قدرت تولید علم
_ محمدصادق کوشکی در روزنامه حمایت نوشت: آسیب‌شناسی تاریخ معاصر ایران به‌خصوص در ۲۰۰ سال اخیر نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین راهکار‌هایی که قدرت‌های استعماری از آن برای تسلط بر جامعه ایرانی، هم‌ردیف قرار دادن با کشور‌هایی همچون عربستان و تبدیل کردن به کشوری خام فروش و خریدار و نیازمند همه نوع کالا به جریان انداختند، این بود که روحیه خلاقیت، نوآوری علمی و توکل را از جامعه ایرانی سلب کنند.
چهره‌های به اصطلاح روشنفکر در حدود ۱۳۰ سال پیش با ادعای پرچم‌داری این به‌اصطلاح نهضت از طریق ارتباط با اروپا ازجمله انگلیس، فرانسه و حتی روسیه به دنبال ترویج یک فکر بودند و آن اینکه ایرانی‌ها، ملتی عقب‌مانده هستند و هر چیزی که رنگ و بوی ایرانی بدهد، باعث عقب‌ماندگی است! این عده حتی خواستار حذف خط و زبان فارسی و دین و فرهنگ ایرانی اسلامی بودند چراکه به‌زعم آن‌ها، برای عقب نیفتادن از قافله علم، باید صدر تا ذیل مختصات ایرانی، به اروپایی تغییر پیدا کند تا از این طریق، متمدن شویم و متمدنانه زندگی کنیم.
این باور در دوران رضاخان و پسرش، گسترش و تعمیق پیدا کرد و به همین دلیل یکی از اولین هشدار‌های حضرت امام (ره) در ابتدای نهضت در سال ۴۱ و ۴۲ اعلام این واقعیت بود که دشمنان نمی‌خواهند ما مستقل باشیم و روی پای خودمان بایستیم. مقارن با پیروزی انقلاب اسلامی، شعار مطرح‌شده از سوی ایشان، «استقلال‌خواهی» بود. همان شعار مشهور «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» که نشان می‌داد مفهوم «استقلال» مقدم بر آزادی و بر جمهوری اسلامی است و این مؤلفه را گام اول برای نهضت خود انتخاب کردند. بنابراین، تصادفی نبود که استقلال، در صدر قرار گرفت و جمهوری اسلامی در انتهای این شعار.
علاوه بر این، تأکیدات فراوانی که حضرت امام (ره) بر خودکفایی داشتند، صرفاً به مفهوم خودکفایی اقتصادی نبود. ایشان بار‌ها و بار‌ها این جمله را تأکید کردند که در دانشگاه‌ها و مدارس، افرادی هستند که «نتوانستن» را و نیازمند «غرب و شرق» بودن را در ذهن جوانان و نوجوانان ما نهادینه می‌کنند.
به فرموده معمار کبیر انقلاب، آسیب القائاتی نظیر «ما نمی‌توانیم، غرب و شرق می‌توانند، ما جهان‌سومی و عقب‌مانده‌ایم» برای جامعه و نسل جوان، از آسیب حکومت پهلوی بیشتر بود و باید نظام آموزشی از چنگال این عده بیرون آورده می‌شد. کلیدواژه ایشان این بود که جوان ایرانی باید یقین کند در عقل، هوش و استعداد، چیزی کم از انسان اروپایی ندارد و جمله معروفشان مبنی بر اینکه «اگر خود را بشناسید و به خدا توکل کنید، قادر به انجام هر کاری خواهید بود»، به‌نوعی کلید پیشنهادی برای باز کردن قفل «نتوانستن» محسوب می‌شود.
یکی از آخرین جملاتی که بنیان‌گذار انقلاب اسلامی بیان کردند و در سخنان اخیر گذشته رهبر معظم انقلاب در جمع نخبگان، تفصیل و تفسیر آن ارائه شد، این بود که چند ماه قبل از رحلت، فرمودند: «مبارزه علمی برای جوانان، زنده کردن روح جستجو و کشف واقعیت‌هاست.» مبارزه علمی، صرفاً خواندن کتاب‌های ترجمه‌شده و حفظ کردن متون تولیدشده توسط غرب نیست، بلکه به تعبیر امام، در گرو جستجو، نوآوری و کشف واقعیت‌هاست؛ بنابراین تصویری که مقام معظم رهبری بر آن تأکید کردند، همان مسیری است که معمار کبیر انقلاب با بهره گرفتن از معارف قرآنی و دینی پیش پای ملت ایران گذاشتند. امیدواری و ترویج تفکر توانستن، خودباوری، خداباوری و توکل می‌تواند آن معجون و دارویی باشد که ملت ایران را از جای خود بلند کند، همچون ققنوس در افق‌های علمی به پرواز درآورد و دوباره تمدن اسلامی-ایرانی را احیا نماید.
به همین دلیل در تمام سال‌های اخیر، مقام معظم رهبری دقیقاً در همان چارچوب اصیل انقلاب، تلاش داشته و دارند که روحیه امیدواری و خودباوری را در نسل جوان زنده کنند و به اندیشمندان خلاق، مبتکر و نوآور بها بدهند. ایشان به هر میزان که اختیاراتشان اجازه می‌داد، از توان خود در این راستا استفاده کرده و حتی برای پیشبرد اهداف بلند علمی، معطل دولت‌ها باقی نماندند. در سال‌هایی که متأسفانه دستگاه‌ها و مدیران مسئول در این مسیر حرکت نمی‌کردند و فهم درستی از علم‌ورزی نداشتند، ایشان به ستاد اجرایی فرمان حضرت امام و بنیاد مستضعفان دستور می‌دادند که هرچه در توان دارند، امکانات مالی خود را در اختیار نسل جوان، خلاق، مبتکر و نوآور قرار دهند.
اعتماد به این نسل، البته خروجی‌های بسیار شکوهمند و غرورآفرینی نیز به همراه داشت. اینکه ایشان فردی مانند شهید «طهرانی مقدم» را «دانشمند برجسته» خطاب می‌کنند، نشان می‌دهد که علم، فناوری و دانش منحصر در دانشگاه‌ها و مراکز علمی نیست بلکه منظور از نوآوری و دانشمندی، عرضه نمودن دستاورد‌ها و ارائه کردن ملزوماتی است که جامعه به آن‌ها نیاز دارد.
افزون بر این، تأکید بر مفهوم نخبگی و پافشاری بر اینکه جوان ایرانی باید از حوزه اختراع فراتر برود، مرز‌های علم‌آموزی و ترجمه را درنوردد و اکتشاف و نوآوری را در این عرصه وجهه همت خود قرار دهد، صرفاً مصرف‌کننده علوم رایج نباشیم بلکه تولیدکننده علوم و مبانی آن‌ها باشیم، چالش‌هایی هستند که باید برای بهروزی و بهبودی وضعیت کشور، بر آن‌ها غلبه کرد. به‌عنوان نمونه، علوم هسته‌ای را غربی‌ها تولید کردند و ما آن را ادامه دادیم، اکنون باید در حوزه‌های دیگر ما تولیدکننده باشیم و آن‌ها ادامه‌دهنده علوم تولیدی ایران باشند که رسیدن به این هدف، ابداً بعید نیست.
نکته پایانی اینکه اگر در قرن پنجم، فردی مثل «زکریای رازی» کاشف الکل بود، استخراج قواعد علم ریاضی را به دانشمندی همچون «خوارزمی» نسبت می‌دهند و اگر بسیاری از نوآوری‌های طبی را در قرن پنجم به «ابن سینا» مرتبط می‌کنند، هزار سال پس از حیات آن مفاخر بزرگ، نسل دانشمند و جوان کشورمان حتماً قادرند آن عظمت علمی را دوباره احیا کرده و در عرصه‌های مختلف، ارائه‌کننده اکتشافات و نوآوری‌هایی باشند که جهانیان برای تکمیل آن‌ها به مقالات، کتب و همایش‌های کشورمان نیاز پیدا کنند.