تقویم تاریخ؛ از روز جهانی کودک تا شهادت عزالدین قسام

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (بیست و نهم آبان) به شرح زیر است:

قتل واعظ مشهور ایرانی

۱۱۳ سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و نهم آبان ۱۲۸۷ شمسی واعظ شهیر ایرانی "سیدجمال الدین واعظ اصفهانی" به قتل رسید. سیدجمال الدین واعظ همدانی معروف به سیدجمال اصفهانی در حدود سال ۱۲۴۲ ش (۱۲۷۹ ق) در همدان به دنیا آمد. در بیست سالگی برای تحصیل رهسپار اصفهان و سپس ساکن تهران گردید. وی در جریان نهضت مشروطه از اطرافیان سیدعبداللَّه بهبهانی و سیدمحمد طباطبایی به شمار می ‏رفت و در انتقاد از دستگاه جور و ستم‏ ورزی‏‌های حاکمان، بر منبر سخنرانی می‏ کرد. سیدجمال، یکی از رهبران مشروطه ایران محسوب می‏ شود که نزدیک به بیست سال، در شهر‌های اصفهان، مشهد، شیراز و تهران وعظ می‏ نمود و در روشنگری مردم می‏کوشید. به این دلیل محمدعلی شاه دستور بازداشت او را صادر کرد. وی پس از به توپ بستن مجلس قصد عزیمت به عتبات عالیات داشت که در راه شناسایی و دستگیر شد و پس از چند ماه زندان رفتن، در بیست و نهم آبان ۱۲۸۷ ش برابر با ۲۵ شوال ۱۳۲۶ ق در ۴۵ سالگی در زندان بروجرد به قتل رسید.

قیام مختار به خونخواهی شهادت امام حسین (ع)

۱۳۷۷ سال پیش، در روز چهاردهم ربیع الثانی سال ۶۶ هجری قمری «مختار بن ابی عُبیده ثقفی» به خونخواهی امام حسین (ع)، نوه بزرگوار پیامبر اکرم، قیام کرد. درسال ۶۱ هجری قمری امام حسین (ع) همراه با یاران فداکارش در نبردی نابرابر توسط عاملان یزید بن معاویه به شهادت رسیدند. مختار قیام خود را از شهر کوفه آغاز کرد. قبل از او نیز گروه "توابین" قیام دیگری علیه حکومت اموی و به خونخواهی امام حسین (ع)، به پا کرده بودند. مختار در جریان قیام خود، نیرو‌های دولتی را شکست داد و سپس به انتقام گیری از قاتلان امام حسین (ع) پرداخت. مختار ثقفی حدود یک سال بر کوفه حکومت کرد و طی این مدت دامنه متصرفات خود را گسترش داد. اما سرانجام از سپاهیان مُصعب ابن زبیر شکست خورد و به شهادت رسید.

درگذشت الله وردی خان، معمار سی و سه پل در اصفهان

۴۲۰ سال پیش در چنین روزی، چهاردهم ربیع الثانی سال ۱۰۲۳ هجری قمری «الله وردی خان»، از سرداران دوره صفویه و از امرای کاردان عصر شاه عباس اول درگذشت. او از اهالی گرجستان بود و در جوانی به غلامی فروخته شد و سرانجام به خدمت شاه طهماسب صفوی درآمد. الله وردیخان در سال ۱۰۰۴ هجری قمری به سبب لیاقت و کفایتی که از خود در دربار صفوی نشان داد، به فرمان شاه عباس به امیرالامرایی حکومت فارس در جنوب ایران برگزیده شد. وی در اندک مدتی به سرداری سپاه قزلباش منصوب شد و خدمات زیادی به دولت صفویه کرد. الله وردیخان، اقدامات اجتماعی و رفاهی ارزنده‌ای انجام داده است که از آن میان می‌توان به بنای پل الله وردیخان یا سی وسه پل بر روی زاینده رود در اصفهان اشاره کرد که هنوز پس از قرن‌ها، یکی از زیباترین آثار باستانی جهان است.

شکست قیام مردم عراق علیه انگلیس

۱۰۱ سال پیش در چنین روزی، بیستم نوامبر سال ۱۹۲۰ میلادی قیام بزرگ مردم عراق علیه استعمار انگلیس ناکام ماند. پس از جنگ اول جهانی و فروپاشی امپراتوری عثمانی، دولت‌های فرانسه و انگلیس سرزمین‌های این امپراتوری را در خاورمیانه میان خود تقسیم کردند. بر این اساس، انگلیس کنترل عراق را بدست گرفت. اما از همان ابتدا با مقاومت مردم مسلمان این کشور روبرو شد. قیام مردم عراق در سی ام ژوئن سال ۱۹۲۰ میلادی به رهبری روحانیون و علمای بزرگ اسلام آغاز شد و هدف آن، اخراج اشغالگران انگلیسی و ایجاد حکومتی مستقل، با رعایت موازین اسلامی بود. مردم و روحانیون عراق در این قیام رشادت‌های بسیاری نشان دادند، اما سرانجام انگلیسی‌ها با سرکوب شدید و کشتار تعداد زیادی از مردم عراق، قیام را فرو نشاندند.

روز جهانی کودک

۲۰ نوامبر از سوی سازمان ملل متحد روز جهانی کودک نامگذاری شده است.

روز کودک در دومین یکشنبه ژوئن سال ۱۸۵۷ توسط دکتر شریف چارلز لئونارد، کشیش کلیسا، در ماساچوست آغاز شد. ایده برگزاری روز جهانی کودک به «کنفرانس جهانی برای رفاه کودکان» بازمی‌گردد که در ماه آگوست سال ۱۹۲۵ در ژنو برگزار شد. در این کنفرانس، نمایندگان ۵۴ کشور گردآمده بودند تا منشوری در دفاع از حقوق کودکان تصویب کنند.

تولد ادوین هابل، واضع نظریه انبساط جهان و مخترع تلسکوپ هابل

۱۲۳ سال پیش، در روز بیستم نوامبر سال ۱۸۹۸ میلادی «ادوین هابل» (Edwin Hubble)، ستاره شناس آمریکایی متولد شد. وی ابتدا به خواست پدرش، در دانشگاه به تحصیل در رشته حقوق پرداخت، اما پس از دریافت مدرک خود، دریافت که به نجوم علاقه‌مند است و لذا این رشته را دنبال کرد. تمرکز مطالعات و مشاهدات هابل بر روی سحابی‌ها بود که توده‌های عظیم غبار و گاز در فضای بین ستاره‌ها هستند. در اوایل قرن بیستم تصور می‌شد که سحابی‌ها داخل کهکشان راه شیری هستند، اما هابل ثابت کرد که آنها، کهکشان‌هایی خارج از کهکشان راه شیری هستند. او همچنین دریافت که کهکشان‌ها در حال دور شدن از یکدیگر هستند و نظریه «انبساط جهان» را ارائه داد. ادوین هابل سرانجام در سال ۱۹۵۳ از دنیا رفت.

شهادت عزالدین قسام، روحانی ضد صهیونیست

۸۶ سال پیش در چنین روزی، ۲۰ نوامبر ۱۹۳۵ میلادی "عِزّالدّین قَسّام" روحانی مجاهد و مبارز ضد صهیونیستی به شهادت رسید. شیخ عزالدین قسام یکی از رهبران برجسته نهضت اسلامی فلسطین در نیمه اول قرن بیستم به شمار می‏ رود که دارای قدرت و نفوذ فوق العاده‌ای در بین مردم مسلمان عرب خاورمیانه بود. او در دانشگاه الازهر مصر تحصیل کرد و مدتی نیز به عنوان یکی از وکلای شهر لاذقیّه واقع در غرب سوریه به کار پرداخت. قسّام که از روحانیان فاضل و از دانشمندان فلسطین محسوب می‏شد، در بحبوحه انتقال سیل ‏آسای یهودیان اروپا به فلسطین اشغالی در دهه ۱۹۳۰ م که توسط گروه‏های تروریستی یهودی و با همکاری موثر نیرو‌های استعمارگر بریتانیا صورت می‏ گرفت، قیام اسلامی و مسلحانه خود را علیه صهیونیست‏ها و انگلیسی ‏ها آغاز کرد. هم‏زمان با این مهاجرت‏ها که ظاهراً بر اثر سیاست‏های ضدیهودی نازی‏‌ها در اروپا و در واقع برای تشکیل رژیم صهیونیستی در فلسطین روی می ‏داد، گروه‏های تروریستی یهود با انجام اعمال تروریستی علیه سکنه مسلمان و عرب فلسطین، به دنبال فراری دادن اعراب فلسطینی و جای‏گزین کردن یهودیان تازه وارد بودند. در این میان، قیام مردمی عز الدّین قسّام، به سرعت وارد مرحله مسلحانه گردید و ضربات متعددی را بر پیکر مهاجران صهیونیست وارد آورد. قیام عزالدین قسام از جانب هیچ یک از رهبران عرب آن روز مورد حمایت قرار نگرفت. در نهایت، صهیونیست‏ها با همکاری استعمارگارن انگلیسی در توطئه‏‌ای مشترک، درصدد قتل عزّالدین قسّام برآمدند و سرانجام شیخ عزالدین قسام که در این سال‏ها بزرگ‌ترین قیام اسلامی ملت فلسطین را رهبری می‏ کرد در ۲۰ دسامبر ۱۹۳۵ م در نبردی نابرابر به شهادت رسید.

درگذشت لئو تولستوی نویسنده جنگ و صلح

۱۱۱ سال پیش در چنین روزی، بیستم نوامبر سال ۱۹۱۰ میلادی «لئو تولستوی» (Leo Tolstoy)، نویسنده روسی درگذشت. تولستوی در سال ۱۸۲۸ متولد شد و بزودی پدر و مادرش را از دست داد. وی به سیر و مطالعه در جوامع اروپایی پرداخت. مشاهدات او در این سفرها، وی را از تمدن مادی غرب به شدت بیزار کرد. این نویسنده مشهور روسی به تعلیم و تربیت کودکان اهمیت بسیاری می‌داد و در کمک به درماندگان و قشر محروم جامعه فعال بود. از تولستوی آثار فراوانی به جای مانده است که از میان آن‌ها می‌توان به رمان برجسته «جنگ و صلح» و کتاب‌های «رستاخیز» و «دوران کودکی» اشاره کرد.