تقویم تاریخ؛ از شهادت مدرس تا روز جهانی ایدز

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دهم آذر) به شرح زیر است:

شهادت سید حسن مدرس و روز مجلس

۸۳ سال پیش در چنین روزی، دهم آذر سال ۱۳۱۷ هجری شمسی آیت ا... «سید حسن مدرس»، روحانی مبارز و آزادیخواه ایرانی، به دست عوامل رضاخان حاکم مستبد ایران، در شهر کاشمر - در شمال شرقی ایران - به شهادت رسید. وی در سال ۱۲۴۹ هجری شمسی در نزدیکی شهر اردستان - در مرکز ایران ـ دیده به جهان گشود. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی به حوزه علمیه نجف ـ در کشور عراق ـ رفت و از محضر علمای بزرگی، چون آیت ا... میرزای شیرازی کسب فیض کرد و سپس به ایران بازگشت. آیت ا... مدرس با مشاهده ظلم و ستم حکام کشور، مبارزه علیه حکومت وقت را آغاز کرد و هنگامی که از جانب مردم تهران به دوره سوم مجلس شورای ملی راه یافت، مبارزه خود را علیه ظلم زمامداران ایران و دخالت‌های استعمارگران در این کشور شدت بخشید. او روحانی مبارز و خستگی ناپذیری بود که خواستار اجرای احکام اسلام در کشور و نجات ایران از چنگال استبداد و استعمار بود به همین دلیل رضاخان پهلوی او را دشمن سرسخت و جدی خود به حساب می‌آورد، بطوریکه مزدوران رضاخان چند بار به شهید مدرس سوء قصد کردند. از صفات برجسته مدرس، شجاعت و مناعت در زندگی فردی و اجتماعی بود. افراد بسیاری بودند که به بهانه اینکه دیانت را با سیاست کاری نیست، زبان به نصیحت و گاه نکوهش او می‌گشودند. اما مدرس در پاسخ به آنان می‌گفت: «سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست.» سرانجام رضاخان، عامل سرسپرده انگلیس که از وجود مدرس احساس خطر می‌کرد، وی را تبعید کرد و در چنین روزی او را به شهادت رساند. روز شهادت سید حسن مدرس در تقویم ایرانی به نام روز مجلس شورای اسلامی نامگذاری شده است.

لغو قرارداد استعماری دارسی

۸۹ سال پیش در چنین روزی دهم آذر سال ۱۳۱۱ هجری شمسی قرارداد استعماری دارسی مربوط به نفت جنوب توسط ایران لغو شد. در سال ۱۲۸۰ ش (۱۹۰۱ م) ویلیام دارسی، سرمایه‏ دار انگلیسی، موفق به کسب امتیاز بهره ‏برداری و لوله ‏کشی نفت و قیر در سراسر ایران، به غیر از شمال و شرق کشور، به مدت شصت سال گردید. صاحب امتیاز، در تمام مدت قرارداد، از پرداخت مالیات، عوارض و حقوق گمرکی برای کلیه اراضی، ماشین آلات و وسایل و مواد لازمی که وارد کشور می ‏کرد معاف شده بود. فعالیت ‏های دارسی سرانجام پس از هفت سال منجر به دسترسی به چاه نفت عظیم مسجد سلیمان گردید و سود فراوانی نصیب صاحب امتیاز شد. پس از گذشت بیش از سی سال از انعقاد قرارداد، دولت ایران که مکرّراً این امتیاز ویژه را به ضرر مصالح منافع ایران اعلام کرده بود، آن را لغو کرد. پس از لغو قرارداد دارسی، انگلستان شکایتی علیه ایران به جامعه ملل ارسال کرد و پس از منازعات بسیار، سرانجام قرارداد ۱۹۳۳ به جای دارسی به امضا رسید. این قرارداد هرچند به وسعت دارسی نبود، ولی به نظر اکثر کارشناسان، دارای معایبی به مراتب بیش از محاسن بود. معایب قرارداد ۱۹۳۳، اختلافاتی را بین ایران و شرکت نفت انگلیس به وجود آورد که در نهایت منجر به تنظیم قرارداد الحاقی گس - گلشائیان گردید. انگلستان تا سال ‏ها بعد از لغو قرارداد دارسی نیز سلطه خود بر نفت ایران را با ترفند‌های مختلف حفظ کرد. تا این که با تصویب ملی شدن صنعت نفت، در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹، دست این استعمار پیر از این منبع خدادادی کوتاه شد.

درگذشت منجم و طبیب دوره عباسی

۱۱۵۵ سال پیش بنا بر روایت‌های تاریخی، در چنین روزی، بیست و پنجم ربیع الثانی سال ۲۸۸ هجری قمری «ثابت بن قَره صابی»، ریاضیدان، منجم و طبیب دوره عباسی درگذشت. وی در سال ۲۲۱ هجری قمری در حرّان - واقع در بین النهرین در عراق ـ متولد شد. ثابت بن قرّه به زبان‌های یونانی و سریانی و عربی تسلط داشت. وی برای کسب دانش به بغداد رفت و در آنجا با هدایت محمد بن موسی، ریاضیدان برجسته و مشهور مسلمان، در زمینه ریاضیات و نجوم، عالمی صاحب نظر شد. نوشته‌ها و آثار او درباره ریاضی، در ابداعات جدید در این رشته تاثیر داشت. وی در علم نجوم نیز از نخستین کسانی بود که به اصلاح دستگاه بطلمیوس پرداخت. ثابت بن قره صابی آثار متعددی در زمینه‌های طب، ریاضی و نجوم از یونانی به عربی ترجمه کرد که از میان آن‌ها می‌توان به کتب «الذخیرة فی علم الطب» و «کتاب المفروضات» اشاره کرد.

روز جهانی مبارزه با ایدز

اول دسامبر روز جهانی مبارزه با ایدز نامگذاری شده است.

ایدز یک بیماری پیشرونده و قابل پیشگیری است، این بیماری حاصل تکثیر ویروسی به نام اچ‌آی‌وی در بدن میزبان است که باعث تخریب جدی دستگاه ایمنی بدن (معروف به نقص ایمنی یا کمبود ایمنی) انسان می‌گردد که خود زمینه‌ساز بروز عفونت‌های موسوم به فرصت طلب است که در نهایت پیشرفت همین عفونت‌ها منجر به مرگ بیمار می‌گردد. در سال ۱۹۸۱ هشت مورد وخیم از ابتلا به بیماری کاپوسی سارکوما یکی از انواع خوش‌خیم سرطان در میان مردان همجنسگرای نیویورک گزارش شد. تقریباً هم‌زمان با این موارد، شمار مبتلایان به یک عفونت ریوی نادر در کالیفرنیا و نیویورک بالا رفت. با این که در آن زمان عامل شیوع ناگهانی این دو بیماری مشخص نشده بود، اما معمولاً از این دو واقعه پزشکی به عنوان آغاز ایدز یاد می‌کنند. در طی یک سال این بیماری بدون نام، گسترش زیادی داشت تا سرانجام در ۱۹۸۲ آن را ایدز نامیدند. از سال ۱۹۸۸ به منظور افزایش بودجه‌ها و همچنین برای بهبود آگاهی، آموزش و مبارزه با تبعیض‌ها اول دسامبر هر سال به عنوان روز جهانی ایدز معین شده‌است و هر سال برای این روز شعاری نیز در نظر گرفته می‌شود. ایدز پدیده‌ای پزشکی-بهداشتی است که ابعاد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آن بسیار گسترده است. در سال ۱۹۹۶ سازمان ملل متحد ایدز را نه تنها به عنوان یک مشکل سلامتی مورد توجه قرار داد بلکه آن را یک مسئله بر سر راه پیشرفت بشری برشمرد. بیش از ۹۰ درصد موارد ابتلاء مربوط به کشور‌های جهان سوم و در حال توسعه است.

فروپاشی اتحاد مقدس میان کشور‌های اروپایی

۱۹۶ سال پیش در چنین روزی، اول دسامبر سال ۱۸۲۵ میلادی اتحادیه تاریخی کشور‌های اروپایی یا «اتحاد مقدس»، با خروج روسیه تزاری از این اتحادیه از هم پاشید. این اتحادیه در سال ۱۸۱۵ میلادی به دنبال سقوط ناپلئون و تشکیل کنگره وین، بین امپراتوری‌های روسیه، اتریش و پادشاهی پروس به امضا رسید و به موجب آن، این دولت‌ها موافقت کردند که در کشور‌های تحت حکومت خود و در روابط بین الملل براساس آیین مسیحیت رفتار کنند. پس از چندی، بسیاری از دولت‌های اروپایی نیز این موافقتنامه را امضا کردند. اصول کلی و مبهم مورد توافق در اتحاد مقدس بعد‌ها جهت فرونشاندن انقلاب‌های ملی و جنبش‌های آزادیخواهی مردم اروپا و سایر کشور‌های تحت سلطه استعمارگران به کار گرفته شد.

امضای قرارداد لوکارنو درباره مرز‌های آلمان

۹۶ سال پیش در چنین روزی اول دسامبر سال ۱۹۲۵ میلادی قرارداد "لوکارنو" درباره تثبیت مرز‌های آلمان امضاء شد. پس از جنگ جهانی اول، فرانسه که با امضای معاهده وِرْسایْ با تصرف مناطقی از آلمان به کناره ‏های رودخانه راین در آلمان دسترسی پیدا کرده بود از باز پس گرفتن این نواحی توسط آلمان وحشت داشت و می‏ خواست به نحوی الحاق این اراضی به فرانسه را تضمین کند. پس از آن در پنجم اکتبر ۱۹۲۵ م نمایندگان فرانسه، انگلستان، آلمان، ایتالیا، بلژیک، لهستان و چکسلواکی در لوکارنو در آلمان گرد آمدند تا درباره تثبیت مرز‌های خود و نیز غیرنظامی شدن منطقه راین گفتگو کنند. در این کنفرانس یک رشته توافق ‏ها بین دولت‏‌های شرکت‏ کننده به عمل آمد و این موافقت ‏نامه ‏ها در نهایتْ در اول دسامبر ۱۹۲۵ م به امضا رسید. به موجب این پیمان، مرز‌های فرانسه - آلمان و بلژیک - آلمان تثبیت شد و سرزمین راین در آلمان که با بلژیک و لوکزامبورگ هم مرز است، غیرنظامی اعلام گردید. بر اساس این پیمان، آلمان میثاق ‏های داوری و حکمیت با فرانسه، بلژیک، لهستان و چکسلواکی را امضا کرد. هم‏چنین پیمان ‏های تضمین متقابل میان فرانسه - لهستان و فرانسه - چکسلواکی امضا شد. پیمان‏‌های لوکارنْو، در نهایت در پی اشغال سرزمین راین از سوی آلمان در مارس ۱۹۳۶ م، نقض شد و سایر امضاکنندگان نیز تنها به ارسال اعتراض رسمی برای هیتلر قناعت کردند و اقدام جدی به عمل نیاوردند.

مرگ دیوید بن گوریون، اولین نخست وزیر رژیم جعلی صهیونیستی

۴۸ سال پیش در چنین روزی، اول دسامبر ۱۹۷۳ میلادی "دیوید بن گوریون" (David Ben-Gurion) از موسسان رژیم صهیونیستی و اولین نخست وزیر این رژیم مرد. وی که نام اصلی اش دیوید گروئن است در ۱۶ اکتبر سال ۱۸۸۶ م در منطقه پلونسک (Plonsk) لهستان که آن زمان قسمتی از خاک امپراتوری روسیه به‌شمار می‌رفت به دنیا آمد. در سال ۱۹۰۶، در سن ۲۰ سالگی به سرزمین‌های فلسطین آمد و جنبش یهود را پایه ‏ریزی کرد. در همین سال‌ها بود که نام مستعار بن‌گوریون را برای خود برگزید. او در سال ۱۹۰۷ حزب «کارگران صهیون» را بنا نهاد و در بیانیه حزب، هدف آن را اینچنین اعلام کرد: «حزب کارگران صهیون می‌کوشد تا استقلال سیاسی را برای مردم یهودی در این سرزمین به ارمغان بیاورد.» بن گوریون در جریان جنگ جهانی اول نقش مهمی در انتقال تدریجی یهودیان به فلسطین ایفا نمود. او همچنین در خلال سال‏های جنگ جهانی دوم، با حمایت قدرت‏های بزرگ به ویژه انگلیس، با شتاب بیشتری کار انتقال یهودیان سراسر جهان را به فلسطین دنبال نمود تا اینکه در ۱۴ مه ۱۹۴۸ م، ۵ ماه پس از تصویب طرح تجزیه فلسطین به دو بخش یهودی و فلسطینی توسط سازمان ملل متحد، موجودیت رژیم صهیونیستی را به عنوان نخستین نخست وزیر این رژیم طور رسمی اعلام کرد و به فاصله چند ساعت، امریکا و شوروی سابق، این رژیم را به رسمیت شناختند. بن گوریون تا سال ۱۹۵۳ م نخست وزیر رژیم صهیونیستی بود و از سال‏های ۱۹۵۵ تا ۱۹۶۲ م نیز مجدداً این سمت را بر عهده گرفت. او یکی از پایه‏ گذاران حزب کارگر اسرائیل می ‏باشد و تا سال ۱۹۶۵ م، رهبری این حزب را بر عهده داشت. دیوید بن گوریون پس از عمری اشغال‏گری، سرانجام در اول دسامبر ۱۹۷۳ م در هشتاد و هفت سالگی مرد.

روز ملی رومانی

در تقویم میلادی روز اول دسامبر به نام روز ملی رومانی نامگذاری شده است.

رومانی در روزگار باستان، جزئی از امپراتوری روم به حساب می‏ آمد. گرچه در قرون بعدی، دیگر اقوام بر این منطقه مسلط شدند، اما مردم این سرزمین ضمن حفظ زبان رومی، خود را از نسل رومیان می‏دانند به همین جهت پس از استقلال، برای کشور خود نام رومانی انتخاب کردند. جمهوری رومانی با بیش از ۲۳۷ هزار کیلومتر مربع مساحت در جنوب شرقی اروپا و در همسایگی بلغارستان، مجارستان، اوکراین و صربستان واقع شده است. رومانی در سال ۱۸۷۸ مستقل شده و روز استقلال آن ۱۳ ژوئیه است. هم‏چنین در جریان جنگ جهانی دوم، ارتش سرخ شوروی وارد رومانی شد و سپاهیان آلمان را از این کشور بیرون راند. این روز در رومانی نیز به نام روز آزادی، نام گرفته است.