چند سطر درباره کوروش هخامنشی
پس از موضوع آیین و اعتقاد کوروش، یک نکته قابل توجه دیگر موضوع کتیبه کوروش است که برخی اصرار دارند آن را به عنوان نخستین منشور حقوق بشر بنامند!
- حجت الاسلام رضا رستمی - موضوعات تاریخی را باید بر اساس شواهد متقن و محکم علمی در منابع معتبر تاریخی قضاوت کرد نه اینکه هوس و میل افراد یا غرض‌های خاص، به عنوان معیاری برای خوش‌آمدن یا خوش‌نیامدن به کار گرفته شود و هر کسی از ظن خود، به اظهارنظر بپردازد!
این اتفاق، متاسفانه درباره کوروش هخامنشی افتاده و مدت‌ها است که مخصوصاً در فضای بی در و پیکر مجازی، شاهد بروز افراط و تفریط در این زمینه هستیم. از این رو، بر آن شدیم تا در این نوشتار، صرفاً به نقل برخی خصوصیات کوروش بپردازیم تا خواننده با هر سلیقه و گرایشی، به یک شناخت صحیح و جامع دست پیدا کند و طبق عقل و انصاف خود به قضاوت بپردازد.
اولین و اساسی‌ترین موضوع درباره شخصیت کوروش این است که آیا وی موحد و پیرو آیین یکتاپرستی بود یا مشرک و بت‌پرست بوده است؟ اهمیت این موضوع از این جهت، زیاد است که می‌تواند سنگ بنا و بستر شناخت درست در بسیاری از افرادی قرار بگیرد که به دلیل فقدان مطالعه، تحت تاثیر حرف و سخن مغرضان قرار گرفته‌اند.
بر اساس قدیمی‌ترین متون تاریخی موجود مانند «کوروش نامه» اثر گزنفون، کوروش نسبت به بت و بت‌پرستی روی خوش نشان می‌داد و از لطف «خدایان» و لزوم شکرگزاری از آن‌ها سخن می‌گفت.
همچنین وی به بت‌های معابد برای موفقیت، متوسل می‌شد و برای آن‌ها قربانی می‌کرد! [۱]
از شواهد اعتقاد او به بت‌ها نقل این قطعه تاریخی در کتاب مزبور است که وی پس از تصرف بابِل، بت بزرگی به نام مَردُوک که از چند صد کیلوگرم طلا ساخته شده و رب‌النوع اهالی بابِل بود را مورد احترام و تکریم قرار داد.
حتی بر روی منشور کوروش به صراحت از الوهیت بت مزبور یعنی مردوک، سخن به میان آمده و کوروش او را شدیداً مورد ستایش قرار داده است! [۲]
در این میان، استناد برخی به متن تورات امروزی برای اثبات موحد بودن کوروش، فاقد استحکام کافی است، زیرا اولا با مطالب شرک‌آلود در منشور کوروش، همخوانی ندارد و ثانیاً موجب طرح این سوال می‌شود که وقتی این تورات تحریف‌شده به پیامبران بزرگ الهی، بدترین اتهامات و اهانت‌ها را نسبت می‌دهد، چگونه است که نسبت به کوروش تا این حد به ستایش و تمجید می‌پردازد؟
حقیقت این است که تورات امروزی به دلیل خدمتی که کوروش به یهود کرد از او تمجید می‌کند.
پس از موضوع آیین و اعتقاد کوروش، یک نکته قابل توجه دیگر موضوع کتیبه کوروش است که برخی اصرار دارند آن را به عنوان نخستین منشور حقوق بشر بنامند!
این مطلب، جای تأمل جدی دارد، چون اولا آنچه در متن آن آمده است در آن زمان بین پادشاهان بین‌النهرین رواج داشته است و چیز استثنایی و فوق‌العاده‌ای نیست و ثانیاً قبل از کوروش هم شاهانی مانند اپل ایدین دوم بودند که در کتیبه‌ی خود، مضامین مشابه‌ای را آورده بودند که اگر ملاک، قدمت بیشتر باشد، باید آن‌ها را به عنوان نخستین منشور معرفی کرد.
مبارزه با برده‌داری هم یکی از خصوصیاتی است که به کوروش نسبت می‌دهند و به همین دلیل او را می‌ستایند. این در حالی است که طبق تصریح تورات، اولین گروه از یهودیانی که از بابل به فلسطین بازگشتند، حدود چهل هزار نفر بودند که هفت هزار برده و کنیز داشتند!
حالا سوال این جا است که اگر کوروش، واقعاً مخالف برده‌داری بود و برده‌ها را آزاد می‌کرد، چرا نسبت به این تعداد از برده حساسیتی نشان نداد؟
در پایان، ذکر این نکته لازم است که پرداختن به موضوعات تاریخی، وقت بیشتری می‌طلبد و این چند سطر، گنجایش پرداختن تفصیلی به آن را ندارد، اما فقط از باب یادآوری برخی موضوعات اصلی درباره کوروش هخامنشی که معمولاً بر سر زبان‌ها قرار دارد را به طور خلاصه مطرح کردیم تا به برخی شبهه‌ها در این خصوص، پاسخ داده باشیم.
پی‌نوشت:
[۱]کوروش نامه، گزنفون، کتاب ششم، فصل دوم، صص ۱۷۸ تا ۲۱۶، ترجمه رضا مشایخی
[۲]مشکور، محمدجواد، ایران در عهد باستان، ص ۱۷۶
نظرات بینندگان
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *