جنجال عربستان علیه لبنان!
_ هادی سید افقهی در روزنامه حمایت نوشت: تنش در روابط عربستان و برخی کشور‌های عربی حوزه خلیج‌فارس که این روز‌ها به بهانه حمایت «جورج قرداحی» وزیر اطلاع‌رسانی لبنان از ملت مظلوم یمن بالا گرفته، در حقیقت حدود سه ماه پیش، زمانی رخ داد که دولت «نجیب میقاتی» با اکثریت آرای نمایندگان پارلمان تشکیل شد. دولتی که پس از ماه‌ها خلاء سیاسی روی کار آمد و وارث چالش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی سنگینی بود که پس از انفجار سال گذشته ایجاد شد.
حزب‌الله از نخست‌وزیری میقاتی و کابینه وی اعلام حمایت کرد و او نیز حضور حزب‌الله و نمایندگان این جنبش در پارلمان و دولت را لازمه تقویت بنیه کشور برای غلبه بر مشکلات برشمرد. با اینکه میقاتی ارادت و احترام خود را به خاندان آل سعود بیان کرده، اما در جایگاه سیاستمدار، کوشیده است تا مصالح کشورش را بر نظرات شخصی مقدم بدارد.
او پس از واردات سوخت از ایران به ابتکار حزب‌الله، برخلاف عربستان با این اقدام مخالفت نکرد و نظر ریاض را در نظر نگرفت. در ماجرای تیراندازی به هواداران جنبش امل و حزب‌الله از سوی طرفداران حزب «قوات اللبنانیه»، آن‌گونه که عربستان انتظار داشت، موضع نگرفت و بر آرامش همه طرف‌ها تأکید کرد.
به بیان دیگر، کابینه لبنان آن‌گونه که قارون‌های ریاض و منطقه می‌خواستند تشکیل نشد و حتی جنجالی که علیه بیروت به راه انداخته‌اند، ربطی به دوره مسئولیت «جورج قرداحی» ندارد. او یک مسیحی مارونی و عضو جریان «فرنجیه» است و بیش از آنکه در سپهر سیاست مشهور باشد، در برنامه‌های تلویزیونی لبنان شهرت دارد. او در واقع، یک سلبریتی موفق و وطن‌پرست که میلیون‌ها طرفدار نیز دارد. حزب فرنجیه، یکی از مهمترین متحدان سوریه در لبنان است و در سال‌های نخست جنگ داخلی سوریه، بر سر حمایت از دولت بشار اسد، با جریان ۱۴ مارس زاویه پیدا کرد و حتی دست به افشاگری‌هایی نیز زد. این حزب با اینکه رویکرد ضدصهیونیستی شدیدی دارد، اما از حمایت برخی دولت‌های غربی نیز برخوردار است.
وزیر اطلاع‌رسانی لبنان چند هفته پیش از اینکه مجوز ورود به کابینه را کسب کند، در اظهاراتی جنگ یمن را «بیهوده» توصیف و بر پایان آن تأکید کرده بود. اما سخن او مبنی بر اینکه انصار الله از خود دفاع و به کسی تجاوز نکرده، شاید بیش از بخش‌های دیگر اظهاراتش، آل سعود را عصبانی کرد و دستاویزی برای تشدید تحرکات خصمانه علیه لبنان شد. نکته جالب‌توجه اینکه مشابه همین اظهارات را «آنتونیو گوترش» و «جو بایدن» (بدون مشروعیت دادن به دفاع یمنی‌ها و با اغراض خاص خود) هم بیان کرده بودند، اما نفع سعودی و شرکا در این بود که در برابر آن‌ها موضع نگیرند.
از سوی دیگر، عربستان و متحدانش از قرداحی خواستند به دلیل اظهاراتش علیه کشور‌های متجاوز به یمن، عذرخواهی کند و از سمتش کنار برود، ولی او قاطعانه تأکید کرد که استعفایی در کار نخواهد بود و کسی نمی‌تواند برای لبنان تعیین تکلیف کند. علاوه بر این اگر بنا باشد که وزیر شجاع لبنانی از کابینه برود، متحدان حزب فرنجیه یعنی شیعیان نیز از دولت خواهند رفت که در نتیجه باعث سقوط دولت میقاتی خواهد شد. در اینجا چند احتمال مطرح است.
۱. عربستان با روی کار آمدن یک دولت نسبتاً یکپارچه و حرکت به‌سوی سر و سامان دادن اوضاع اقتصادی و اجتماعی آن‌هم با مشارکت دادن نمایندگانی از همه جریان‌های سیاسی و مذهبی موجود مشکل دارد. به‌عبارت‌دیگر، آل سعود در معیت آمریکا و کشور‌های منطقه، در حال طراحی جدید و خطرناکی در لبنان است چراکه جنگ جواب نداد، تحریم با ابتکار حزب‌الله فشل شد، انفجار بندر بیروت نتوانست هیزم آشوب و اغتشاش را فراهم کند و فتنه جنگ داخلی نیز با راهبرد مقاومت شکست خورد.
پیش از آن‌هم با تحریم سوریه از طریق قانون «سزار»، عملاً فعالان اقتصادی لبنانی که عمدتاً با سوریه به داد و ستد اقتصادی مشغول بودند، هدف تحریم‌ها قرار گرفتند و حلقه محاصره اقتصادی لبنان، تنگ‌تر از همیشه شد. بنابر این، بعید نیست که بی‌ثبات‌سازی دوباره لبنان، پیش‌درآمد خواب جدیدی باشد که ائتلاف عبری، عربی، غربی برای این کشور دیده‌اند.
۲. سیاست خارجی محمد بن سلمان، ضرباتی را به عربستان وارد آورده که در تاریخ این کشور سابقه نداشته. ولیعهد سعودی متهم به قتل «جمال خاشقجی» و فرستادن جوخه ترور برای کشتن «سعد الجابری» وزیر اطلاعات سابق عربستان است که در کانادا اقامت دارد. او همچنین یک جنگ مغلوبه را نزدیک به هشت سال علیه یمن به راه انداخته که نه‌تنها موفقیتی در آن نداشت، بلکه ضربات مهلکی همچون حمله به تأسیسات نفتی آرامکو و تشکیل یک جنبش چریکی وابسته به محور مقاومت را موجب شده است.
ضرب شست نشان دادن به وزیر لبنانی به‌جای جنگ پیروزمندانه در یمن، حاوی این نکته است که عربستان می‌تواند هر صدای مخالفی را در انتقاد از سیاست ریاض خاموش کند و با این پیروزی پوشالی، اندکی از بار ناکامی‌های خود را بکاهد. ضمن اینکه هیاهو در قبال لبنان می‌تواند فرار روبه‌جلو در ماجرای شکست سنگین نیرو‌های متحد ریاض در مأرب به‌موازات گفتگو‌های عربستان با ایران نیز باشد.
۳. عربستان تصور می‌کرد که تلاش برای محاصره و فشار بر لبنان منجر به هجوم ملتمسانه مردم این کشور به سمت سفارت ریاض در بیروت می‌شود تا از آن‌ها بخواهند که لبنان را عفو کرده و در تحریم‌ها با آمریکا همراهی نکند. اما بی‌توجهی لبنانی‌ها به این تصمیم عربستان موجب ناامیدی سران این کشور شد و علاوه بر این، حتی طرفداران ریاض در لبنان نیز نسبت به این کشور منزجر شده و احساس نفرت پیدا کردند؛ بنابراین اتخاذ چنین سیاستی از جانب سعودی علیه لبنان جای تعجب ندارد و یک سناریوی همیشگی با رنگ و لعاب جدید محسوب می‌شود. مسئولان لبنانی باید توجه داشته باشند که به‌هیچ‌وجه تحت‌فشار برای برکناری جورج قرداحی یا استعفای دولت که ضربه بزرگی به منافع ملی این کشور خواهد بود قرار نگیرند، زیرا محاکمه یک دولت به دلیل مواضع شرافتمندانه یک وزیر، توهین و هجمه به همه لبنانی‌هاست و اگر تسلیم این زیاده‌خواهی شوند، معلوم نیست که در آینده چه انتظارات نامشروعی دیگری داشته باشند.