در چنین روزی بر دنیا چه گذشت
- خبرگزاری صداوسیما نوشت: مهمترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (چهاردهم آبان) به شرح زیر است:
افتتاح اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران
۳۴ سال پیش در چنین روزی چهاردهم آبان سال ۱۳۶۶ هجری شمسی اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران افتتاح شد. در اولین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، ۱۹۶ مؤسسه و ناشر خارجی از ۳۲ کشورمختلف شرکت داشتند و در حدود شانزده هزار عنوان کتاب عرضه شده بود. همچنین بیش از هشت هزار عنوان کتاب، مربوط به ۲۱۵ ناشر داخلی بود که در معرض دید پانصد هزار بازدید کننده از این نمایشگاه قرار گرفت. نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از آن پس همه ساله برگزار می‌شود.
درگذشت ابوالقاسم غفاری، دوست ایرانی انیشتین
۷ سال پیش در چنین روزی، ۱۴ آبان ۱۳۹۲ شمسی ابوالقاسم غفاری، نخستین دانشمند ایرانی شاغل در ناسا درگذشت. دکتر غفاری» در ۲۵ خرداد سال ۱۲۸۶ شمسی در محله سرچشمه تهران متولد شد. او پس از پایان تحصیلات خود در دارالفنون در سال ۱۹۲۹ با یک بورسیه کامل برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی ریاضیات و فیزیک در «دانشگاه نانسی» فرانسه به آن کشور اعزام شد. وی مدرک دکتری خود را از «دانشگاه سوربن» دریافت کرد. «غفاری» در سال ۱۹۳۷ برای تدریس در دانشگاه تهران به ایران بازگشت. در سال ۱۹۵۰ به‌دعوت «دانشگاه هاروارد» و به‌عنوان محقق «فولبرایت» (بورسیه‌ی بین‌المللی از کشور‌های مختلف) به‌عنوان استادیار پژوهشی در زمینه‌ی «معادلات دیفرانسیل» و در ادامه در زمینه‌ی «دینامیک گازی» فعالیت کرد.» دکتر غفاری» و «دکتر محسن هشترودی» از جمله اولین ایرانیانی بودند که محقق «فولبرایت» شدند. «هشترودی» نیز هم‌زمان با «دکتر غفاری» در «دانشگاه هاروارد» در زمینه‌ی ریاضیات فعالیت داشت. پس از پایان جنگ جهانی، وی در زمینه‌ی تحقیقات دایما به انگلیس و امریکا سفر می‌کرد. در اوایل دهه‌ی ۱۹۵۰، این محقق ایرانی هم‌زمان با حضور «انیشتین» در مؤسسه‌ی مطالعات پیشرفته «دانشگاه پرینستون» در زمینه‌ی «تئوری میدان منسجم جاذبه و الکترومغناطیسی» تحقیق می‌کرد. در آن زمان، ریاست این مؤسسه را «رابرت اوپنهیمر» برعهده داشت که ارتباط خوبی با «غفاری» داشت. «دکتر غفاری» در سال ۱۹۵۶ برای کسب پستی در بخش ریاضیات اداره‌ی ملی استاندارد‌های امریکا به آن کشور سفر کرد و برای همیشه ماندگار شد. در سال ۱۹۶۲، اداره‌ی استاندارد‌ها به «غفاری» مجوز آغاز کار در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) به‌عنوان یک مشاور پاره‌وقت برای «مرکز پرواز فضایی گودارد» را اعطا کرد. گفته می‌شود «غفاری» اولین ایرانی شاغل در آژانس فضانوردی امریکا (ناسا) بوده است. از سال ۱۹۶۴، سه سال در برنامه‌ی فضایی سرنشین‌دار و وقتی پروژه‌های وی در سازمان به پایان رسید دانشمند تمام وقت در «ناسا» شد و در آن‌جا بر روی مأموریت‌های ۱۱ و ۱۲ آپولو مشغول به‌کار شد. وی در سال ۱۹۷۲ سه سال پس از این‌که «برنامه‌ی آپولو» انجام گرفته و نخستین فضانوردان به کره‌ی ماه رفتند و به‌سلامت بازگشتند از «ناسا» بازنشسته شد. این دانشمند نام‌آور ایرانی سرانجام روز سه شنبه ۱۴ آبان ۱۳۹۲ در ۱۰۶ سالگی درگذشت.
درگذشت منصور پورحیدری از نام آوران فوتبال
۵ سال پیش در چنین روزی، ۱۴ آبان ۱۳۹۵ شمسی منصور پور حیدری، بازیکن و پر افتخارترین مربی تاریخ باشگاه استقلال تهران یکی از دو تیم مطرح فوتبال پایتخت ایران درگذشت. منصور پورحیدری در ۶ بهمن ۱۳۲۴ متولد شد. وی ابتدا در سن ۱۷ سالگی در باشگاه فوتبال دارایی بازی می‌کرد، اما سپس به باشگاه تاج (استقلال کنونی) رفت و به مدت ۹ سال در این تیم به عنوان دفاع راست بازی کرد و در سال ۱۳۴۹ عنوان قهرمانی جام باشگاه‌های آسیا را به همراه تیم تاج کسب کرد. پورحیدری در ۳۰۹ مسابقه سرمربی‌گری تیم فوتبال استقلال تهران را بر عهده داشته است و ۸۱ بار به عنوان مربی در خدمت آبی‌پوشان بود که از این لحاظ در تاریخ باشگاه استقلال رکورددار است. پورحیدری همچنین رکورددار مربی‌گری در شهرآورد تهران است. منصور پورحیدری همچنین دارای یک رکورد دیگری هم هست او تنهاکسی هست که هم به عنوان بازیکن هم به عنوان مربی توانسته قهرمان آسیا شود وی درسال ۱۳۴۹ در حالی که یک بازیکن ۲۵ ساله بود توانست به عنوان قهرمانی آسیا برسد ویک بار هم به عنوان مربی در سال ۱۳۷۰ توانست قهرمان آسیا شود. منصور پورحیدری در روز ۱۴ آبان‌ماه سال ۱۳۹۵، پس از مبارزهٔ یک‌ساله با سرطان ریه، درگذشت.
استعفای شریف امامی
۴۳ سال پیش درچنین روزی، چهاردهم آبان سال ۱۳۵۷ هجری شمسی درجریان مبارزات مردم مسلمان ایران علیه رژیم شاه، دولت شریف امامی، مجبور به استعفا شد. شریف امامی مهره سرسپرده استعمار، در اوج انقلاب اسلامی ایران به نخست وزیری رژیم شاه رسید و سعی داشت با وعده‌های فریبنده و بی اساس، مسیر انقلاب اسلامی را منحرف سازد. پس از شریف امامی، ارتشبد ازهاری دولت نظامی تشکیل داد. اما حضرت امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی، با هوشیاری و تیزبینی در واکنش به این نیرنگ جدید رژیم پهلوی اعلام کرد، نخست وزیرانی که تعویض می‌شوند، مهره‌های سرسپرده شاه و استکبار جهانی هستند و از مردم خواست تا سرنگونی رژیم شاه، به نهضت خود ادامه دهند.
درگذشت حبیب الله عسگراولادی
۸ سال پیش در چنین روزی، ۱۴ آبان ۱۳۹۲ شمسی حبیب الله عسگر اولادی، از نسل اول مبارزان نهضت انقلاب اسلامی ایران درگذشت. عسگر اولادی فرزند حسین در سال ۱۳۱۱ ش، در شهر دماوند استان تهران متولد شد. در ۱۳ سالگی به فعالیت‌های سیاسی به رهبری آیت الله کاشانی، جلب و در سال ۱۳۲۷ در یک راهپیمایی که به دعوت آیت الله کاشانی به هواداری از مردم فلسطین تشکیل شده بود، دستگیر شد. از سال ۱۳۲۷، پس از آزادی از زندان تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، در جریانات هماهنگ با روحانیت، در متن فعالیت‌ها بود. وی که با فعالیت جمعیت فدائیان اسلام نیز آشنا بود، در ۱۳۳۳، به همراه عده‌ای از دوستانش که در مسجد امین‌الدوله با هم آشنا شده بودند، تصمیم گرفتند هیاتی مذهبی تأسیس کنند و به فعالیت فرهنگی بپردازند؛ لذا هیاتی به نام «مؤید» تأسیس کردند و در مسجد امین‌الدوله به فعالیت مشغول شدند. با شروع نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، عسگر اولادی با ایشان آشنا شد و به قم رفت و آمد می‌کرد و از طرف امام مأمور وصول وجوهات شرعی در بازار تهران شد. در سال ۱۳۴۳ که هیات مؤتلفه به ترور حسنعلی منصور اقدام کرد، عسگر اولادی نیز به همراه شاخه نظامی مؤتلفه به جرم نگهداری اسلحه، دستگیر و به حبس ابد محکوم شد، اما در ۱۳۵۶ مورد عفو قرار گرفت و از زندان آزاد شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مجلس شورای اسلامی راه یافت و با تأسیس کمیته امداد امام خمینی، به عنوان نماینده ایشان در این نهاد، عهده‌دار مسئولیت شد. پس از تأسیس جمعیت مؤتلفه اسلامی در ۱۳۶۹، عسگر اولادی به عنوان دبیر کل آن انتخاب شد. عسگر اولادی در بعد از انقلاب سمت‌هایی همچون؛ عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، نمایندگی، ولی فقیه در کمیته امداد امام خمینی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، وزیر بازرگانی کابینه رجایی، وزیر بازرگانی کابینه باهنر، وزیر بازرگانی کابینه مهدوی کنی، وزیر بازرگانی کابینه موسوی و ریاست سازمان اوقاف را بر عهده داشت. حبیب الله عسگراولادی در صبح ۱۴ آبان ۱۳۹۲ در سن ۸۱ سالگی بر اثر عارضه قلبی در گذشت.
درگذشت جیمز ماکسول، بنیانگذار قوانین نور و الکتریسیته
۱۴۲ سال پیش در چنین روزی پنجم نوامبر سال ۱۸۷۹ میلادی "جیمز ماکسول" فیزیکدان معروف و بنیان گذار قوانین نور و الکتریسیته درگذشت. جِیمز کلارْکْ ماکْسْوِلْ (James Clerk Maxwell)، در ۱۳ نوامبر ۱۸۳۱ م در اسکاتلند به دنیا آمد. وی در سال ۱۸۷۱ م، کتاب خود به نام دوره الکتریسیته و مغناطیس را منتشر کرد. این اثر چنان بدیع بود که ماکسول بلافاصله به سمت استاد کرسی فیزیک دانشگاه کمبریج انگلستان انتخاب شد. وی در این کتاب توانست با مجموعه چهار معادله کوتاه خود، واکنش و تاثیر متقابل میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی را به درستی شرح دهد و مکتشف و بنیانگذار قوانین نور و الکتریسیته لقب بگیرد. وی همچنین دریافته بود که تمامی مولکول‌های یک گاز با سرعت واحدی حرکت نمی‌کنند، از این رو فرمولی به دست آورد که نشان می‌داد چه بخشی ازمولکول‌های یک گاز در حرارت مورد نظر، با چه سرعت مشخصی حرکت خواهند کرد. این فرمول که فرمول انتشار ماکسول خوانده می‌شود، یکی از پر استفاده‌ترین فرمول‌های ریاضی است و کاربرد‌های مهمی در شاخه‌های فیزیک دارد. عمر جِیمز کلارک ماکسول کوتاه بود و وی در پنجم نوامبر ۱۸۷۹ م در ۴۸ سالگی در گذشت.
تولد ویل دورانت، نویسنده تاریخ تمدن جهان
۱۳۶ سال پیش در چنین روزی پنجم نوامبر سال ۱۸۸۵ میلادی "ویل دورانْتْ" (Will Durant) نویسنده، فیلسوف و مورخ شهیر امریکایی در ایالت ماساچوست متولد شد. وی پس از طی مراحل تحصیلی، موفق به اخذ دکترای فلسفه شد و به تدریس پرداخت. ویل دورانت در سال ۱۹۱۴ م مدرسه لیبرتمپل را در نیویورک تأسیس کرد و در حدود ۱۳ سال مدیریت آن را برعهده داشت. ویل دورانت کتاب تاریخ فلسفه را در سال ۱۹۲۶ منتشر کرد و موفقیت عظیم این کتاب باعث شد ویل دورانت متقاعد شود تمام عمر خود را وقف نوشتن تاریخ تمدن کند. از این رو برای تهیه مدارک تاریخی و انجام تحقیقات لازمْ سه سفر به دور دنیا انجام داد. سرانجام با انتشار کتاب ده جلدی تاریخ تمدن ویل دورانت، این اثر به زودی به کتابی شگفت انگیز و پرفروش تبدیل شد و به ۱۲ زبان دنیا ترجمه شد. ویل دورانت در این کتاب نوشت، تمدن رودی است با دو ساحل که به زعم وی، تاریخ نگاران تنها به خود رود توجه می کنند، آن هم رودی که گاه به دست آن‌ها که می کُشند و می دزدند، پر از خون شده است؛ بنابراین وی تلاش کرد در کتاب تاریخ تمدن، حوادثی را که در دو سوی رود اتفاق افتاده به نگارش درآورد. ویل دورانت در نهم نوامبر ۱۹۸۱ م در ۹۶ سالگی در زادگاه خود درگذشت.
درگذشت الکسیس کارل، مخترع قلب و خون مصنوعی
۷۷ سال پیش درچنین روزی، پنجم نوامبر سال ۱۹۴۴ میلادی دکتر «الکسیس کارل» (Alexis Carrel)، پزشک، زیست شناس و فیلسوف فرانسوی درگذشت. آلِکْسیسْ کارلْ، در ۲۸ ژوئن ۱۸۷۳ م در پاریس به دنیا آمد. وی در سال ۱۹۱۲ م به دلیل تکنیک خاص بخیه زدن رگ‌های خونی به دریافت جایزه نوبل در رشته طب و فیزیولوژی نایل آمد. کارل در جریان جنگ جهانی اول، ماده‌ای ضدعفونی کننده ساخت که در جلوگیری از عفونت زخم‌های مجروحان، تاثیر فوق العاده‌ای داشت. وی در سال ۱۹۳۰ م طرحی برای ساخت تلمبه‌ای ارائه داد که در برابر میکروب‌ها مقاومت داشته باشد و همین تلمبه است که اکنون از آن به عنوان قلب مصنوعی، تعبیر می‌کنند. همچنین زنده نگه‌داشتن قلب و کلْیه جانوران به وسیله جریان خون مصنوعی از دیگر کار‌های دکتر کارل است. وی نظریات خود را در کتابی به نام بشر موجود ناشناخته، گردآورد و در آن با مفهوم دموکراسی مغرب زمین مخالفت کرد. آلکسیس کارل به هنگام اشغال فرانسه توسط ارتش آلمان نازی به خدمت در حکومت ویشی وابسته به آلمان پرداخت و با بازپس‌گیری فرانسه توسط متفقینْ از کار برکنار شد، ولی قبل از آنکه به اتهام همکاری با دشمن محاکمه شود، در پنجم نوامبر ۱۹۴۴ م در ۷۱ سالگی درگذشت.
درگذشت جورج جرداق، نویسنده مسیحی مولف کتاب درباره امام علی (ع)
۷ سال پیش در چنین روزی، پنجم نوامبر ۲۰۱۴ میلادی جورج جرداق، نویسنده، شاعر و نمایشنامه نویس مسیحی و مؤلف کتاب الامام علی صوت العدالة الانسانیه درگذشت.
جورج سمعان جرداق (George Jordac) در سال ۱۹۲۶ میلادی در شهر مرجعیون لبنان متولد شد. وی استاد ادبیات و فلسفه اسلامی در دانشگاه بیروت بود. جرداق ۳۰ جلد کتاب تألیف کرده است که مهمترین اثر وی «الامام علی صوت العدالة الانسانیه» در ۵ جلد می‌باشد. جورج جرداق دلیل نوشتن درباره امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب (ع) و عدم نوشتن درباره شخصیت دیگری غیر از علی (علیه السلام) را چنین می‌گوید: "عده‌ای از مردم کشور‌های حوزه خلیج فارس و مصر به من پیشنهاد می‌کردند، که مثلاً در مورد دیگر خلفای اسلامی و یا دیگران بنویسم ...، اما من نپذیرفتم، نه به این خاطر که بخواهم بگویم دیگران بد هستند، نه اصلاً این‌طور نبود، بلکه من پس از علی (علیه السلام) کسی را شایسته نوشتن ندیدم و تصمیم گرفتم که جز در مورد علی (علیه السلام) ننویسم... انقلاب علی (علیه السلام) انقلاب انسانی، اجتماعی، فکری و فرهنگی بود و در آن بین دو جبهه فسق و قتل و قاچاق انسان و برده و مرگ از یک طرف و جبهه دین و رحمت و عدالت و انسانیت و آزادی و حیات فاصله‌های زیادی بود. موظف شدم که جبهه علی (علیه السلام) را که خالص‌ترین جبهه‌ها است، مورد بررسی و تحلیل قرار دهم، این جبهه راه را برای من روشن کرد و چراغ راهم شد".