تقویم تاریخ؛ از روز دانشجو تا سالگرد درگذشت منوچهر نوذری

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (شانزدهم آذر) به شرح زیر است:

روز دانشجو

۶۸ سال پیش، در روز شانزدهم آذر سال ۱۳۳۲ هجری شمسی اعتراض دانشجویان دانشگاه تهران به سفر ریچارد نیکسون معاون وقت رئیس جمهوری آمریکا به ایران، باعت کشته شدن سه دانشجو توسط ماموران رژیم شاه شد. این سفر سه ماه و نیم پس از کودتای آمریکا علیه دولت دکتر مصدق و سرنگون کردن وی، انجام شد. سفر نیکسون به ایران که به منظور بهره برداری واشنگتن از این کودتا انجام می‌شد، با واکنش تند دانشجویان روبرو شد. در روز شانزدهم آذر تعدادی از ماموران نیروی ویژه گارد شاهنشاهی رژیم پهلوی وارد دانشگاه تهران شدند و ضمن حمله به دانشجویان، سه تن از آن‌ها را شهید کردند. روز بعد، نیکسون در همین دانشگاه دکترای افتخاری حقوق دریافت کرد. به لحاظ اهمیت این روز در تاریخ جنبش دانشجویی، شانزدهم آذر در ایران «روز دانشجو» نامیده شده است.

سالگرد درگذشت منوچهر نوذری، بازیگر رادیو و تلویزیون

۱۵ سال پیش در چنین روزی، ۱۶ آذر ماه ۱۳۸۴ شمسی منوچهر نوذری، بازیگر معروف رادیو و تلویزیون ایرانی درگذشت.

منوچهر نوذَری در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی (۱۹۳۶) در شهر قزوین متولد شد. وی بازیگر تئاتر، سینما، رادیو و تلویزیون ایران و از پیشگامان هنر دوبله بود. وی بیش از نیم‌قرن در این حیطه‌ها به فعالیت پرداخت. پدرش حسابدار و نقاش قالی و اهل کاشان بود. او فعالیت هنری خود را در سال ۱۳۳۲ (۱۹۵۳) آغاز کرد و از اولین گویندگان تاریخ دوبله در ایران بود. نوذری، روز چهارشنبه ۱۶ آذر ماه ۱۳۸۴ به علت بیماری ریوی و عفونت کلیوی در بیمارستان مدرس تهران درگذشت. در روز‌های پایانی زندگی این هنرمند در بیمارستان اینگونه از او نقل شده: «من اولین کسی بودم که در تلویزیون ایران مقابل دوربین رفتم و گفتم نام جعبه‌ای که تصویر من را در آن می‌بینید تلویزیون است.» وی معمولاً این شعر را در پایان برنامه‌های صبح جمعه با شما می‌خواند و بر روی سنگ آرامگاهش نیز همین شعر نقش بسته است: ز حق توفیق خدمت خواستم دل گفت پنهانی چه توفیقی از این بهتر که خلقی را بخندانی.

درگذشت ابو اسحاق کسائی مروزی شاعر ایرانی

۱۰۵۲ سال پیش در چنین روزی، دوم جمادی الاول سال ۳۹۱ هجری قمری «ابو اسحاق کسائی مروزی» (KESA-I MARVAZI)، شاعر ایرانی درگذشت. وی در سال ۳۴۱ هجری قمری در مرو ـ از شهر‌های ایران قدیم که اکنون در ترکمنستان واقع است ـ متولد شد. دوران زندگی کسائی مقارن با اواخر عهد سامانیان و اوایل عهد غزنویان بود. بدین سبب ابیاتی چند درباره این دو خاندان از این شاعر پارسی گوی باقی است. کسائی مروزی در مدح اهل بیت رسول گرامی اسلام (ص) بویژه حضرت علی بن ابیطالب (ع) اشعار بسیاری سروده است. وی در ابداع مضامین و بیان معانی مهارت فراوان داشت. کسایی مروزی علاوه بر توصیف‌ها و تشبیهات شعری، وعظ و حکمت را در شعر فارسی به کمال رساند. از این شاعر ارزشمند ایرانی، دیوان اشعاری به جای مانده است.

تولد بنیانگذار ایران شناسی در جهان

۲۹۰ سال پیش در چنین روزی برابر با هفتم دسامبر ۱۷۳۱ میلادی "آبراهام دوپرون" بنیان گذار ایران شناسی در جهان متولد شد. آبراهام هیاسینت آنکیتل دوپرون (Abraham Hyacinthe Anquetil-Duperron) خاورشناس فرانسوی، در پاریس به دنیا آمد در دوران تحصیل در دانشگاه به زبان‏‌های شرقی علاقه‏‌مند گردید و زبان‏‌های فارسی، عربی و عبری را فراگرفت. وی سپس برای تکمیل آموخته‏‌ها و تحقیق درباره مذاهب ایرانیان قدیم راهی هند شد و پس از آشنایى با زبان‏‌های سانسکریت و پهلوی، به ترجمه آثاری از این سرزمین، از قبیل اوستا پرداخت. خطابه ‏ها و گزارش ‏های دوپرون در فرهنگستان علوم ادبی فرانسه و نیز ترجمه کاملی که از اوستا انجام داد، نه تنها فرانسویان را با نام ایران و اَوِستا آشنا کرد، بلکه دانشمندان دیگر کشور‌های اروپایى را نیز بر آن داشت که در مباحثات مربوط به این علم شرکت کنند. نقش دوپرون در تعمیم و نشر فرهنگ ایران در فرانسه و اروپا، فقط به ترجمه اوستا ختم نمی ‏شود. بلکه او به هنگام بازگشت از ایران، ۱۸۰ نسخه خطی نفیس با خود به همراه داشت و این نسخه ‏های گران‏بها، سهم بزرگی در شناساندن فرهنگ ایرانی در اروپا ایفا نمود. گنجینه ‏ای که دوپرون در دست علاقه‏‌مندان به فرهنگ و تمدن ایرانی نهاد، تحول عظیمی در زمینه پژوهش ‏های ادبی درباره ایران پدید آورد، هرچند در این میان نباید تاراج فرهنگی دوپرون را نیز از یاد بُرد. از دوپرون آثار متعددی بر جای مانده که قانون‏گزاری شرقی، تتبّعات تاریخی و جغرافیایی درباره هند و نیز فرهنگ و زبان پهلوی به فرانسه از آن جمله ‏اند. آنکیتل دوپرون که از او به عنوان بنیان‏گذار ایران‏شناسی در جهان یاد می ‏شود سرانجام در ۱۷ ژانویه ۱۸۰۵ م در ۷۴ سالگی درگذشت.

ساخت اولین اتومبیل توسط فردریش بنز

۱۳۲ سال پیش درچنین روزی، هفتم دسامبر سال ۱۸۸۹ میلادی اولین اتومبیل جهان به شکل امروزی، که به آن گردونه خودکار می‌گفتند، ساخته شد. این خودرو که با سرعت ۱۲ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کرد، توسط یک دانشمند و صنعتگر آلمانی به نام «کارل فردریش بنز»، ساخته شد. سوخت این اتومبیل از بنزین یا الکل تامین می‌شد. اتوبوس‌های امروز، شکل تکامل یافته این نوع اتومبیل است. کارل بنز در سال ۱۹۲۹ درگذشت.

بمباران پرل هاربر توسط ژاپنی‌ها

۸۰ سال پیش درچنین روزی، هفتم دسامبر سال ۱۹۴۱ میلادی درحالی که جنگ جهانی دوم در اروپا به شدت ادامه داشت، دویست فروند هواپیمای ژاپنی، پایگاه نظامی آمریکا را در بندر «پرل هاربر» (Pearl Harbor) واقع در ساحل اقیانوس آرام، بمباران کردند. این عملیات زمانی انجام شد که ژاپنی‌ها مشغول مذاکره با آمریکایی‌ها درمورد مسائل شرق آسیا بودند. همزمان با این عملیات که در آن نوزده کشتی جنگی آمریکا منهدم شد، حمله وسیع قوای ژاپن به کشور‌های جنوب شرقی آسیا و جزایر اقیانوس آرام، از جمله اندونزی فعلی و جزایر جاوه و سوماترا آغاز شد و این سرزمین‌ها به اشغال نیرو‌های ژاپن درآمد. به دنبال حمله نیروی هوایی ژاپن به پایگاه پرل هاربر، آمریکا به ژاپن اعلان جنگ داد و جنگ جهانی دوم به شرق آسیا نیز گسترش یافت.

ترور عبدالوهاب کیالی از روسای کنگره جبهه آزادیبخش عرب

۴۰ سال پیش در چنین روزی، هفتم دسامبر سال ۱۹۸۱ میلادی «عبدالوهاب کیالی» از روسای کنگره جبهه آزادی بخش عرب و از مبارزان آزادی فلسطین، در بیروت توسط صهیونیست‌ها ترور شد. عبدالوهاب کّیالی سیاستمدار و متفکر فلسطینی، در سال ۱۹۳۹ میلادی در یافا یکی از شهر‌های قدیمی اراضی اشغالی به دنیا آمد. این نویسنده عرب زبان تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در یافا، عمان و بیروت گذراند، سپس به دانشگاه لندن ملحق شد و رساله دکتری خود را در موضوع: «مقاومت اعراب فلسطین در برابر استعمار و صهیونیسم در قرن بیستم» نوشت. در سال ۱۹۶۸ اولین مجله در لندن با هدف پیشبرد اهداف مقاومت در اراضی اشغالی به نام «فلسطین‌آزاد» با سردبیری عبدالوهاب کّیالی منتشر شد.

وی ریاست اولین کنفرانس جبهه آزادی‌بخش عربی را در سال ۱۹۷۲ به عهده گرفت و برای مدت یکسال به عنوان رئیس آن انتخاب شد. سپس در سال‌های۱۹۷۷-۱۹۷۴ به عنوان عضو کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز انتخاب گردید و ریاست دایره امور پرورشی و فرهنگی آن را به عهده گرفت. کیالی درسال ۱۹۷۹مرکز مطالعات و انتشارات جهان سوم را در لندن تأسیس کرد و تألیفاتی به زبان انگلیسی درباره مسأله فلسطین انتشار داد.

عبدالوهاب کیالی بیش از ده کتاب به زبان عربی و انگلیسی در زمینه‌ی مقاومت نوشته است. کتاب‌های مهم و معروف او عبارتند از: «تاریخ فلسطین الحدیث»، «المقاومة الفلسطینیة والنضال العربی»، «دراسات و مطالعات فلسطینیة»، «المطامع الصهیونیة التوسعیة»، «الکیبوتز اوالمزارع الجماعیة فی اسرائیل». کیالی در هفتم دسامبر ۱۹۸۱ در دفتر کارش واقع در بیروت ترور شد و این که چه کسانی این جنایت را انجام دادند مبهم است.