تقویم تاریخ؛ از ایجاد اتحادیه اروپا تا شهادت نخستین شهید محراب

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دهم آبان) به شرح زیر است:

اعلام بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول

۱۰۷ سال پیش در چنین روزی، دهم آبان سال ۱۲۹۳ هجری شمسی درجریان جنگ جهانی اول، دولت وقت ایران، اعلام بی طرفی کرد.

بی طرفی ایران در این جنگ، پس از تصویب مجلس شورای ملی، توسط دولت اعلام شد. اما ضعف سیاسی حکام وقت و اوضاع آشفته داخلی ایران و جنگ افروزی و توسعه طلبی کشور‌های درگیر در جنگ، موجب شد تا بی طرفی ایران توسط این کشور‌ها نقض شود. به همین سبب، ایران هدف تهاجم نیرو‌های انگلیس، روسیه و عثمانی قرار گرفت و خسارت‌های بسیاری بر ایران وارد آمد.

شهادت آیت الله قاضی طباطبایی، اولین شهید محراب

۴۲ سال پیش در چنین روزی، دهم آبان سال ۱۳۵۸ هجری شمسی آیت الله «سید محمد علی قاضی طباطبایی»، عالم و فقیه مبارز، به دست اعضای گروهک منحرف و تروریستی فرقان به شهادت رسید. او در سال ۱۲۹۳ هجری شمسی در شهر تبریز ـ در شمال غربی ایران ـ به دنیا آمد و تحت تعلیم و تربیت پدر بزرگوارش، مقدمات علوم دینی را فرا گرفت. آیت الله قاضی طباطبایی سپس سطوح عالی تحصیلاتش را در حوزه‌های معتبر علمیه گذراند و از محضر علمای بزرگ آن زمان همچون حضرت امام خمینی (ره) بهره فراوان برد. آیت الله قاضی طباطبایی در طول مبارزات سیاسی خویش علیه شاه، بار‌ها تبعید و زندانی شد. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از سوی حضرت امام خمینی (ره) رهبر فقید انقلاب اسلامی، به عنوان نماینده ایشان و امام جمعه شهر تبریز منصوب شد و سرانجام در چنین روزی به شهادت رسید.

وفات سید مرتضی علم الهدی، فقیه بزرگ شیعه

۱۰۰۷ سال پیش در چنین روزی بیست و پنجم ربیع الاول سال ۴۳۶ قمری فقیه بزرگ شیعه "سیدمرتضی علم الهدی" شاگرد معروف شیخ مفید در سن هشتاد سالگی درگذشت. سیدمرتضی عَلَم الهدی که نَسب وی با پنج واسطه به امام هفتم (ع) می ‏رسد، در رجب سال ۳۵۵ ق در بغداد به دنیا آمد. وی که با رؤیای صادقه‏ شیخ مفید، به مکتب درس آن شیخ بزرگوار راه یافته بود، به همراه برادرش سیدرضی، خوشه چین معرفت استاد گردید. از جمله ویژگی‏‌های حوزه‏ درسی سیدمرتضی علم الهدی این بود که، همه گونه افراد با هر عقیده ‏ای می ‏توانستند در محضر او حضور یابند و از علوم مختلفی که وی تدریس می‏ کرد استفاده نمایند. همچنین او اولین کسی است که خانه‏ اش را دارالعلم قرار داد و برای مباحثه و مناظره آماده کرد و کتابخانه‏ وی دارای هشتاد هزار جلد کتاب بوده است. تالیفات فراوان سید مرتضی را بیش از ۸۵ اثر شمرده ‏اند و بر اثر کوشش فراوان در نشر احکام و علوم اسلامی، وی را مجدّد مکتب و احیاگر دین و رونق بخش معارف الهی در قرن چهارم هجری دانسته ‏اند.

تجزیه امپراتوری اتریش - مجارستان

۱۰۲ سال پیش در چنین روزی، اول نوامبر سال ۱۹۱۸ میلادی امپراتوری اتریش - مجارستان به دنبال شکست درجنگ جهانی اول، تجزیه شد. امپراتوری اتریش - مجارستان که در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی شکل گرفته بود تا قبل از جنگ جهانی اول، امپراتوری عظیم و مقتدری را در اروپا ایجاد کرد، اما پس از پایان جنگ جهانی اول، کشور‌های فاتح به عنوان غرامت شکست، امپراتوری اتریش - مجارستان را به سه کشور اتریش، مجارستان و چکسلواکی تجزیه کردند و به دنبال آن در اول نوامبر سال ۱۹۱۸ رژیم جمهوری در اتریش حاکم گردید. در دهم سپتامبر ۱۹۱۹ پیمان سن - ژرمن بین متفقین جنگ جهانی اول و اتریش به امضاء رسید و بر اساس آن سرزمین اتریش به اندازه فعلی آن تقلیل یافت و از باقی مانده آن، علاوه بر شکل‌گیری کشور‌های مجارستان، لهستان و چکسلواکی، بخش‌هایی نیز به ایتالیا و رومانی داده شد.

لغو نظام سلطنتی در ترکیه

۹۹ سال پیش در چنین روزی اول نوامبر سال ۱۹۲۲ میلادی نظام سلطنتی در ترکیه توسط "آتاتورک" لغو شد. با پایان جنگ جهانی اول و ضعف و اضمحلال دولت عثمانی، هم‌چنین به دنبال قدرت گرفتن مصطفی کمال پاشا معروف به آتاتورک در ترکیه، وی درصدد برآمد تا به نحوی، نظام پادشاهی و خلافت عثمانی را سرنگون سازد. ولی الغاء رژیم سلطنتی در ترکیه که با مذهب پیوند خورده بود، چندان سهل نبود. مصطفی کمال برای حل این مسئله، در ابتدا مقام سلطنت وخلافت مسلمین را از هم جدا کرد و در اول نوامبر ۱۹۲۲ م ضمن الغاء رژیم سلطنتی، مقام خلافت را به عنوان یک مقام مذهبی تشریفاتی حفظ نمود. این امر فراهم شدن زمینه سقوط امپراتوری ششصد ساله عثمانی را تسریع بخشید و با سقوط آن، نظام جمهوری سکولار در ۲۹ اکتبر ۱۹۲۳ م بر سر کار آمد.

آغاز جنگ‌های استقلال الجزایر

۶۷ سال پیش در چنین روزی، اول نوامبر سال ۱۹۵۴ میلادی با تشکیل نهضت آزادیبخش الجزایر توسط احمد بن بلا (Ahmed Ben Bella)، جنگ‌های استقلال این کشور آغاز شد. الجزایر در اوایل قرن نوزدهم میلادی، کاملا تحت سلطه فرانسه قرار گرفت و طی این مدت، مبارزات آزادیخواهانه مردم این کشور به صورت پراکنده ادامه داشت. سرانجام پس از ۱۳۲ سال حاکمیت استعمارگران فرانسوی در سال ۱۹۶۲ میلادی مبارزه مردم مسلمان الجزایر به ثمر رسید و نیرو‌های فرانسوی از این کشور خارج شدند. پس از آن، احمد بن بلا، از رهبران جبهه آزادیبخش الجزایر، به عنوان رئیس جمهوری برگزیده شد، ولی با کودتای سرهنگ بومدین، وزیر دفاع وقت الجزایر درسال ۱۹۶۵ میلادی، ریاست جمهوری بن بلا به پایان رسید. روز تشکیل نهضت آزدایبخش الجزایر به عنوان روز ملی الجزایر نامگذاری شده است.

سالروز ایجاد اتحادیه اروپا

۲۸ سال پیش در چنین روزی، در یکم نوامبر سال ۱۹۹۳، پیمان ایجاد اتحادیه اروپا معروف به پیمان ماستریخت که در هفتم فوریه ۱۹۹۲ امضا شده بود، اجرایی شد. این اتحادیه در حال حاضر ۲۷ عضو و حدود پانصد میلیون جمعیت با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف دارد و ۲۳ زبان در مکاتبات و مکالمه‌های اتحادیه رسمیت دارند. مذاکرات مربوط به تاسیس اتحادیه اروپا به جای جامعه اروپایی از ۱۹ دسامبر ۱۹۹۱ و همزمانب با قطعی شدن فروپاشی شوروی آغاز شده بود. شالوده و اساس این اتحادیه به نام بازار مشترک اروپا در دهه ۱۹۵۰ در گردهمایی رم، در ۲۵ مارس ۱۹۵۷ به دست آمده بود. بعد‌ها پیمان ماستریخت اساس و پایه اتحادیه اروپا شد.

اصول این پیمان بر پایه هماهنگی امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیت مشترک کشور‌های عضو تنظیم شده است و «یورو» پول واحد کشور‌های اروپایی در اجرای همین پیمان به وجود آمده است که باز اکثریت مردم برخی از کشور‌های عضو از جمله سوئد رای به حفظ پول ملی خود دادند. تکلیف قانون اساسی اروپا هم که در بعضی از کشور‌های عضو از سوی اکثریت مردم رد شده بود به درستی روشن و قطعی نشده است. علاوه بر تفاوت‌های فرهنگی میان ملل عضو اتحادیه اروپا، روسیه بزرگترین کشور اروپا در خارج از این اتحادیه قرار دارد و تا چنین باشد نمی‌توان به آینده این اتحادیه زیاد خوش بین بود، مخصوصا که بیشتر اعضای آن عضو «ناتو» هستند که یک اتحادیه نظامی و گرداننده اصلی آن آمریکا ـ کشوری در قاره دیگر ـ است. در حال حاضر انگلیس با برگزاری همه پرسی خروج از اتحادیه اروپا با نام بریگزیت، چالش بزرگی برای اتحادیه اروپا به وجود آورده است.