تقویم تاریخ؛ از ساخت مسجدالنبی تا درگذشت عباس میرزا

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (سوم آبان) به شرح زیر است:

درگذشت عباس میرزا

۱۹۷ سال پیش در چنین روزی برابر با سوم آبان ۱۲۰۳ هجری شمسی، عباس میرزا، فرزند فتحعلی شاه و ولیعهد ایران درگذشت.

وی یکی از شاهزادگان قاجار و والی آذربایجان بود که در سال ۱۱۶۸ شمسی در قصبه نوا (آمل) از توابع بخش لاریجان شهرستان آمل زاده شد. وی خوشنام‌ترین و موجه‌ترین شاهزادگان قاجار است که در وقایعی که طی سی سال از سلطنت ۳۷ ساله پدرش در ایران روی داد، نقش مهم و درجه اولی را ایفا کرده است. از جمله اقدامات وی اعزام دانشجو به اروپا، اصلاحات در ارتش، دعوت از اروپاییان برای دیدن ایران و نیز فرماندهی سپاه ایران در جنگ با روس‌ها بود. عباس میرزا در روز‌های آخر عمر بیشتر به عبادت و دعا مشغول بود و روزی دو بار پیاده به حرم امام رضا می‌رفت و سرانجام در سن ۴۶ سالگی درگذشت و بنابر وصیتش به هنگام مرگ، او را در جوار حرم امام رضا (ع) دفن کردند.

آغاز نخست وزیری رضا خان میرپنج

۹۸ سال پیش در چنین روزی برابر با سوم آبان ۱۳۰۲ هجری شمسی "رضاخان میرپنج" توسط "احمدشاه قاجار" به نخست وزیری ایران انتخاب شد.

هنگامی که مشیرالدوله از سوی احمدشاه قاجار به نخست وزیری منصوب گردید، رضاخان با سمت وزارت جنگ در هیئت دولت حضور یافت. پس از چندی، رضاخان که در پی فرصتی برای قدرت بیشتر و جولان در کشور بود، نخست وزیر را تهدید کرد و موجبات ترس و سپس استعفای او را پدید آورد. مشیرالدوله نیز می ‏دانست قادر به کنار آمدن با سردار سپه و طرفداران او نخواهد بود؛ لذا در اواخر مهرماه نزد احمد شاه رفت و به هر ترتیب که بود، او را راضی ساخت تا استعفایش را بپذیرد. شاه ناگزیر تن بدین کار داد و با وجود مخالفت آیت‏ اللَّه سیدحسن مدرس و یاران او، در تاریخ سوم آبان ۱۳۰۲ ش سردار سپه را به عنوان رییس الوزرا معرفی و منصوب کرد و پس از یک هفته، خود، راهی اروپا شد. با خروج احمد شاه از ایران، رضاخان همه کاره کشور شد و از آن پس، مقدمات تغییر نظام حکومتی را در سر پروراند. احمدشاه ‏در حالی که کشور را ترک می‏ گفت که نمی ‏دانست بازگشتی برایش متصور نیست و در این سفر، تاج و تختش را از دست خواهد داد و رضا میر پنج حکومتی دیگر بنیان خواهد نهاد.

آغاز ساخت مسجدالنبی

۱۴۴۲ سال پیش، در روز هجدهم ربیع الاول سال اول هجری قمری کار ساخت مسجدالنبی دومین مسجد مهم جهان پس از مسجدالحرام، در مدینه آغاز شد.

حضرت محمد (ص) بلافاصله پس از هجرت به مدینه، دستور بنای این مسجد را صادر و خود نیز در این کار شرکت کرد. دیوار مسجد از سنگ و آجر و سقف آن از چوب درخت بود و در کنار مسجد اتاق‌های پیامبر (ص) و برخی اصحاب وی قرار داشت. رسول گرامی اسلام (ص) از مسجد نه تنها برای انجام عبادت، بلکه جهت برگزاری امور قضائی، مجالس مشورتی، آموزش‌های رزمی و حل و فصل دیگر امور مسلمانان استفاده می‌کرد. به همین دلیل، این مسجد اهمیت فوق العاده‌ای برای مسلمانان داشت. مسجد النبی (ص) هم اکنون گسترش بسیاری یافته است و همه ساله میلیون‌ها مسلمان برای زیارت این مسجد و حرم حضرت محمد (ص) که در داخل مسجد قرار دارد، به مدینه می‌روند.

روز ملی قزاقستان

بیست و پنجم اکتبر برابر با روز ملی قزاقستان است.

قزاقستان (به قزاقی: Қазақстан، به روسی: Казахстан) کشوری است در آسیای میانه که از شمال با روسیه، از شرق با چین، در جنوب شرقی با قرقیزستان، در جنوب با ازبکستان و در جنوب غربی با ترکمنستان همسایه است. سواحل شمال شرقی دریای خزر در خاک این کشور قرار دارد و قزاقستان بزرگترین کشور محصور در خشکی در دنیا است. پایتخت فعلی این کشور آستانه است. وسعت قزاقستان ۲٬۷۱۷٬۳۰۰ کیلومتر مربع (بیش از سه برابر ترکیه یا پاکستان) است و حدود ۲۰٪ آن در سوی کوه‌های اورال قرار گرفته و به لحاظ جغرافیایی بخشی از اروپا است. البته قزاقستان معمولاً یک کشور آسیایی طبقه بندی می‌شود. زبان قزاقی که زبان مردم قزاق و زبان ملی این کشور است، زبانی است از زیرگروه شرقی زبان‌های ترکی‌تبار که خود زیر شاخه از زبان‌های آلتای است. از نزدیکترین زبان‌ها به قزاقی، زبان کشور همسایه قرقیزی است. زبان روسی با توجه به سابقه تاریخی و حضور گسترده خود همچنان موقعیت زبان رسمی (در قانون اساسی قزاقستان از اصطلاح زبان ارتباطات بین‌المللی استفاده شده است) را حفظ کرده‌است.

به قدرت رسیدن کمونیسم در روسیه

۱۰۴ سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم اکتبر سال ۱۹۱۷ میلادی در جریان مبارزات مردم روسیه علیه حکومت تزارها، کمونیست‌ها در این کشور به قدرت رسیدند.

مردم روسیه به سبب ستم تزار‌ها و حکومت استبدادی آنها، قیام کردند و مبارزات اعتراض آمیز مردم، به تدریج در میان تمامی طبقات محروم روسیه بویژه کارگران و دهقانان گسترش یافت. سرانجام کمونیست‌ها با تصرف مراکز و تاسیسات دولتی، قدرت را به دست گرفتند. شایان ذکر است پس از گذشت هفت دهه از پیروزی کمونیست‌ها در شوروی، در اوایل دهه نود میلادی، نظام کمونیستی در این سرزمین فرو پاشید و هر یک از جمهوری‌های تحت کنترل حکومت مرکزی، استقلال خود را بازیافت.

تولد اواریست گالوا، واضع معادله‌ها در ریاضی و تئوری مشهور گالوا

۲۱۰ سال پیش در چنین روزی برابر با بیست و پنجم اکتبر ۱۸۱۱ میلادی "اورایست گالوا" (Évariste Galois) ریاضی‏دانِ نابغه فرانسوی در شهری در نزدیکی پاریس متولد شد.

وی تا دوازده سالگی معلمی جز مادرش نداشت. با این حال نبوغ ریاضی وی چنان بود که در نوجوانی آثار سنگین هندسی را هم‏چون رمان شیرین و پرماجرا می‏ خواند. گالوا در ۱۲ سالگی وارد کالج شد و در تمام مواد درسی خود، جایزه اول را به دست آورد. وی در ادامه، به مطالعه منظم درس ‏های ریاضی پرداخت. گالوا در ۱۸ سالگی کتاب وقایع ریاضیات را به پایان رساند و پس از آن، سه اثر جدید درباره مسائل نوین ریاضی تنظیم کرد. از دیگر آثار گالوا، می‏ توان به اثری درباره تئوری عمومی حل معادلات که امروزه به تئوری گالوا مشهور است، اشاره کرد. هم‏چنین یکی از نخستین پیشرفت‏‌های جدید در نظریه گروه‏ها و نیز اصولِ جبری معادلات، مرهون اواریست گالوا می ‏باشد. گالوا جمهوری خواه سرسختی بود و دوبار به دلیل ابراز عقاید سیاسی خود به زندان افتاد؛ با این حال در زندان هم دست از کار‌های علمی نکشید و به تکمیل آثار خود پرداخت. اواریست گالوا سرانجام در ۲۹ مه ۱۸۳۲ م در ۲۱ سالگی در جریان یک دوئل کشته شد. درباره گالوا گفته‏ اند که اگر این غول ریاضی در سن جوانی کشته نمی ‏شد، ریاضیات کنونی بشر به اندازه سی‏صد سال جلو بود.

تولد پیکاسو، نقاش اسپانیایی و بنیانگذار سبک کوبیسم

۱۴۰ سال پیش در چنین روزی، بیست و پنجم اکتبر سال ۱۸۸۱ میلادی «پابلو پیکاسو» (Pablo Picasso)، نقاش اسپانیایی متولد شد. پیکاسو بنیانگذار سبک کوبیسم است، سبکی که به سرعت دربین نقاشان فرانسوی رواج یافت. او تابلو‌های بسیاری خلق کرد و همواره می‌کوشید سبک کوبیسم را توسعه دهد. تابلوی «دوشیزگان آوینیون» سرآغاز سبک کوبیسم است و بزرگترین اثر پیکاسو دراین سبک، «گوئرنیکا» است. پیکاسو در این تابلو وحشتی را که در اثر بمباران شهر گوئرنیکا درجریان جنگ‌های داخلی اسپانیا به او دست داد، تصویر کرده است. پیکاسو در آوریل سال ۱۹۷۳ میلادی درگذشت.