در چنین روزی بر دنیا چه گذشت؟

- صداوسیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دوم آبان) به شرح زیر است:

تولد شهید بهشتی

۹۳ سال پیش، در روز دوم آبان سال ۱۳۰۷ هجری شمسی آیت ا... دکتر «سید محمد حسینی بهشتی» متفکر و سیاستمدار انقلابی ایران، در اصفهان - از شهر‌های مرکزی ایران - متولد شد.

آیت ا... بهشتی هجده ساله بود که برای ارتقاء سطح علمی خود به شهر مذهبی قم رفت و از محضر علمای بزرگ این شهر، از جمله امام خمینی (ره) بهره برد. در عین حال وی با استفاده از هوش سرشار خود، تحصیلات دانشگاهی را نیز ادامه داد و موفق به اخذ لیسانس و سپس دکترا در رشته فلسفه شد. این روحانی برجسته در سال ۱۳۴۴ برای تبلیغ اسلام به مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان رفت.

تسلط آیت ا... بهشتی به زبان‌های آلمانی، انگلیسی و عربی، به وی کمک فراوانی برای فعالیت‌های تبلیغی در آلمان و اروپا کرد. دکتر بهشتی در سال ۱۳۴۹ ه. ش پس از بازگشت به ایران همچنان به مبارزات خود با رژیم دیکتاتوری پهلوی ادامه داد و نقش موثری در پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ ه. ش داشت. پس از انقلاب نیز وی به عنوان مدیری توانا و مورد اعتماد امام خمینی، سمت‌های مهمی را برعهده گرفت که آخرین آن‌ها ریاست دیوان عالی کشور بود.

در عین حال، آیت ا... بهشتی با منطق و استدلال، فعالانه با جریانات منحرف و منافق به مقابله پرداخت و سرانجام نیز جان خود را بر سر این مبارزه مقدس گذاشت. وی و ۷۲ تن از مقامات و شخصیت‌های کشور در تیر ماه سال ۱۳۶۰ ه. ش در جریان نشست حزب جمهوری اسلامی ایرن، با انفجار مهیب یک بمب که توسط عوامل گروهک منافقین کار گذاشته شده بود، به شهادت رسیدند. از شهید بهشتی آثار متعددی برجای مانده که ازجمله می‌توان به کتاب های: «خدا از دیدگاه قرآن»، «بانکداری و قوانین مالی اسلام» و «نقش ایمان در زندگی انسان»، اشاره کرد. امام خمینی (ره) در جمله‌ای کوتاه در بیان شخصیت این شهید بزرگوار فرمود: «شهید بهشتی مظلوم زیست و مظلوم مرد و خار چشم دشمنان اسلام بود.»

میلاد خاتم الانبیاء، حضرت محمد (ص)

۱۴۹۶ سال پیش در چنین روزی، هفدهم ربیع الاول سال ۵۳ قبل از هجرت بنا به قول بسیاری از علمای مسلمان، پیامبر بزرگ اسلام، حضرت محمد (ص) در شهر مکه قدم به عرصه حیات نهاد.

پدر آن بزرگوار عبدالله از خاندان بنی هاشم و مادر گرامیش آمنه بود. حضرت محمد (ص) قبل از ولادت، پدر خویش را از دست داده بود و شش ساله بود که مادرش نیز درگذشت. در این هنگام عبدالمطلب جد آن حضرت، سرپرستی ایشان را به عهده گرفت، اما آن بزرگوار نیز پس از دو سال درگذشت و بدین ترتیب حضرت محمد (ص) در هشت سالگی تحت توجه و سرپرستی، ابوطالب، عموی خویش قرار گرفت.

حضرت محمد (ص) از دوازده سالگی به اتفاق عموی خود به سفر‌های تجاری می‌رفت و به سبب راستگویی و قابلیت اعتماد بسیار، مردم به وی لقب امین داده بودند. آن حضرت در آغاز جوانی برای رهایی از پلیدی‌های عصر جاهلی و نیز اندیشه در جهان آفرینش، به غار حرا در نزدیکی مکه پناه می‌برد و در آنجا ساعت‌ها عبادت می‌کرد. هنگامی که چهل سال از عمر پربرکت پیامبر اکرم (ص) گذشته بود، جبرئیل بر آن حضرت نازل شد و پیام خداوند یکتا را مبنی بر پیامبری ایشان، ابلاغ کرد. بدین ترتیب حضرت محمد (ص) آخرین رسول و فرستاده خدا وظیفه هدایت مردم به سوی توحید و یکتاپرستی را به عهده گرفت.

رسول گرامی اسلام (ص) در مدت رسالت خویش با تحمل سختی‌های فراوان، بت پرستی را در حجاز ریشه کن کرد و حکومتی مبتنی بر تعالیم کامل و متعالی اسلام برپا نمود. ضمن عرض تبریک به مناسبت میلاد فرخنده این خورشید پرفروغ هدایت، سخنی گرانبها از آن بزرگوار را نقل می‌کنیم که فرمود: «سه چیز است که در هر کس باشد خصلت ایمان را کامل ساخته است:، چون خشنود شد، خشنودیش او را به راه باطل نبرد و، چون خشمگین شد، خشمش او را از حق دور نکند و، چون قدرت یافت، به آنچه حقش نیست دست نیندازد.»

میلاد حضرت امام جعفر صادق (ع)

۱۳۶۰ سال پیش در چنین روزی، هفدهم ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری حضرت امام جعفر صادق (ع) از نوادگان پاک رسول گرامی اسلام (ص) و پیشوای ششم شیعیان در مدینه متولد شد.

آن حضرت دوازده سال از عمر خود را در کنار جدش امام سجاد (ع) و نوزده سال را در کنار پدرش امام محمد باقر (ع) گذراند و در سال ۱۴۸ هجری قمری به شهادت رسید. دوران زندگی این امام بزرگوار، عصر شکوفایی علم و دانش، تفسیر قرآن و نشر علوم گوناگون بود. این دوران که مصادف با سقوط بنی امیه و روی کارآمدن بنی عباس بود، فرصت مناسبی برای امام صادق (ع) فراهم آورد تا مردم را از حقایق و تعلیمات دین مبین اسلام آگاه و نخستین دانشگاه بزرگ اسلامی را پایه گذاری کند. امام صادق (ع) علاوه بر آگاهی عمیق از علوم و معارف اسلامی، بر علوم مختلفی ازجمله طب، شیمی، ریاضی و بسیاری فنون دیگر احاطه کامل داشت.

دوستداران علم و دانش در هر زمینه به محضر آن حضرت شرفیاب می‌شدند و درباره هر موضوع علمی و دینی که می‌خواستند از آن حضرت سوال می‌کردند. امام صادق (ع) نیز به فراخور استعداد و فهم هر شخص به او پاسخ می‌داد. حدود چهار هزار شاگرد برجسته در محفل درس امام صادق (ع) تربیت شدند و دانشمندانی همچون جابربن حیّان، شیمیدان معروف و کاشف گوگرد، از دانش ایشان بهره بردند.

ضمن عرض تبریک به مناسبت میلاد مبارک این امام هُمام، سخنی زیبا از آن حضرت را نقل می‌کنیم که فرمود: «دانش بجویید و همراه با کسب دانش، خود را با بردباری و وقار زینت بخشید و نسبت به کسی که به او دانش می‌آموزید فروتن باشید.»

سالروز قتل امیرکبیر در حمام فین کاشان

۱۷۵ سال پیش در چنین روزی هفدهم ربیع الاول ۱۲۶۸ هجری قمری امیرکبیر صدراعظم ایران به دستور ناصرالدین شاه پادشاه ‏قاجاریه به قتل رسید.

میرزا تقی خان فراهانی از خانواده‏ای فقیر بود. وی در دستگاه قائم مقام پرورش یافت و دبیری کارآمد و منشی لایقی شد. وی سمت‏های متعددی در زمان فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار داشت و در خدمت ناصرالدین میرزای ولیعهد، فعالیت می‏کرد. میرزاتقی خان پس از مرگ محمدشاه قاجار تلاش فراوانی در به سلطنت رساندن ناصرالدین شاه نمود و لقب اتابک اعظم گرفت.

نزدیکی وی به شاه به حدی بود که ناصرالدین شاه قاجار تنها خواهر خود را به عقد میرزاتقی درآورد، هرچند مهد علیا مادر شاه، از این امر راضی نبود. پس از صدر اعظمی و فرونشاندن ناآرامی‏ها و به جریان انداختن امور کشور، به امیرکبیر ملقب گردید و بیشتر از قبل مورد حسادت درباریان واقع شد. سرانجام با بدگویی‏های فراوانی که نزد شاه از او گفتند به دستور شاه قاجار از صدارت عزل گردید و بدخواهان از ترس تغییر نظر شاه، حکم قتل وی را نیز از سلطان گرفتند. وی را در حمام فین کاشان با گشادن شریان بازویش به قتل رسانده و سپس جسدش را به عراق برده و در کربلا به خاک سپردند.

روز ملل متحد

۷۶ سال پیش در چنین روزی، بیست و چهارم اکتبر سال ۱۹۴۵ میلادی «سازمان ملل متحد» به عنوان بزرگترین سازمان بین المللی جانشین جامعه ملل شد که در فاصله بین دو جنگ جهانی فعالیت می‌کرد.

به همین مناسبت این روز به روز ملل متحد نامگذاری شده است. نمایندگان دولت‌های متفق در جنگ جهانی دوم، یعنی آمریکا، شوروی، انگلیس و فرانسه، طی مذاکراتی در جریان این جنگ، مقدمات تشکیل سازمان ملل متحد را فراهم کرده بودند. سرانجام در کنفرانس سان فرانسیسکو در آمریکا، نمایندگان ۵۰ کشور جهان، تاسیس این سازمان و اساسنامه آن را تصویب کردند. مقر دائمی سازمان ملل در نیویورک و دارای شش رکن اصلی است که عبارتند از: مجمع عمومی، شورای امنیت، شورای اقتصادی و اجتماعی، شورای قیمومیت، دیوان دادگستری بین المللی و دبیرخانه، دبیرکل سازمان ملل به توصیه شورای امنیت و تصویب مجمع عمومی انتخاب می‌شود.

اهداف تاسیس سازمان ملل آنگونه که در منشور آن آمده است، پاسداری از صلح و امنیت بین المللی، توسعه روابط دوستانه میان ملت ها، همکاری بین المللی برای حل مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین توسعه و تشویق به احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی است. اگرچه سازمان ملل در برخی زمینه‌ها موفقیت‌هایی داشته، اما وجود حق وتو برای پنج کشور آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس و چین در شورای امنیت موجب شده است که این شورا، به عنوان رکن اصلی سازمان ملل، تابع سیاست‌های دارندگان حق وتو، بویژه آمریکا باشد. این درحالی است که مجمع عمومی این سازمان که در برگیرنده تمامی کشور‌های عضو است، اختیارات چندانی ندارد. این تبعیض و بی عدالتی میان کشور‌ها در سازمان ملل، نه تنها کارآیی این سازمان را به شدت کاهش داده، بلکه اعتراض بسیاری از کشور‌ها را نیز برانگیخته است.

آغاز هفته خلع سلاح

روز بیست و چهارم اکتبر روز آغاز هفته خلع سلاح است. ۲۴ تا ۳۰ اکتبر به هفته خلع سلاح نامگذاری شده است.
یکی از اهداف تاسیس سازمان ملل متحد پاسداشت صلح جهانی بوده است. با این هدف همه ساله از ۲۴ تا ۳۰ اکتبر به عنوان هفته جهانی خلع سلاح گرامی داشته می‌شود.

بی شک ایجاد جهانی عاری از سلاح‌های مختلف از جمله آرزو‌های بشر امروزی است. جهانی که در آن نشانی از جنگ و کشتار و نمودی از سلاح‌های مخرب نباشد. البته سازمان ملل متحد در این راستا تنها به توصیه به کشور‌های برهم زننده صلح جهان بسنده نمی‌کند. به همین منظور شورای امنیت سازمان ملل متحد بر اساس ماده ۳۹ منشور وجود هرگونه تهدید علیه صلح، نقض صلح و تجاوز را احراز و به کشور‌های بر هم زننده صلح جهانی توصیه می‌کند و چنانکه توصیه کفایت نکند بر اساس مواد ۴۱ و ۴۲ منشور دست به محاصره اقتصادی می‌زند و اجازه اقدام و توسل به زور را صادر خواهد کرد. امروزه کشور‌های غربی بویژه ایالات متحده آمریکا که خود داعیه دار خلع سلاح جهانی هستند، بیشترین میزان سلاح را در سطح جهان تولید، انبار و صادر می‌کنند.

بحران وال استریت یا رکود بزرگ اقتصادی در آمریکا

۹۲ سال پیش در چنین روزی بیست و چهار اکتبر سال ۱۹۲۹ میلادی بحران شدید اقتصادی امریکا موسوم به "وال استریت" آغاز شد.

وال استریت خیابانی در نیویورک است که به دلیل قرار گرفتن مؤسسات مالی و بانک‌های متعدد و بزرگ درآن، مرکز مهم اقتصادی آمریکا به شمار می‌رود. این مرکز اقتصادی در جریان جنگ جهانی اول و پس از آن دستخوش بحران مالی بزرگی شد. در روز ۲۴ اکتبر ۱۹۲۹ م فاجعه بزرگ مالی در بازار بورس اسناد و سهام آمریکا در وال استریت روی داد و به بیکاری بیش از سیزده میلیون کارگر آمریکایى، قحطی شدید، بی خانمان شدن میلیون‌ها تن دیگر و ورشکستگی کارخانه‌ها و بانک‌ها انجامید. به طوری که ظرف نوزده روز، قیمت سهام از ۴۰۰ دلار به ۳۰ دلار رسید و ظرف یک ماه، قیمت رسمی سهام آمریکا، ۴۰ میلیارد دلار تنزل پیدا کرد.

پایان جنگ رمضان یا جنگ چهارم اعراب و اسرائیل

۴۸ سال پیش در چنین روزی بیست و جهارم اکتبر سال ۱۹۷۳ میلادی جنگ چهارم اعراب و اسرائیل موسوم به جنگ رمضان پایان یافت.

در ششم اکتبر ۱۹۷۳ م، محمد انور سادات رئیس جمهور وقت مصر، برای جبران شکست جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ م، حمله غافل‌گیرانه‌ای را به مواضع اسرائیل در طول کانال سوئز انجام داد. به فاصله کمی پس از آغاز حمله نیرو‌های مصری، سربازان سوریه نیز در ارتفاعات جولان که در جنگ‌های سال ۱۹۶۷ م به تصرف رژیم صهیونیستی درآمده بود، دست به حمله زدند و سربازان اسرائیلی را از تمام مناطق متصرفی خود در جنگ ۱۹۶۷ بیرون راندند. در نهایت پس از گذشت سه هفته از آغاز جنگ، در حالی که در مراحل اولیه نبرد، موفقیت با مصری‌ها بود، ولی با سرازیر شدن سیل کمک‌های امریکا، این جنگ نیز در ۲۴ اکتبر ۱۹۷۳ م، با شکست و عقب نشینی اعراب خاتمه یافت.

پس از این شکست، سادات چاره‌ای جز تغییر کلی سیاست‌های خارجی خود و نزدیکی به غرب ندید و به دنبال بهبود رابطه با امریکا، در یک سفر خفت‌بار به سرزمین‌های اشغالی در نوزدهم نوامبر ۱۹۷۷ م، باب مذاکرات مستقیم را با اسرائیل گشود. سرانجام علی رغم مخالفت شدید سایر کشور‌های عرب، انورسادات در مارس ۱۹۷۹ م، به عقد قرارداد صلح کمپ‌دیوید و به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی تن در داد.