پیش بینی ادامه دار بودن بارش‌ها تا اواخر زمستان
_ روزنامه وطن امروز نوشت: بررسی آماری بارش‌ها در کشور حکایت از آن دارد میانگین بارندگی طی چند سال گذشته با شیبی نسبتا ملایم روندی رو به رشد را طی کرده، اما با این وجود عدم مدیریت صحیح منابع آبی باعث شده است کمبود آب به یکی از چالش‌های جدی در کشور مبدل شود.
اگر چه میزان بارندگی‌ها طی چند سال اخیر نسبتا مطلوب گزارش شده است، اما به عقیده کارشناسان این بارش‌ها کفاف تامین منابع آبی را نداده است، چرا که در طول ۲ دهه گذشته میزان بارندگی‌ها جز چند سال، نه تنها نرمال نبوده، بلکه مدیریت درستی نیز در نحوه مصرف بهینه آبهای سطحی و زیرزمینی اعمال نشده است. نمونه آن هدررفت میلیون‌ها مترمکعب منابع آبی از سفر‌های زیرزمینی برای استفاده در کشاورزی به شیوه آبیاری سنتی غرقابی بوده که در پی حفر هزاران حلقه چاه اتفاق افتاده است و این موضوع باعث شده ذخایر آبی کشور تحلیل رود، این در حالی است که چنانچه طی سال‌های گذشته اقدامات لازم در راستای مدیریت درست مصرف آب انجام می‌شد، اکنون کشور با مشکل تنش آبی مواجه نبود.
بر اساس جداول آماری منتشرشده از سوی سازمان هواشناسی میانگین بارش در سال آبی ۹۱-۹۰ عدد ۲۱۲ میلیمتر و میانگین بارش در سال آبی ۹۲-۹۱ عدد ۲۴۵ میلیمتر ثبت شده و برای سال آبی ۹۳-۹۲ این میانگین به رقم ۲۳۱ میلیمتر رسیده است.
همچنین در سال آبی ۹۴-۹۳ میانگین بارش‌های ثبت شده عدد ۲۰۴ را به نمایش گذاشته، در حالی که میانگین بارش در سال آبی ۹۵-۹۴ عدد ۲۵۰ میلیمتر را به ثبت رسانده است. در آمار ارائه‌شده از سوی سازمان هواشناسی در سال آبی ۹۶-۹۵ میانگین بارش به عدد ۲۳۳ میلیمتر رسید، در حالی که در سال آبی بعد یعنی ۹۷-۹۶ این رقم کاهش یافت و به ۱۷۱ میلیمتر رسید. در مقابل این افت بارش، در سال آبی ۹۸-۹۷ میزان بارندگی‌ها رشد قابل توجهی داشت و در این سال میانگین بارش روی عدد ۳۴۲ میلیمتر قرار گرفت. در سال بعد یعنی در سال آبی ۹۹-۹۸ بارش‌ها کمی سیر نزولی به خود گرفتند و میانگین عدد ۳۰۴ میلیمتر را نشان داد. آمار و ارقام بارش در سال آبی ۹۹-۱۴۰۰ در یک سقوط معنی‌دار به عدد ۱۴۶ میلیمتر رسید. در حالی که این روند نزولی بارش در سال گذشته باعث نگرانی شده و برخی رسانه‌ها و نیز سازمان هواشناسی پاییز امسال را کم‌بارش‌ترین پاییز طی ۵۰ سال آینده پیش‌بینی می‌کردند، اما برخلاف پیش‌بینی‌ها با ورود توده‌های جوی باران‌زا آبان پربارش شد و به صورت روزانه اخباری مبنی بر بارش برف و باران در نقاط مختلف کشور منتشر شد.
در این باره پروفسور «حسین اردکانی» از بنیانگذاران هواشناسی در ایران درباره وضعیت آب و هوا و میزان بارش‌ها همچنین چگونگی قرارگرفتن ایران در دوران ترسالی یا خشکسالی گفت: برخی کارشناسان یا سازمان هواشناسی طی سال‌های گذشته اعلام می‌کردند ایران در شرایط خشکسالی قرار گرفته، اما شواهد و قرائن نشان داد چنین نیست. باران‌های سیل‌آسایی که در سال‌های ۹۷ و ۹۸ در کشور اتفاق افتاد، ایران را وارد دوران ترسالی کرد، البته طی سال آبی گذشته میزان بارش‌ها به نسبت سال‌های ۹۷ و ۹۸ کاهشی شد، اما این کاهش بارش به معنای خشکسالی نیست.
وی دلیل اصلی پیش‌بینی نادرست کارشناسان و سازمان هواشناسی در ارائه گزارش «قرارگرفتن ایران در شرایط خشکسالی» را بهره‌گیری از مطالعات و مدل‌های تحقیقاتی اروپایی و آسیایی و استفاده از اطلاعاتی که به صورت فصلی استخراج می‌شود، عنوان کرد و گفت: صحت ۹۰ تا ۹۵ درصدی پیش‌بینی وضعیت آب و هوا و میزان بارش‌ها معمولا از طریق مدل‌های پیش‌بینی فقط تا ۱۰ روز می‌تواند درست از آب درآید، اما وضعیت آب و هوا و میزان بارش‌ها به صورت فصلی آن هم با استفاده از مدل‌های هواشناسی کشور خیلی نمی‌تواند پیش‌بینی درستی از میزان بارش‌ها و وضعیت آب و هوا به دست دهد. برای مثال سازمان هواشناسی اعلام کرد در پاییز امسال بارش چندانی نداریم، اما بارش‌ها در آبان امسال نرمال و قابل توجه بود و این بارش‌ها تا اواخر زمستان نیز ادامه‌دار پیش‌بینی می‌شود. این کارشناس خبره هواشناسی با پیش‌بینی کاهش باران تا ۱۵ روز آینده نسبت به آبان در خاورمیانه و ایران گفت: از نیمه دوم آذر به بعد یک دوره بارشی خوب پیش‌بینی می‌شود و زمستان نیز با توجه به مدال‌هایی که دیده می‌شود، بارش نرمالی در کشور خواهیم داشت.
پروفسور اردکانی در ادامه افزود: البته میزان بارش‌ها چه در سال گذشته و چه ابتدای امسال همچون سال‌های ۹۷ و ۹۸ نبوده، چرا که طی این مدت به دلیل برخی تغییرات آب و هوایی و تحولات اقلیمی بارش‌ها به نسبت کمتری اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: چنانچه در سال‌های پربارش، چون ۹۷ و ۹۸ میزان آبی که از بارش‌های سیل‌آسا حاصل شد، مدیریت و ذخیره می‌شد، می‌توانستیم آن منابع را در سال‌هایی که میزان بارش‌ها کم است بدرستی استفاده کنیم تا کمتر از منابع آب زیرزمینی استفاده شود. بنده در همان سال‌های پرباران در توئیتی هشدار لازم را دادم که احتمال کاهش نزولات جوی در آینده وجود دارد و این منابع آبی را ذخیره کنید.
وی گفت: کشور‌هایی که در کمربند جغرافیایی کم‌بارش قرار دارند، برای عبور از کم‌آبی، در زمان‌هایی که بارش‌ها نرمال است آب را ذخیره می‌کنند، اما متاسفانه در ایران طی این چند سال هیچ اقدامی در این زمینه نشد و به جای استفاده مناسب و بهینه از آبهای ذخیره‌ای، از آبهای زیرزمینی بهره‌برداری شد و در نتیجه اکنون برخی استان‌ها با مشکل کم‌آبی مواجهند.
پروفسور اردکانی اضافه کرد: نبود مدیریت در ذخیره‌سازی و استفاده بهینه از آب موجب شده است کشور اکنون با مشکل کم‌آبی مواجه شود، اما امید به بارش‌های نرمال در ماه‌های آینده وجود دارد و اگر همین بارش‌ها نیز بخوبی مدیریت شود، خیلی از مسائل و مشکلات کمبود آب در کشور حل خواهد شد.
وی تصریح کرد: سازمان هواشناسی اعلام کرد ایران سال ۱۴۰۰ در شرایط سخت خشکسالی قرار می‌گیرد، ولی اینچنین نشد، هر چند در فصل بهار بارش‌ها خیلی مناسب نبود، اما این کم‌بارشی در آبان‌ماه تا حدودی جبران شد. به هر حال میزان بارش‌ها در برخی سال‌ها مطلوب بوده است، آنگونه که ایران در طول چند سال خشکسالی و کم‌بارشی را تجربه کرد، اما بارش‌های متراکم و سیل‌آسا در ۳-۲ سال گذشته تابوی خشکسالی در کشور را شکست، البته پس از آن بارش‌ها در سال ۱۳۹۹ و ابتدای ۱۴۰۰ کاهشی شد، ولی اکنون به صورت نرمال است. باید توجه داشت مشکل کم آبی که این روز‌ها در کشور خود را نشان می‌دهد، حاصل کاهش میزان بارش‌ها در سال‌های متوالی بوده است که البته مدیریتی در مصرف آب نیز نشده است.
پروفسور اردکانی تصریح کرد: بنده ۶۴ سال است در زمینه وضعیت آب و هوا و میزان بارش و... تحقیق و تدریس می‌کنم و دغدغه تامین مناسب آب و استفاده درست از آن را دارم، اما دولت‌ها به این موضوع مهم حیاتی خیلی توجه ندارند به طوری که از قبل از مواجهه با کم‌آبی باید به فکر موضوع آب و ذخیره‌سازی، مدیریت و مصرف بهینه می‌بودند، اما متاسفانه هیچ‌وقت به این موضوع مهم توجه نکردند در حالی که ایران بزرگ‌ترین دانشمندان و نخبگان را دارد که باید درباره جریان کلی اتمسفر و چگونگی تغییر اقلیم بحث و میزگرد‌هایی برگزار شود تا با ایجاد راهکار‌های اصولی، علمی و فنی، کشور با بحران کم‌آبی روبه‌رو نشود.
وی در پاسخ به اینکه آیا مشکل کمبود آب در کشور اکنون کاهش میزان بارش‌هاست یا سوء مصرف منابع آبی و صیانت از آن گفت: هر ۲ موضوع در این زمینه تاثیر‌گذار بوده است، یعنی میزان بارش‌ها در حدود ۲ سال اخیر اگرچه مناسب بوده، اما به اندازه کافی نبوده است. از طرفی هیچ مدیریتی نیز در زمینه ذخیره آب و چگونگی مصرف بهینه آن به چشم نمی‌خورد به طوری که بخش عمده منابع آبی هم‌اکنون در بخش کشاورزی سنتی هدر می‌رود. علاوه بر این اقدام خاصی در راستای صیانت از آبهای زیرزمینی نشده است؛ نمونه آن حفر هزاران حلقه چاه برای استخراج آب از سفره‌های زیرزمینی توسط مردم است که می‌توانستیم به جای آن با مدیریت مصرف و ذخیره‌سازی آب سیلاب‌ها و استفاده درست از آن، از شرایط کم‌آبی عبور کرد.
وی افزود: رسانه‌ها بویژه رسانه ملی باید موضوع مدیریت و مصرف بهینه آب را با برگزاری میزگرد‌هایی با حضور کارشناسان خبره به جریان بیندازند. از طرفی باید با ذخیره‌سازی آب در زمان‌های پربارش و استفاده آن در زمانی که کم‌بارشی اتفاق می‌افتد، به تعادل در منابع و مصارف آب رسید.