نقش قرآن و اهل بیت (ع) در ادای حق جامعیت اسلام

- محمدجواد مهریار - وحدت مسلمانان، مهمترین شاخصه‌ای است که در آیات و روایات بزرگان دین به آن اشاره شده است.

 

اساس هجرت نبی اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) از مکه به جانب مدینه که سرآغاز دولت کریمه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و تشکیل مدینه فاضله و حکومت اسلامی شد بر اساس اتحاد بین مسلمانان پایه‌ریزی شد.

 

امروز جمهوری اسلامی ایران سردمدار وحدت بین مسلمانان دنیا است. مسلمانانی که از فرقه‌ها و مذاهب مختلف با مشترکات در اصول دین، در کنار هم زندگی می‌کنند باید به اصل آسمانی وحدت، توجه داشته باشند.

اما یک سؤال مهم، آیا وحدت یک استراتژی اساسی برای پیش‌برد اهداف مسلمانان است یا آنکه وحدت اسلامی، یک امر اصولی و فریضه قرآنی تلقی می‌شود؟

در طرح این سؤال، باید به دو نکته اساسی توجه کرد. اولین نکته اینکه، غالباً استراتژی و تاکتیک به معنای نقشه و هدایت عملیات جنگی و یا هر طرح درازمدت برای هدفی خاص به کار برده می‌شود که بیشتر به عنوان یک قانون موقت برای رسیدن به اهداف، استفاده می‌گردد.

اما نکته دوم که بسیار اهمیت دارد اینکه، در استراتژی و تاکتیک، به محض رسیدن به آن هدف و یا نقطه مد نظر، دیگر از آن تاکتیک و یا استراتژی استفاده نمی‌شود، زیرا آن تفکر به هدف مطلوب رسیده و اگر آن شخصیت و یا گروه و یا حاکم، در قوت و اقتدار باشد، تاکتیک و استراتژی خود را تغییر می‌دهد.

طرح ایده و تفکر وحدت بین مذاهب اسلامی که از جانب امامین انقلاب، از ابتدای تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی تاکنون مطرح شده، به معنای استراتژی و تاکتیک عملیاتی در مقابل دشمنان و یا سیاست موقت نبوده و نیست بلکه منظور از وحدت، یک امر اصولی و اساسی بوده و خواهد بود.

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود که به مناسبت میلاد فرخنده رسول گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ولادت امام صادق (علیه‌السلام) در دیدار با علمای بزرگ مذاهب اسلامی داشتند فرمودند: «وحدت اسلامی یک امر اصولی است نه امر تاکتیکی و مخصوصِ شرایط خاص، و این هم‌افزایی موجب قوی شدن مسلمانان می‌شود تا در ارتباطات با کشور‌های غیر اسلامی نیز با دست پُر وارد تعامل شوند.» [۱]

 

باید گفت امر اصولی برگرفته از اعتقادات هر شخص و یا نظام است، اما استراتژی و تاکتیک، برگرفته از تعیین مصلحت و تغییر سیاست برای دستیابی به یک امر مهم!

با فرمایش صریح مقام معظم رهبری در مورد وحدت شیعه و اهل سنت، امر اعتقادی وحدت مسلمانان، مشخص و معین می‌شود؛ پس می‌توان نتیجه گرفت، مسئله وحدت نه تنها از اعتقادات امامین انقلاب است بلکه بهترین روش برای مقابله با دشمنان مشترک دنیای اسلام است.

با توجه به مبانی اعتقادی و شرعی مسلمانان، که پشتوانه‌ای همچون قرآن و احادیث رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و سخنان ائمه اطهار (علیهم‌السلام) دارد، «ادای حق جامعیت اسلام» و «اتحاد مسلمین» که در سخنرانی اخیر رهبری در جمع مهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت اسلامی به آن اشاره شد، مهمترین وظیفه‌ی هر فرد مسلمان است. [۲]

 

در شرح این فرمایش باید گفت: دشمنان، همواره در تلاش هستند تا دین را یک اعتقاد قلبی و ناکارآمد در به‌کارگیری امور زندگی و حکومت و موارد دیگر معرفی کنند. بر خلاف این ادعا، اهل بیت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به عنوان وارثان انبیاء الهی، اسلام را دین جامع و کامل معرفی می‌کنند چرا که با بیان برنامه‌های مدون و منظم برای هر ساعت و لحظه عمر و زندگی انسان‌ها، قصد ایجاد جامعه و مدینه فاضله‌ای را دارند که در آن تکامل بشری صورت گیرد.

اما کتاب آسمانی قرآن، پشتوانه علمی و عملی برای هر فرد و جامعه مسلمان است. در جامعیت دین اسلام همین مطلب کفایت می‌کند که قرآن تنها کتاب آسمانی است که اولاً از تحریف در امان مانده و ثانیاً اوصیای پیامبر (صلی‎الله‌علیه‌وآله) ملازم و شارح آن بوده و هستند. خداوند رحمان با اشاره به این ویژگی بسیار مهم قرآن می‎فرماید: «وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ؛ [نحل/۸۹]و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز و مایه هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است.»

از جمله آیات مهم در قرآن، اشاره به تشکیل چهار حکومت در دوران‌های گذشته تاریخ است. حکومت فرعون و حکومت نمرود که دو پادشاه ظالم و فاسد بودند و حکومت سلیمان نبی و حکومت جناب ذوالقرنین که صاحبان آن، دو پیامبر الهی و تمدن ساز مدینه فاضله بودند. قرآن با ذکر این چهار حکومت، قصد مقایسه تمدن حکومت الهی با حکومت فاسق غیر الهی را دارد که نتیجه آن در تعیین آینده مسلمانان برای انتخاب حکومت تأثیر دارد.

باید گفت سیاست الهی و تشکیل حکومت و دولت در اسلام، اولین کار مهم رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بعد از هجرت به مدینه بوده و همواره خلفای بر حق رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز به تشکیل حکومت اسلامی که ثمره آن، جامعیت در تمام امور زندگی است، می‌اندیشیدند؛ تا آن‌جا که بر اساس اعتقادات اهل سنت و شیعیان، آخرین حکومت بر روی زمین، دولت کریمه امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) است.
ابن کثیر دمشقی، از علمای سنی مذهب، به الهی بودن حکومت امام زمان (عجل‌الله‌فرجه) اشاره می‌کند. او همانند شیعیان، ظهور دولت کریمه‌ی امام عصر (عجل‌الله‌فرجه) را از بین برنده‌ی تمام ظلم و جور در عالم می‌داند و در کتابش می‌نویسد: «معنای حدیث، بیان کننده‌ی دوازده خلیفه‌ی صالح برای زعامت بر مسلمانان است که حق را بر پا می‌دارند و در جامعه به عدالت رفتار می‌کنند و حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) نیز آخرین نفر از آن دوازده خلیفه است که به آن بشارت داده‌اند. در روایاتی که به دست ما رسیده، حضرت مهدی (عجل‌الله‌فرجه) همان کسی است که نامش همانند نام پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و پدرش هم‌نام با پدر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است. او زمین را مملو از عدل و عدالت می‌کند، هنگامی‌که پر از ظلم و جور شده است.» [۳]اولین حاکم در اسلام، پیامبری الهی است که متصل به وحی بوده و آخرین حاکم نیز متصل به الله متعال است که از جانب خدا تعیین می‌شود. آیا ایشان می‌توانند جامع‌ترین و برترین نظام را تشکیل دهند یا آن کسانی که بر اساس آزمون و خطا تشکیل حکومت داده‌اند و هر لحظه تضاد در قوانین خود را درک می‌کنند و عدالت در حکومتشان معنایی ندارد، تا آنجا که به نقص قوانین خود اقرار و اذعان می‌کنند؟
امروز حکام دست نشانده عرب، با بی‌توجهی به مسأله قدس و مظلومیت مسلمانان، در حقیقت به تمدن ناب اسلامی پشت پا زده‌اند بلکه از ابتدائیات وحدت بین مسلمانان نیز عقب نشینی کرده‌اند و این بزرگترین غصه و غم در سینه مسلمانان آزادی خواه دنیای اسلام است.

پی‌نوشت:
[۱]. رهبر معظم انقلاب، دیدار جمعی از مسئولان نظام و مهمانان شرکت کننده در کنفرانس وحدت اسلامی، ۲ آبان ۱۴۰۰.
[۲]. همان.
[۳]. ابن کثیر دمشقی، تفسیر القرآن العظیم، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۱ هـ، ج ۲، ص ۳۳؛ «ومعنى هذا الحدیث ... کما ملئت جورا وظلما.»

نویسنده: