همه چیز درباره بازگشایی مدارس
- خبرگزاری صداوسیما نوشت: ۱۹ ماه وقفه آموزشی در کشور و آنچه به عنوان بزرگترین اختلال آموزشی در دنیا از آن نام برده شد برای نظام آموزشی بسیار آزاردهنده بود، جریان یادگیری را متوقف کرد و به آن آسیب زد. آموزش و پرورش ناگزیر به سمت آموزش‌های مجازی روی آورد که در این مسیر راه‌اندازی شبکه شاد را به همراه داشت.
در تمام دنیا بازگشایی، رویکرد غالب بود و بسته بودن مدارس را آسیب‌زا می‌دانستند. این عقیده در مجامع بین‌المللی قوت گرفت که محیط‌های مدرسه باید از طریق بهبود و ارتقای شرایط تهویه کلاس‌ها، کاهش تعداد دانش‌آموزان و حفظ فاصله‌گذاری فیزیکی ایمن شوند و شرایط برای آموزش حضوری مهیا شود.
نگاه وزارت بهداشت و وزارت آموزش و پرورش که دغدغه تعلیم و تربیت را دارند در این مسیر همسو بود؛ در نهایت به این نتیجه رسیدند که به تدریج به سمت بازگشایی حرکت کنند و به همین دلیل در اولین قدم با همکاری دو وزارتخانه دستورالعمل‌های بهداشتی تدوین و چهاردهم شهریور ماه سال جاری پروتکل‌های بهداشتی بازگشایی مدارس از سوی وزارت بهداشت ابلاغ شد و آموزش و پرورش نیز آن را به مدارس ارسال کرد. این موضوع به معنای این بود که سیستم درمانی و نظام آموزشی کشور بازگشایی مدارس را در اولویت قرار داده است.
اما لازم بود این بازگشایی از اقتضائاتی تبعیت کند، بر این اساس که باید یک الگوی مناسب برای فعالیت حضوری و بازگشت به مدرسه طراحی می‌شد؛ وزارت آموزش و پرورش این الگو را ۲۶ شهریور ابلاغ کرد و بر اساس آن راهبرد اصلی‌اش را شروع آرام، منطقی، اقتضایی، منعطف و مبتنی بر مشارکت همه ارکان موثر در تعلیم و تربیت قرار داد؛ در این میان اولین اصل مورد تاکید هم حفظ سلامت و ایمنی دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها بود.
به گفته علیرضا کمرئی، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش در امر بازگشایی مدارس، بازگشایی از مناطقی که ایمنی بیشتری داشتند و کمتر در معرض آسیب بودند یعنی مناطق پیرامونی شهرها، روستا‌ها و مدارس عشایری و همچنین مدارس کم جمعیت که به دلایل مختلف اعم از ویژگی خود مناطق که بیماری در آنجا کمتر بود، دسترسی کمتر و محرومیت بیشتر آموزشی داشتند یا پراکندگی جمعیت هم امکان فاصله گذاری می‌داد، آغاز شد.
وی در این باره گفته است: طی یک ماه گذشته تقریبا ۵۶ درصد مدارس که در مناطق روستایی واقع‌اند یا مدارس کم جمعیت با ۱۰ تا ۱۵۰ نفر و کلاس‌های زیر ۱۵ نفر و در گام دوم هم کلاس‌هایی که زیر ۳۰ جمعیت داشتند و می‌شد با گروه‌بندی، فاصله‌گذاری را بیشتر رعایت کرد، مشمول بازگشایی شدند.
در مرحله اول بازگشایی حدود ۳۱ درصد دانش‌آموزان مناطق روستایی و عشایری و دانش‌آموزان شاخه مهارتی فقط در دروس مهارتی تحت پوشش آموزش حضوری قرار گرفتند که این گام در حال تکمیل است. در فاز دوم، بازگشایی بخش دیگری از مدارس از آبان ماه آغاز می‌شود؛ البته این گفته به این معنا نیست که همه مدارس مشمول، در هفته اول آبان فعالیت خودشان را آغاز می‌کنند، بلکه یک فرایندی آغاز شده است؛ طی این فرایند باید مدارس حتما یک ارزیابی اولیه از وضعیت بهداشتی خودشان بر اساس چک لیست‌هایی که در اختیار دارند انجام دهند. در آنجا ۸ شاخص کلیدی برای ورود به مرحله بازگشایی تعیین شده و بعد در طی مسیر هم باید حتما شاخص‌های کلیدی چک شوند.
علیرضا کمرئی در پاسخ به اینکه آیا قرار است از اول آبان مدارس زیر ۳۰۰ نفر دانش‌آموز و از نیمه آبان مدارس بالای ۳۰۰ دانش‌آموز بازگشایی شوند؟ گفت: بله الگو همین است، اما ما پروسه بازگشایی را چهار مرحله‌ای و در چهار ایستگاه می‌دانیم که ایستگاه اول ارزیابی بهداشتی مدرسه است، ابتدا مدرسه یک خودارزیابی و در گام دوم منطقه یک ارزیابی بیرونی انجام می‌دهد سپس مجوز صادر می‌کند.
واکسیناسیون شرط حضور معلمان و دانش‌آموزان در کلاس‌ها نیست، اما جای امیدواری است دانش‌آموزانی که واکسن نزده یا یک دُز واکسن زده اند تا پایان آبان دُز دوم را تزریق کنند.
سخنگوی وزارت آموزش و پرورش در امر بازگشایی مدارس ادامه داد: اگر مدرسه‌ای تا کنون مجوز نگرفته باشد عملا در نیمه اول آبان ماه بازگشایی نخواهد شد و باید مقدمات کار را فراهم کند، مجوز‌ها را بگیرد و آگاهی‌های لازم را به دانش‌آموزان و خانواده‌ها بدهد تا در نیمه دوم آبان ماه بازگشایی شود. مدارسی که ارزیابی‌های بهداشتی را کامل انجام داده و مجوز برایشان صادر شده باشد که عمدتا مربوط به مدارس با کمتر از ۳۰۰ دانش‌آموز است آن‌ها هم باید گروه‌بندی انجام دهند و کلاس‌های درسشان زیر ۱۵ نفر باشد که رعایت فاصله گذاری امکان پذیر باشد. ۱۲ هزار واحد آموزشی کم جمعیت در مناطق شهری در سطح کشور داریم که این‌ها مجاز خواهند بود با توجه به ارزیابی بهداشتی بازگشایی را انجام دهند که شاید یک پنجم یا یک ششم مدارس شهری هستند و مابقی در نیمه دوم آبان ماه به این برنامه خواهند پیوست.
این بازگشایی‌ها شامل همه مدارس دولتی و غیردولتی در همه مقاطع تحصیلی می‌شود و مدارس استثنایی نیز بر اساس شیوه نامه جداگانه‌ای بازگشایی خواهند شد. طبق مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، واکسیناسیون شرط حضور معلمان و دانش‌آموزان در کلاس‌ها نیست، اما جای امیدواری است دانش‌آموزانی که واکسن نزده یا یک دُز واکسن زده اند تا پایان آبان دُز دوم را تزریق کنند. هم اکنون ۸۵ درصد معلمان و ۶۸ درصد دانش‌آموزان واکسن کرونا را دریافت کرده اند.
برای رعایت فاصله‌های دانش‌آموزان در کلاس‌ها، مدیران مدارس می‌توانند کلاس‌ها را به دو یا سه کلاس ۱۰ تا ۱۵ نفره تقسیم کنند که در روز‌های هفته تقسیم خواهد شد.
ایجاد تهویه مناسب در کلاس‌ها از شروط اصلی بازگشایی مدارس است. فاصله دانش‌آموزان در کلاس‌ها حداقل یک و نیم متر خواهد بود و فواصل اجتماعی در زنگ‌های تفریح نیز باید رعایت شود که نظارت بر آن بر عهده معاونان مدارس خواهد بود. بوفه‌های مدارس تعطیل است و زنگ‌های ورزش نیز طبق الگوی خاص برگزار خواهد شد. برای رعایت فاصله‌های دانش‌آموزان در کلاس‌ها، مدیران مدارس می‌توانند کلاس‌ها را به دو یا سه کلاس ۱۰ تا ۱۵ نفره تقسیم کنند که در روز‌های هفته تقسیم خواهد شد. طبق این تصمیم دانش‌آموزان دو یا سه روز در هفته در مدرسه حاضر خواهند شد و بقیه روز‌ها را به آموزش مجازی خواهند پرداخت. در صورتی که تعداد دانش‌آموزان مدرسه کم باشد کلاس‌ها می‌توانند به صورت حضوری ۵ روز در هفته نیز دایر باشند.
آموزش در بیشتر مدارس به صورت ترکیبی است/ بازگشایی مدارس ارتباطی به رنگ بندی شهرها ندارد
به گفته سخنگوی وزارت آموزش و پرورش آموزش در بیشتر مدارس به صورت ترکیبی و بر اساس تصمیم شورای مدرسه به صورت حضوری و مجازی خواهد بود، اما ساعت کار معلمان افزایش پیدا نخواهد کرد و معلمان طبق ساعت موظف خود تدریس خواهند کرد. مجازی و حضوری بودن هر کلاس را مدرسه مشخص می‌کند و دانش‌آموزان نیز ملزم به رعایت آن هستند.
کمرئی گفته است: بازگشایی مدارس ارتباطی به رنگ بندی شهرها ندارد و در شهر‌های قرمز و نارنجی هم مدارس دایر خواهند شد، اما اگر مراجع بهداشتی تصمیم خاصی درباره شهر یا منطقه‌ای بگیرند ما تابع تصمیمات آن‌ها خواهیم بود.
باید پذیرفت که آموزش مجازی به سادگی نمی‌تواند جایگزین آموزش و یادگیری حضوری شود
خانم زهرا علی اکبری کارشناس تعلیم و تربیت هم درباره آموزش حضوری در مدارس گفت: «با آغاز سال تحصیلی جدید و تببین برنامه‌های نظام آموزشی درباره چگونگی روند آموزش، پس از به اتمام رسیدن واکسیناسیون معلمان، حفظ سلامتی و ارتقای ایمنی دانش‌آموزان در دستور کار دولت قرار گرفت تا با واکسیناسیون دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ سال، آموزش و پرورش به سمت بازگشایی تدریجی مدارس حرکت کند.»
وی افزود: «برای اینکه مدارس مجددا فعالیت‌های حضوری خود را آغاز کنند، نظام آموزشی کشور باید اعتماد خانواده‌ها را برای اولویت بخشی به سلامت جسمی و روحی دانش‌آموزان به دست بیاورد و این اعتماد با برنامه ریزی‌ها و سیاستگذاری در تسریع فرایند واکسیناسیون دانش‌آموزان، تمهید مقدمات فاصله گذاری‌های اجتماعی در مدارس، تخصیص بودجه کافی برای رعایت مسائل بهداشتی و آموزش نکات بهداشتی لازم به دانش‌آموزان قبل از ورود به مدرسه و بازگشایی، صورت می‌گیرد.»
علی اکبری بیان کرد: «در هر صورت با وجود بازگشایی مدارس از آبان ماه نیز، بدون تردید آموزش به شکل ترکیبی از آموزش حضوری و مجازی خواهد بود. اگرچه در دو سال اخیر بسیاری از معلمان به طور خستگی ناپذیری برای سازگاری دانش‌آموزان با محیط آنلاین و آموزش مجازی تلاش کرده اند، اما باید پذیرفت که آموزش مجازی به سادگی نمی‌تواند جایگزین آموزش و یادگیری حضوری شود.»
این کارشناس تعلیم و تربیت ادامه داد: «حتی قبل از شیوع کرونا که منجر به تعطیلی مدارس و استفاده نظام آموزشی از آموزش مجازی شدیم، شواهد زیادی وجود داشت که آموزش آنلاین جایگزین نامطلوبی برای آموزش حضوری است؛ بنابراین ارتقای آموزش مجازی در بستر شاد و یا هر بستر الکترونیکی دیگر همچنان در برنامه‌های آموزشی سال تحصیلی جدید، باقی خواهد ماند.»
حرکت به سمت بازگشایی مدارس یک اجبار است؛ آموزش ترکیبی تا پایان آبان
علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش نیز با اشاره به اینکه تصمیم گیری درباره بازگشایی مدارس را به انجمن اولیا و مربیان واگذار کردیم بیان کرد: امروزه ۱۱۷ کشور دنیا آموزش‌های حضوری را کاملا آغاز کردند و ۲۸ کشور کار را ترکیبی و ۳۰ کشور مجازی کار را دنبال می‌کنند. خسارات آموزش مجازی بالاست و قابل جبران نیست و آسیب‌های بسیاری در این راستا به وجود می‌آید. امروزه حرکت به سمت بازگشایی مدارس یک اجبار دست نه یک اختیار. اگر نگران سلامتی فرزندان هستیم باید مهارت خودمراقبتی را به آنان یاد دهیم.
کاظمی گفت: در آموزش و پرورش با حفظ سلامت دانش‌آموزان به سمت بازگشایی رفته‌ایم، نباید به واسطه تعطیلی خسارات بزرگی به نسل آینده وارد کنیم. سرانه بهداشتی به مدارس واریز و فاصله‌های اجتماعی رعایت شده است. امروزه ۷۰ درصد دانش‌آموزان و حدود ۸۵ درصد معلمان واکسینه شدند.
وی همچنین خبر داده است که سامانه رصد تحت عنوان الگوی بازگشایی مدارس راه‌اندازی شده و تا پایان آبان نیز آموزش به صورت ترکیبی خواهد بود.
سرپرست وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است تاکنون حدود ۵۶ درصد مدارس، ۳۷ درصد کلاس‌ها و ۳۱ درصد دانش‌آموزان از اول مهر فعالیت داشته اند. ۹۵ درصد مدارس آمادگی خود را برای رعایت مسائل بهداشتی اعلام کردند که برای ۵۰ درصد این تعداد مجوز صادر شده است تا مدارس را بازگشایی کنند.
کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در آخرین اظهارات خود درباره زمان دقیق بازگشایی مدارس گفت: آموزش و پرورش اعلام کرده که ۱۰۰ درصد کادر اداری و اولیای مدارس واکسن تزریق کرده و بالای ۸۰ درصد دانش‌آموزان هم واکسن تزریق کرده‌اند.
مدارس متوسطه دوم از ۱۵ آبان و متوسطه اول از اول آذر بازگشایی می‌شوند
وی با بیان اینکه شرط ورود به مدارس و دانشگاه‌ها انجام واکسیناسیون است، گفت: قرار بود بازگشایی مدارس ماه قبل انجام شود، اما تاخیر در بازگشایی مدارس به دلیل تکمیل کردن پوشش واکسیناسیون بوده است.
حیدری همچنین گفت: بر اساس نظر ستاد ملی مقابله با کرونا، مدارس متوسطه دوم از فردا ۱۵ آبان و متوسطه اول و ابتدایی از اول آذر بازگشایی می‌شوند. البته درباره مدارس ابتدایی باید، بنا بر نظر و اعلام آمادگی آموزش و پرورش باشد.
این در حالی است که علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش نیز درباره زمان بازگشایی مدارس بیان کرد: زمان بازگشایی مدارس تغییر نکرده و نمی‌کند. سیاست آموزش و پرورش در بازگشایی این است که مدارس روستایی و عشایری از اول مهر و مدارس شهری با جمعیت بالا مجازی باشد. بازگشایی از اول آبان آغاز شده و مدیران مدارس در طول آبان زمان بازگشایی را با توجه به الگو اعلام می‌کنند. متوسطه دوم از فردا ۱۵ آبان، متوسطه دوم و ابتدایی از اول آذر بازگشایی دارند. البته درباره مدارس ابتدایی در جلسه ستاد فردا شنبه بررسی صورت می‌گیرد.
پایبندی مدارس به الگوی بازگشایی
کرونا شرایطش را به ما تحمیل می‌کند و اگر کلاس درس متراکم داشته باشیم آموزش و پرورش ناچار است دانش‌آموزان را گروه‌بندی کند تا در مدارس پرجمعیت بالای ۶۰۰ دانش‌آموز با کلاس‌های متراکم، وضعیت متفاوت‌تری را رقم بزند حتی ممکن است به دو روز در هفته آموزش حضوری بسنده و مابقی آموزش‌ها از طریق روش‌های دیگر ارائه شود.
به هر حال مدارس موظف هستند پس از بازگشایی، الگو و مشخصات روش‌های ارائه خدمت خود را در ۲۸ شاخص اعم از ساعات فعالیت، تعداد دانش‌آموزان، زنگ‌های تفریح و ... را ثبت کنند که قابلیت پیگیری، رصد و نظارت دارد.