چند نکته پیرامون مذاکرات ۸ آذر
_ جواد منصوری در روزنامه حمایت نوشت: توافق هسته‌ای برای آمریکا و اروپا همچنان بر پاشنه توجیهات امنیتی و سیاسی می‌چرخد، درحالی‌که گفتگو‌های برجامی ازنظر ایران، تنها جنبه اقتصادی ناظر به رفع تحریم‌ها را دارند. بر همین اساس، آمریکایی‌ها اصرار دارند فریبکارانه از عبارت «مذاکرات هسته‌ای» استفاده کنند، اما جمهوری اسلامی معتقد است که این عبارت نادرست بوده و هر بده بستانی که در قالب توافق به امضا رسیده، در حال حاضر دیگر موضوعیت ندارد. بنابراین، آنچه بناست در دور جدید مذاکرات در ۸ آذر صورت بگیرد، تحمیل توافقات انجام‌شده در ۶ دور مذاکره در دولت سیزدهم نیست بلکه آغازی بر پایان لغو تحریم‌هاست نه از سرگیری مذاکرات هسته‌ای.
علاوه بر این، کشورمان برای طرف‌های غربی روشن کرده است که خواستار لغو یک‌باره همه تحریم‌های ظالمانه، راستی آزمایی آن‌ها و اخذ تضمین معتبر برای عدم خروج دوباره آمریکا از برجام است. آمریکایی‌ها تاکنون هیچ توضیح روشن و قانع‌کننده‌ای برای جلب نظر ایران مبنی بر لغو یک‌باره فشار‌های تحریمی و پذیرش راستی آزمایی موردنظر کشورمان ارائه نکرده‌اند. حتی نپذیرفتند که بار دیگر از برجام خارج نشوند و مطابق آنچه «تریتا پارسی»، مؤسس شورای «نایاک» اعلام کرد، دولت بایدن حاضر نیست تعهد بدهد در دوره مسئولیتش برجام را زیر پا نگذارد.
این در حالی است که طبق قوانین داخلی آمریکا تا توافقنامه‌ای در مجلس سنا به معاهده تبدیل نشود و صرفاً وابسته به‌فرمان اجرایی نیم‌بند رئیس‌جمهور باشد، از ضمانت اجرایی برخوردار نیست و مستأجر بعدی کاخ سفید به‌آسانی می‌تواند آن را کنار بگذارد. ترامپ علیرغم اینکه به اتخاذ تصمیمات ناگهانی شهره بود، اما در زمان خروج از برجام، خارج از چارچوب اختیاراتش اقدامی نکرد، لذا بایدن نیز قادر نیست تعهدی بدهد که از هم‌اکنون نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره آن را باطل‌شده و فاقد اعتبار می‌دانند.
علاوه بر این، بایدن حتی حاضر نیست تحریم‌هایی که می‌تواند به‌وسیله چند فرمان اجرایی لغو کند را کنار بگذارد، چه رسد به اینکه بخواهد درباره بازگشت‌ناپذیر بودن تحریم‌ها پس از خود تعهد بدهد. طبق نظرسنجی‌ها چنانچه ترامپ بار دیگر در انتخابات ۲۰۲۴ شرکت کند، آرای بیشتری نسبت به بایدن و معاونش خواهد داشت. ضمن اینکه پیروزی اخیر نامزد جمهوری‌خواهان در انتخابات فرمانداری ایالت ویرجینیا و همچنین اختلافات داخلی دو جریان میانه‌رو و ترقی‌خواه در حزب دموکرات باعث شده که کفه احتمال پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس سنا برای سال ۲۰۲۲ و انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ سنگین‌تر شود. در این صورت، حتی اگر به فرض محال، بایدن مجاب شود که برجام را تبدیل به معاهده کند، از جهت قانونی عرصه بر او تنگ خواهد شد.
از سوی دیگر، حتی تحلیلگران آمریکایی نیز نسبت به صداقت آمریکا در مذاکرات ابراز تردید کرده‌اند. «جوئل ماتیس» تحلیلگر نشریه آمریکایی «ویک» تصریح کرد که بایدن تاکنون اقدامات سردرگم کننده‌ای انجام داده و پیشنهاد ورود هم‌زمان تهران و واشنگتن به توافق هسته‌ای را رد کرده است. واشنگتن همچنین در همراهی با رژیم صهیونیستی به‌طور فزاینده‌ای زمزمه‌های خصمانه علیه ایران دارد. «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه آمریکا و همتای اسرائیلی او درباره اجرای «نقشه دوم» در صورت عدم احیای توافق هسته‌ای گفتگو کرده‌اند. هرچند جزئیات، ناگفته باقی‌مانده، اما مدعی اند که این طرح شامل اقدامات نظامی یا عملیات مخفیانه علیه تأسیسات هسته‌ای ایران است.
علاوه بر این، آمریکا درصدد است که حمایت روسیه و چین را برای اعمال فشار بیشتر به ایران در صورت شکست مذاکرات جلب کند و شرکای منطقه‌ای خود را در حاشیه خلیج‌فارس نیز به مداخله بیشتر در توافق هسته‌ای تشویق نماید. همه این‌ها مواردی هستند که ثابت می‌کنند آمریکا در مذاکرات آینده نیز حسن نیت نخواهد داشت و هدف از مذاکره، تقلا برای نشاندن ایران پای میز گفتگو و تحمیل خواسته‌هایش به کشورمان است.
از طرفی، اروپایی‌ها که تا دیروز از خروج آمریکا و عدم پایبندی واشنگتن به تعهداتش گلایه داشتند، امروز هیچ اعتراضی به ادامه تحریم‌های ترامپ توسط بایدن ندارند و به پشت‌گرمی آمریکا یک بار دیگر نقش «پلیس بد» را بازی می‌کنند. «ژان ایو لودریان»، وزیر خارجه فرانسه ادعا کرده که اگر مذاکرات ۸ آذر ماه در وین ساختگی باشد، باید برنامه جامع اقدام مشترک را توخالی ارزیابی کنیم!
این در حالی است که وعده‌های اروپا به ایران برای مشارکت در سرمایه‌گذاری و ده‌ها وعده دیگر، سال‌هاست که توخالی از کار درآمده؛ همان کشور‌هایی که بار‌ها در نشست‌ها و جلسات خود از عدم استقلال از آمریکا نالیده‌اند و هنوز هم راهکاری برای آن پیدا نکرده‌اند. اروپا هنوز حتی حاضر نشده در چارچوب کاریکاتوری و درعین‌حال مینیاتوری «اینستکس»، نفت ایران را خریداری کند چراکه از چشم غرّه آمریکا واهمه دارد. با این حساب، اظهارنظر فرانسه و متحدانش در حقیقت برای جابجا کردن جایگاه شاکی و متهم است؛ و بالاخره اینکه ایران در یک رویکرد تعاملی و درعین‌حال متکی به سیاست قطعی نظام به چیزی کمتر از لغو همه تحریم‌ها و اخذ تضمین از طرف‌های غربی و آمریکایی راضی نمی‌شود و اکنون توپ در زمین آن‌هاست تا تصمیم بگیرند که برجام را پله‌ای برای توافقات دوجانبه و مبتنی بر احترام متقابل قرار دهند و یا آن را تبدیل به هیزم اختلافات بعدی کنند.