چگونه می‌توانم اعاده حیثیت کنم؟
مطابق مواد ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی افراد می‌توانند نسبت به تهمت و افترایی که به آن‌ها وارد شده، اقامه دعوی کنند.
- به موجب قانون اساسی، حیثیت، جان، مال و حقوق افراد مصون از تعرض است و نمی‌توان آبرو، اعتبار، حیثیت و حقوق قانونی دیگران را پایمال کرد؛ به همین خاطر اگر شخصی اقدام به زیر پا گذاشتن حقوق مادی و معنوی دیگران کرده و اموری را به آن‌ها نسبت دهد که طبق قانون جرم محسوب می‌شوند و از این طریق، آبروی شخص دیگری را لکه دار کند، بر اساس قانون شخصی که به او اتهامی وارد شده است می‌تواند ادعای شرف یا اعاده حیثیت کند.
ماده ۶۹۷ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در این زمینه تصریح دارد که هرکس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را‌صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اِسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌موجب حد است به موجب بند ج ماده یک قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ جزای نقدی درجه شش (به موجب مصوبه مورخ ۲۵/۱۲/۱۳۹۹ هیات وزیران به شصت میلیون ریال (۶۰.۰۰۰.۰۰۰) تا دویست و چهل میلیون ریال (۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰) می باشد محکوم خواهد شد.
هر فردی که با عمل و رفتار خود باعث ورود ضرر مادی یا معنوی به دیگران شود، مکلف به پاسخگویی است
یاسر میرزا جعفری کارشناس ارشد حقوق در گفت‌وگو با میزان در رابطه با اعاده حیثیت در قانون می‌گوید: بسیاری از مواقع پیش آمده که به راحتی دیگران را به امری متهم می‌کنیم که ندیده و نشنیده ایم و یا نهایتاً از دیگری شنیده ایم؛ بدون آنکه مطمئن باشیم فردی را که متهم نمودیم به واقع آن عمل را انجام داده است یا نه، بدون آنکه به عواقب ناشی از آن که منجربه از بین رفتن آبروی افراد می‌شود توجهی کنیم، پس تعرض به حیثیت و آبروی افراد از نظر قانونگذار جرم محسوب می‌شود. به عبارت دیگر هر فردی که با عمل و رفتار خود باعث ورود ضرر مادی یا معنوی به دیگران شود، مکلف به پاسخگویی می‌باشد.
وی ادامه داد: تکلیف به پاسخگویی یک اصل اجتماعی پذیرفته شده در قریب به اتفاق نظام‌های حقوقی است و برهمین اساس قانونگذار ضمانت اجرا‌های مدنی و کیفری متفاوت و خاصی را برای تضمین و اعاده حقوق از دست رفته افراد در نظر گرفته است.
اما آنچه را که مردم به غلط ادعای حیثیت می‌دانند، در واقع همان اعاده حیثیت می‌باشد که قانونگذار بیان نموده است.
میرزا جعفری یادآور شد: اعاده به معنای بازگرداندن می‌باشد و اصطلاح اعاده حیثیت، یعنی بازگرداندن وضع و حالت افراد از جهت پایین آمدن حیثیت و موقعیت اجتماعی آن‌ها در جامعه که به واسطه مطرح کردن شکایت واهی و خلاف حقیقت نسبت به آن‌ها اتفاق افتاده است، به حالت سابق خود می‌باشد.
حیثیت و آبروی افراد در نظر قانونگذار محترم و مورد حمایت است
وی افزود: به عبارت دیگر با این کار تلاش می‌شود که آب رفته را به جوی بازگرداند، زیرا علاوه بر اینکه جان و اموال مردم مورد حمایت قانونگذار قرار گرفته است حیثیت و آبروی آن‌ها هم در نظر قانونگذار محترم و مورد حمایت می‌باشد، پس تعرض به آن موجب برخورد قانونی می‌باشد؛ بنابراین فردی که در اثر تهمت دروغین و ادعای خلاف واقع دیگری آبرویش از دست برود، تلاش می‌کند تا در افکار عمومی یا در جمع خاصی این آبرو مجدداً احیا شود و با اثبات بی گناهی خود، موقعیت اجتماعی خود را تا حد امکان به حالت قبل برگرداند.
این حقوقدان تصریح کرد: پس اعاده حیثیت بیشتر ناظر بر بازگرداندن اعتبار معنوی اشخاص می‌باشد که از طریق اقدام به تعقیب کیفری شخص مفتری (شخصی است که با مطرح نمودن شکایت یا ادعای غیر واقعی باعث هتک حیثیت و از بین رفتن آبروی دیگری شده است) حاصل می‌شود.
میرزا جعفری با ذکر مثالی بیان داشت: به طور مثال فردی همسایه اش را به عمد متهم به سرقت از منزلش می‌کند، اما بعد از رسیدگی قضایی روشن می‌شود همسایه بی گناه است و سارق شخص دیگری است؛ بنابراین همسایه بعد از اثبات بی گناهی خویش می‌تواند مطابق ماده ۶۹۷ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تحت عنوان مفتری شخص شاکی را تعقیب کند. معمولاً در این خصوص شخص با طرح شکایت افترا در دادسرا تقاضای تحقیق، تعقیب و محکومیت مفتری را می‌نماید. چه اینکه جرم مذکور مستند به ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، ازجمله جرایم قابل گذشت است که برای شروع به تعقیب نیاز به شکایت شاکی دارد.
سه شرط ضروری برای تحقق جرم افترا
وی اظهار کرد: پس فردی را می‌توان به جرم مفتری تحت تعقیب قرار داد که وی با سوء نیت و به قصد هتک حرمت و شخصیت دیگری امری که جرم محسوب می‌شود را به وی نسبت داده باشد؛ بنابراین برای تحقق جرم افترا وجود سه شرط ضروری است:
۱. انتساب جرم به دیگری
۲. صراحت انتساب
۳. ناتوانی مفتری از اثبات صحت اِسناد.
این کارشناس حقوقی گفت: متعاقب طرح شکایت مفتری احضار شده و چنانچه دفاعی داشته باشد بیان می‌نماید و در نهایت در صورتیکه شاکیِ شکایت افترا (زیان دیده) بتواند سوء نیت مفتری در طرح شکایت را اثبات نماید، قرار مجرمیت و متعاقب آن کیفرخواست صادر می‌شود و پرونده برای رسیدگی به اتهام به دادگاه جزائی ارسال می‌شود؛ بنابراین با اثبات سوء نیت شاکی و احراز این امر که وی قصد ضرر رساندن به دیگری را داشته است، جرم افترا محقق و مفتری به مجازات آن جز در مواردی که موجب حد است به موجب بند ج ماده یک قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ جزای نقدی درجه شش (به موجب مصوبه مورخ ۲۵/۱۲/۱۳۹۹ هیات وزیران به شصت میلیون ریال (۶۰.۰۰۰.۰۰۰) تا دویست و چهل میلیون ریال (۲۴۰.۰۰۰.۰۰۰) می باشد محکوم خواهد شد.
وی در پایان گفت: اما باید توجه داشت صرف اینکه فردی علیه دیگری اقدام به شکایت کیفری نماید، موجب نمی‌شود تا در صورت عدم پیروزی در دعوا، طرف مقابل وی بتواند وی را به عنوان مفتری تحت تعقیب قرار دهد؛ زیرا در اینصورت می‌بایست بعد از هر شکایت کیفری که منجر به نتیجه نشود، منتظر طرح شکایت افترا باشیم، که دراینصورت باید بیان داشت به تعداد تمام پرونده‌های کیفری تشکیل شده در دادسرا و دادگاه کیفری، می‌بایست شکایت افترا وجود داشته باشد. به عبارت دیگر می‌بایست عناصر سه گانه تحقق جرم (عنصر قانونی، مادی و معنوی) وجود داشته باشد.
تفاوت اعاده حیثیت با اعاده حقوق اجتماعی
اعاده حیثیت بدین مفهوم است که زیان‌های مادی و معنوی ناشی از نسبت دادن ناروای اتهام به اشخاص بی‌گناه، با شیوه‌هایی مانند اعلام عمومی در رسانه‌ها و پرداخت خسارت، جبران شود. اما این امر را نباید با اعاده حقوق اجتماعی یکی دانست. چه اینکه در مواردی هم رفع محرومیت از حقوق اجتماعی صورت می‌گیرد که بر اثر ارتکاب جرم بر مجرم تحمیل شده است که با پاک شدن محکومیت کیفری از سجل کیفری صورت می‌پذیرد.
اگر شکایت‌هایی واهی علیه ما طرح شود آیا می‌توان نسبت به طرح شکایت تهمت و افترا اقدام کرد؟
با اثبات سوء نیت شاکی و احراز این امر که وی قصد ضرر رساندن به دیگری را داشته است، جرم افترا محقق و مفتری به مجازات آن که به موجب ماده ۶۹۷ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی و بند ج ماده یک قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹ جزای نقدی درجه شش است، محکوم خواهد شد.
اما باید توجه داشت صرف اینکه فردی علیه دیگری اقدام به شکایت کیفری نماید، موجب نمی‌شود تا در صورت عدم پیروزی در دعوا، طرف مقابل وی بتواند وی را به عنوان مفتری تحت تعقیب قرار دهد؛ زیرا در اینصورت می‌بایست بعد از هر شکایت کیفری که منجر به نتیجه نشود، منتظر طرح شکایت افترا باشیم.
پس فردی را می‌توان به جرم مفتری تحت تعقیب قرار داد که وی با سوء نیت و به قصد هتک حرمت و شخصیت دیگری امری که جرم محسوب می‌شود را به وی نسبت داده باشد.
نمونه شکواییه تهمت و افترا
شاکی: نام و نام خانوادگی شاکی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تأهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و درصورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کدپستی شاکی.
موضوع شکایت: تهمت و افترا
تاریخ و محل وقوع جرم: ذکر این موارد از جهت تشخیص مرور زمان و نیز تعیین مرجع صالح به تحقیق و رسیدگی حائز اهمیت می‌باشد.
دلایل شکایت:
- حضور شخص شاکی یا وکیل وی
- اصل و فتوکپی از کارت ملی شاکی
- استشهادیه
- اسامی، مشخصات و نشانی شهود و مطلعان در صورت امکان
- دست نویس عادی
- سایر دلایل و مستندات
مشتکی عنه: مشخصات و نشانی مشتکی‌عنه یا مظنون در صورت امکان
شرح شکایت:
بسمه تعالی
ریاست محترم دادسرای عمومی و اتقلاب
با سلام و احترام
به استحضار می‌رساند فردی به هویت ... با مراجعات مکرر خود به محل کار اینجانب واقع در ... نه تنها موجبات مزاحمت بنده را فراهم نموده است بلکه با استعمال الفاظ نامناسب اقدام به ایراد تهمت و افترا نسبت به بنده نموده است. مشتکی عنه آگاهانه و عالمانه مبادرت به ارائه دست نوشته‌ای عادی به سازمان محل کار بنده نموده و صراحتاً امری را به اینجانب نسبت داده است که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌گردد.
از آنجا که مشتکی عنه با اقدامات آگاهانه خود موجب مزاحمت و سلب امنیت شغلی و روانی بنده گردیده است، فلذا مستند به ماده ۶۹۷ از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، شروع به تحقیق، تعقیب و رسیدگی به جرم فوق الذکر مستدعی می‌باشد.
در انتها و در راستای تشهیذ ذهن آن مقام محترم استماع شهادت شهود مورد درخواست است.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *