای از کار انداختن گردش ویروس مسأله‌ای حیاتی است.
به گفته او بعد از سویه دلتا دومین واریانت غالب اُمیکرون است احتمال اینکه دو سویه کووید ۱۹ کنار هم بچرخد و در فرد یا حیوان عفونت همزمان ایجاد کند خطرناک است به همین دلیل مردم باید با اهتمام جدی‌تری نسبت به تصمیمات و مقررات ابلاغی ستاد ملی مقابله با کرونا حساس باشند. این در حالی است که روز گذشته تعبیر اشتباهی از صحبت‌های وزیر بهداشت شد مبنی بر اینکه کیت‌های داخل کشور قابلیت شناسایی اُمیکرون را ندارند در حالی که این‌گونه نیست و با همین کیت‌ها می‌توان اُمیکرون را شناسایی کرد. مهم‌ترین پیشنهاد ما به وزارت بهداشت راه‌اندازی سازمان سی‌دی‌سی برای پایش ژنتیکی بیماری‌ها است.