بازار چاپ و نشر و عرصه ادبیات همچنان درگیر چالش‌های اوج و فرود قیمت کاغذ!
- کالایی چهار حرفی که کاربردی بسیار دارد و از آن به عنوان کاغذ یاد می‌کنند، قیمتش در بازار تحولات اساسی را رقم زده است از سوی دیگر ۳۰ درصد مصرف کنندگان این کالای استراتژیک را ناشران تشکیل می‌دهند لذا افت و خیز آن در بازار نقش بسزایی را در فعالیت و عملکرد صنعت نشر دارد از سوی دیگر فرهنگ کشور را نیز تا حدود زیادی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
به گفته ناشران بالا رفتن قیمت کاغذ در طی دو سال اخیر سبب شده تا تولید کتاب کاهش چشم گیری داشته باشد این امر با کاهش کاغذ دولتی که تنها برای یکسال پشتیبان انتشاراتی‌ها برای ادامه فعالیت بود به اتمام رسید به نحوی که از ابتدای سال جاری کاغذ دولتی به طور کامل قطع شد این امر کاهش چشم گیر تولید کتاب را در پی داشت، از سوی دیگر نویسندگان بسیاری آثارشان در نوبت چاپ باقی ماند و تنها کتاب‌هایی که منافع اقتصادی بیشتری را نصیب جیب ناشران می‌کردند در الویت چاپ قرار گرفتند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد سهمیه ۴۰ میلیون دلاری کاغذ دولتی نیز که با ارز ۴۲۰۰ تومانی و در سال ۹۸ برای کاغذ اختصاص پیدا کرده بود، حاشیه‌های فراوانی را با خود به همراه داشت برخی از انبار‌ها که اخیر مورد بازرسی قرار گرفتند مملو از کاغذ‌های دپو شده بودند، کاغذ‌هایی که قرار بود درمانی برای زخم ناشران باشد، خوارکی برای انبار‌های اطراف شهر تهران شدند.
آخرین خبرها از بازار کاغذ نشان می‌دهد قیمت هر بند کاغذ تحریر ۱۰۰*۷۰ برند چینی حدود ۶۹۰ هزار تومان است و کاغذ تحریر اندونزیایی ۱۰۰*۷۰ برای هر بند حدود ۷۵۰ هزار تومان در بازار آزاد ثبت شده، این اعداد برای ناشران به معنای خطر در سرمایگذاری به منظور تولید کتاب است، زیرا نه تنها زمان بازگشت سرمایه بسیار طولانی خواهد بود بلکه کاهش سرانه مطالعه و کنار رفتن کتاب از سبد خانواده نیز بازار خرید کتاب را با رکود روبرو کرده است.
*** هشدار‌ها
سید حسن میرباقری رئیس انجمن واردکنندگان کاغذ و مقوا در گفت‌وگوی اخیر خود با میزان پیرامون کاغذ گفت: ثبات موجود در بازار کاغذ شکننده است و باید برای تداوم ثبات اقدامات لازم در نظر گرفته شود تا در آینده شاهد افزایش قیمت کاغذ در بازار نباشیم چرا که برهم خوردن تعادل بین عرضه و تقاضای این کالای استراتیک نتایج ناخوشایندی همانند افزایش قیمت کاغذ را به دنبال دارد.
میرباقری با اشاره به آینده بازار کاغذ بیان کرد: ثبات در بازار کاغذ نیازمند همراهی و همکاری بیشتر است در شرایط فعلی تحریم‌ها ادامه فعالیت برای واردکنندگان را با دشواری‌های فراوانی همراه کرده است این در حالی است که با افزایش میزان مصرف کاغذ در بازار و بازگشایی مدارس و نیاز آنان به استفاده از کاغذ زمینه افزایش قیمت کاغذ دور از انتظار نیست.
وی تاکید کرد: برای حفظ تعادل قیمت و جلوگیری از نوسانات قیمت کاغذ باید زمینه تسهیل واردات برای واردکنندگان فراهم شود تا بدین وسیله شاهد افزایش قیمت کاغذ در بازار نباشیم در گذشته شرایط برای واردات اینگونه نبود و وارد کنندگان با حداقل سرمایه حداکثر کالا را وارد می‌کردند و با مشکلات متعدد روبرو نبودند در عین حال ریسک واردات کالا برای واردکنندگان نیز در طی سال‌های اخیر بسیار بالا رفته و همه مسئولیت بر عهده خود واردکنندگان است.
***لزوم چاره اندیشی
غلامرضا شجاع عضو کمیته تعیین قیمت کاغذ نیز در گفتگو با میزان پیرامون نامه نگاری‌های انجام شده با وزارت صمت اظهار کرد: نامه نگاری‌هایی برای بررسی و چاره اندیشی به جهت جلوگیری از قیمت کاغذ در بازار انجام شده در این مسیر رئیس اتحادیه واردکنندگان کاغذ سید حسن میرباقری نیز برای حل چالش‌های موجود برای واردات کاغذ با ارز نیمایی و طولانی شدن پروسه درخواست واردات کاغذ پا به میدان گذاشته از این رو تلاش برای کاهش زمان پروسه درخواست های واردات کنندگان کاغذ که مدت زیادی را به خود اختصاص داده بود مورد پیگیری قرار دارد.
عضو کمیته تعیین قیمت کاغذ کشور به درخواست‌های مطرح شده اشاره و خاطرنشان کرد: در نامه‌های ارسال شده به مسئولان امر دو مقوله به صورت کاملا مشخص مطرح شده است ابتدا چاره اندیشی برای جلوگیری از بحران کاغذ به علت کمبود آن در آینده‌ای نزدیک و تشکیل کارگروه کاغذ و تنظیم بازار به جهت حفظ آرامش در بازار این کالای استراتژیک بوده است.
*** ضرورت ترمیم زخم عمیق
در میان این خبرها صحبت‌هایی از ارائه کاغذ دولتی به ناشران ارائه شده و هومان حسن‌پور در گفت‌وگو با میزان پیرامون میزان کاغذ ارائه شده گفت: آخرین خبرها نشان می‌دهد بخش کوچکی از کاغذ‌های دپو شده در انبار‌های ۲ وارد کننده کاغذ آزاد شده و در حال تحویل به تعاونی ناشران است، اما میزان این کاغذ‌ها بسیار کم است و نمی‌تواند پاسخگوی نیاز ناشران باشد.
وی در همین راستا ادامه داد: رکود در حوزه نشر بسیار عمیق است و برای ترمیم این زخم عمیق باید برنامه‌های دیگری را در نظر گرفت، چون دولت تغییر کرده و ساز و کار‌های جدیدی برای این حوزه در نظر گرفته شده است پس اظهار نظر در این مورد بسیار زود است.
***کاهش تیراژ‌ها
گلعلی بابایی نویسنده برجسته کتاب در گفت‌وگو با میزان نیز در مورد بازار کتاب گفت: محتوا‌هایی که تولید می‌شود متنوع و درعین حال مناسب هستند، اما آنچه در حوزه کتاب و کتابخوانی باید به آن توجه شود روند فرآیند تولید کتاب است.
وی در همین راستا ادامه داد: افزایش قیمت کاغذ و بالا رفتن قیمت مواد اولیه بستری شد برای افزایش قیمت کتاب‌ها در عین حال خانواده نیز با افزایش فشار‌های اقتصادی کتاب را که به عنوان کالایی غیر اساسی شناخته و از سبد خود حذف کرد لذا بازار نشر با رکود سخت مواجه شد و تولید و چاپ کتاب به سختی روی می‌دهد.
نویسنده کتاب «در هاله‌ای از غبار» به کاهش تیراژ کتاب‌ها اشاره و بیان کرد: رکود در بازار کتاب و عدم توزیع نا مناسب کتاب ها؛ مخاطبان را از دسترسی به کتاب‌ها باز می‌دارد همین امر باعث دلزدگی و دوری مخاطبان از کتاب می‌شود و در نتیجه کاهش سرانه مطالعه را به همراه دارد این امر جوانب دیگری مانند دلسردی نویسنده را نیز در بر دارد، زیرا به نظر می‌رسد کتاب مورد استقبال قرار نگرفته است.
بابایی به قیمت کتاب‌ها اشاره و تاکید کرد: افزایش ناگهانی قیمت کتاب‌ها باعث شد فروش کتاب‌ها نیز با کندی شکل بگیرد یعنی قیمت یک کتاب ۳۰ هزار تومانی در طی چند ماه به ۸۰ هزار تومان رسید این در حالی است که کتاب کالایی فرهنگی و در عین حال زمینه ساز فرهنگ اجتماعی محسوب می‌شود و افزایش قیمت آن برای خانواد‌ه‌هایی که قشر کم در آمد جامعه هستند به معنی حذف کامل این کالای فرهنگی از زندگی آن‌ها است.