هنوز برخی از دانش‌آموزان کتب درسی ندارند! / برای دریافت کتاب درسی چه باید کرد؟
- روزنامه همشهری نوشت: یک‌ماه و ۸ روز از سال تحصیلی جدید می‌گذرد، اما همچنان تعداد زیادی از دانش‌آموزان کتاب درسی به دستشان نرسیده؛ آن هم نه فقط در روستا‌ها یا مثلا مناطق عشایری که می‌گویند توزیع کتاب درسی در آنجا سخت است، بلکه در شهر‌های بزرگ مانند تهران، تبریز، ساری، ارومیه یا اصفهان که جمعیت مدارس بالای ۳۰۰ نفر است؛ معضلی که باعث شده دانش‌آموزان دنبال کتاب‌های دست‌دوم درسی بگردند یا کتاب دوستان و همکلاسی‌هایشان را برای ساعاتی در روز به امانت بگیرند.
ماجرا چیست؟ چند سالی است که روش ثبت‌نام کتاب‌های درسی از سوی دفتر نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش تغییر پیدا کرده و به جای اینکه دانش‌آموزان از طریق ثبت‌نام در کتابفروشیها، کتاب درسی دریافت کنند باید به سامانه ثبت‌نام کتاب درسی بروند و از طریق کد دانش‌آموزی که از طریق ثبت‌نام در سامانه دیگری به‌دست آوردند، درخواست کتاب درسی بدهند.
کارشناسان می‌گویند که روش جدید کارآمدی زیادی دارد و بزرگ‌ترین فایده‌اش این است که توزیع کتاب براساس اطلاعات دقیق دانش‌آموزان هر منطقه و مدرسه خواهد بود و از هدررفت آن در برخی مناطق و کمبود در برخی مناطق دیگر که پیش از این بار‌ها رخ داده بود، جلوگیری می‌شود؛ ضمن اینکه روش توزیع جدید باعث می‌شود اطلاعات آماری هر منطقه به تفکیک ثبت شود که این موضوع کمک بزرگی به مسئولان ارشد آموزش و پرورش که همواره مشکل آماری دارند، خواهد کرد. اما حالا در نحوه توزیع، مشکلات همچنان پابرجاست و دانش‌آموزان یا با تأخیر زیادی کتاب‌هایشان را دریافت می‌کنند یا اصلا کتاب به‌دست آن‌ها نمی‌رسد.
دختران دوقلوی حسین. میم در دبستان امام سجاد (ع) در منطقه ۱۲ تهران درس می‌خوانند. او می‌گوید که فرزندانش تا ۲ هفته بعد از شروع سال تحصیلی کتاب نداشتند و بعد از پیگیری زیاد، مدیر مدرسه یک بسته کتاب درسی به آن‌ها داده تا اشتراکی استفاده کنند؛ «والدین تعداد زیادی از دانش‌آموزان دیگر می‌گویند که فرزندان آن‌ها هنوز کتاب ندارند و مسئولان مدرسه گفته‌اند که باید صبر کنید تا کتاب به دستشان برسد. کسی هم در سطح وزارتخانه توضیح نمی‌دهد که این مشکل چه زمانی حل می‌شود؟ همین الان بسیاری از کتاب‌ها دفتر تکلیف هم هست و بچه‌ها مانده‌اند چه کنند؟ کتاب دست دوم هم در بازار نیست که حداقل از طریق خرید آن بشود این مشکل را حل کرد.»
نبود کتاب فنیوحرفهای و کاردانش
این مشکل برای دانش‌آموزان رشته‌های فنیوحرفهای و کاردانش همیشگی است و به امسال و پارسال ختم نمی‌شود. درواقع مشکل آن‌ها کمبود کتاب درسی نیست، بلکه نبود کتاب درسی است.
ساتیار نادعلی، دانش‌آموز پایه دهم در رشته گرافیک از گنبدکاووس است. او از ابتدای سال ۴ بار با تحریریه روزنامه همشهری تماس گرفته تا بگوید که هنوز به‌دست او و همکلاسی‌هایش کتاب درسی نرسیده و به همین دلیل مجبورند که از روی فایل پی‌دی‌اف هر کتاب در سایت، جداگانه پرینت بگیرند تا از کلاس‌ها عقب نمانند؛ «شرایط خیلی سختی است. هیچ جا جواب ما را نمی‌دهند؛ نه مسئولان شهر خودمان، نه مسئولان استانی و نه حتی دفتر توزیع کتاب درسی در تهران. از اول مهر وعده چند روز آینده را می‌دهند، ولی چند روز می‌آید و می‌رود، اما ما هنوز کتاب نداریم. واقعا یک دانش‌آموز بدون کتاب چطور درس بخواند؟ چرا دانش‌آموزان فنیوحرفهای و کاردانش هر سال اینقدر باید با این مشکل دست‌وپنجه نرم کنند؟»
میلاد در گروه کشاورزی زیرشاخه امور زراعی و دامی درس می‌خواند. دانش‌آموز پایه یازدهم است و هنوز کتاب درسی ندارد؛ نه او و نه هیچ‌کدام از همکلاسی‌هایش در دشتیاری چابهار؛ «سختی آموزش مجازی برای دانش‌آموزان به‌خصوص ما هنرستانی‌ها یک طرف، نداشتن کتاب درسی هم طرف دیگر ماجرا. می‌گویند، چون کتاب‌ها تغییر محتوایی داشته و دیر هم چاپ شده، طول می‌کشد به دستتان برسد. با این استدلال پس باید امتحانات دی‌ماه را عقب بیندازند، ولی آیا این کار را می‌کنند؟» او درباره اینکه چطور تا اینجای سال تحصیلی، بدون کتاب درسی روز‌ها را سپری کرده‌اند، گفت: «معلمان‌مان برای هر درس از کتاب‌ها عکس می‌گیرند و در گروه مجازی کلاس می‌گذارند. ما باید از روی آن‌ها که اغلب کیفیت پایینی دارند، پرینت بگیریم. هزینه هر بار پرینت را بعضی از بچه‌ها ندارند و همین شد که یکی از بچه‌ها وقتی دید هیچ جوره پول پرینت و هزینه‌های دیگر را ندارد، ترک تحصیل کرد که به‌تازگی معلمان‌مان فهمیدند و گفتند که هزینه درسی تو را می‌دهیم و در کلاس بمان.»
کمبود کتاب برای معلمان
معضل کمبود کتاب‌های درسی در مدارسی جدی‌تر شده که خود معلمان هم کتاب ندارند و باید از روی پرینت صفحات درس بدهند. البته این مشکل در بین معلمان به اندازه دانش‌آموزان نیست و در گروه آن‌هایی که سال اول تدریس‌شان است یا پایه تحصیلی تدریس‌شان را عوض کرده باشند، بیشتر دیده می‌شود. سمیه قواملو، معلم پایه چهارم ابتدایی در این‌باره می‌گوید: «معمولا همکاران این مشکل را با قرض گرفتن کتاب از هم حل می‌کنند، ولی در مواردی هم این امکان وجود ندارد و معلمان مثل من به دردسر می‌افتند. من الان کتاب‌های روش تدریس ۲ درس را پیدا نکرده‌ام و باید از روی کتاب دیگران پرینت بگیرم. این‌ها امکانات بدیهی است که اصلا ما نباید به آن فکر کنیم؛ چه برسد که هر روز از مدرسه و اداره و سازمان پیگیر آن باشیم.»
مصائب دانش‌آموزان اتباع خارجی
وضعیت برخی دانش‌آموزان اتباع خارجی هم خوب نیست و آن‌ها بدون کتاب درسی به مدرسه می‌روند. البته این مشکل برای آن‌هایی که به‌تازگی به ایران مهاجرت کرده و ثبت‌نام قانونی در مدارس نداشته‌اند، بیشتر است و مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند در صورت تأیید مدارک قانونی، ثبت‌نام و تحویل کتاب برای آن‌ها به سرعت رخ خواهد داد.
طبق این قانون و نحوه توزیع جدید کتاب درسی، دانش‌آموزان اتباعی که در مدارس خودگردان درس می‌خوانند، مشکل‌شان پابرجا می‌ماند. ملک زندی، مدیر یکی از مدارس خودگردان دانش‌آموزان افغانستانی در این‌باره به همشهری گفت: «قبلا که توزیع از طریق کتابفروشیها بود، مشکلی وجود نداشت، اما حالا که دریافت کتاب براساس کد دانش‌آموزی شده و کتاب به شکل آزاد در بازار موجود نیست، مجبوریم که برای این بچه‌ها کتاب دست دوم پیدا کنیم. به این شکل که از یک‌سال قبل در شبکه‌های اجتماعی فراخوان می‌گذاریم و از دانش‌آموزان می‌خواهیم که کتاب درسی خود را دور نیندازند و آخر سال تحصیلی به ما تحویل دهند.»
مکث
مسئولان نشر و توزیع چه می‌گویند
محمد علوی‌تبار، معاون سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در این‌باره گفت: «امکان ثبت سفارش کتاب درسی برای دانش‌آموزانی وجود دارد که ثبت‌نام‌شان در مدارس تکمیل شده باشد. اگر ثبت‌نام تکمیل نشده و اطلاعات دانش‌آموز در پایگاه اطلاعاتی وزارت آموزش و پرورش وجود نداشته باشد، امکان ثبت سفارش کتاب درسی فراهم نیست.»
معاون پشتیبانی و توسعه منابع سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: «خواهش ما از خانواده‌ها این است که هرچه سریع‌تر با پیگیری از طریق مدیر مدرسه نسبت به ثبت‌نام قطعی فرزند خود در سامانه سیدا اطمینان حاصل کنند و فوراً نسبت به سفارش کتاب درسی در سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی و پیگیری دریافت آن از طریق مدرسه اقدام کنند.» علوی‌تبار در پایان ضمن اطمینان‌دهی به خانواده‌ها، دانش‌آموزان و مدیران مدارس از آنان خواست در صورتی که برای دریافت کتاب درسی با مشکلی مواجه هستند از طریق شماره‌های پشتیبانی اعلامی در سامانه فروش و توزیع موادآموزشی (۸۸۳۰۱۴۸۱۰۲۱-۸۸۸۲۳۱۴۰۰۲۱-۸۸۳۰۲۰۲۶۰۲۱-۸۸۴۹۰۲۲۰) موارد را پیگیری کنند.