دبیرکل مجمع جهانی تقریب: تمسک به قرآن و سیره پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) مهمترین معیار همکاری میان مسلمانان است
- حجت الاسلام والمسلمین حمید شهریاری، در نهمین وبینار روز سوم کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، با اشاره به عنوان کنفرانس امسال یعنی «وحدت اسلامی؛ صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» خاطرنشان کرد: این موضوع به این دلیل برای کنفرانس «وحدت اسلامی» انتخاب شد که ما در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی الگوی مفهومیِ «امت اسلامی واحده» را ارائه دادیم؛ الگوی مفهومی‌ای که اتحاد کشور‌های اسلامی بر مبنای آن شکل می‌گیرد.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، ادامه داد: ما دو طرح را عرضه کردیم؛ یکی الگوی مفهومیِ «امت اسلامی واحده» و دیگری، الگوی مفهومی پیرامون اتحاد کشور‌های اسلامی. الگوی مفهومی «امت اسلامی واحده» خود ۴ دسته از مفاهیم را ایجاد می‌کند که دسته اول، همین موضوع سی و پنجمین دوره از کنفرانس بین‌المللی «وحدت اسلامی» یعنی «وحدت اسلامی؛ صلح و پرهیز از تفرقه و تنازع در جهان اسلام» است. ما مفهوم این موضوع را در جلسه اول نشست افتتاحیه تشریح کردیم.
شهریاری درباره بخش دوم یعنی «همکاری لازم میان کشور‌های جهان اسلام» اظهار کرد: ما معتقدیم که معیار همکاری در جهان اسلام برگرفته از سیره رسول الله (ص) و سنت قطعی ایشان است. عنوان آن نیز با عنوان همراهی با رسول الله (ص) مطابقت دارد. در همین ارتباط، خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «محمّد (ص) فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید و در میان خود مهربانند».
دبیرکل مجمع تقریب افزود: معنای این همراهی آن است که رسول خدا (ص) سقفی را در بالای سَر امت اسلامی قرار دادند که همگان باید زیر آن گردهم آیند، با یکدیگر متحد شوند و امت اسلامی واحده یعنی امت رسول الله (ص) را تشکیل دهند. افرادِ این امت واحده را مسلمانانِ همراه پیامبر اکرم (ص) و کسانی که در عرصه‌های نظری و عملی در مسیر ایشان گام برمی‌دارند، تشکیل می‌دهند.
شهریاری ادامه داد: افرادِ این امت واحده را همچنین کسانی تشکیل می‌دهند که به پیامبر اکرم (ص) اقتدا می‌کنند و درست در همان مسیری که ایشان گام نهادند، قدم می‌گذارند. افزون بر این، اصحاب رسول خدا (ص) کسانی هستند که از لحاظ فیزیکی در کنارشان بودند و ایشان را همراهی کردند. این درحالی است که اصحاب حقیقی کسانی هستند که با جسم‌شان در کنار پیامبر اکرم (ص) بودند، روح و جان و قلب‌شان با ایشان بود و از تمامی نظرات و دیدگاه‌های ایشان پیروی می‌کردند. حتی اگر اختلافی به وجود می‌آمد، آن‌ها [اصحاب واقعی]به پیامبر اکرم (ص) مراجعه و از نظرات و دیدگاه‌های ایشان پیروی می‌کردند.
وی خاطرنشان کرد: در همین ارتباط، خداوند متعال می‌فرماید: «مؤمنان راستین تنها کسانى‌اند که به خدا و پیامبرش ایمان آورده‌اند و هنگامى که با پیامبر بر سر یک کار همگانی که مربوط به جامعه اسلامى است، گردهم آمدند، پیش از آن که از او اجازه بگیرند، از نزد وى خارج نمی‌شوند». علامه «طبرسی» در تفسیر این آیه شریفه می‌گوید: «لفظ کار همگانی که در آیه مذکور آمده است، کاری است که اقتضا می‌کند در رابطه با آن اجماع و همکاری وجود داشته باشد. ازجمله می‌توان به حضور در جنگ، مشورت در خصوص یک مسأله، مشارکت در نماز جمعه و موارد مشابه آن، اشاره کرد. ازهمین‌روی، کاملا واضح است که پذیرش اوامر رسول الله (ص) و پیروی از رهنمودهای‌شان مستلزم همراهی با ایشان است.
شهریاری درباره ویژگی‌های این همراهی تصریح کرد: این همراهی دارای دو خصوصیت و ویژگی اصلی و اساسی است که آیه مذکور به آن‌ها اشاره کرده است. خصوصیت و ویژگی اول، مقابله با دشمنان اسلام و خصوصیت و ویژگی دوم، تکیه بر مهربانی و رأفت در برخورد با مسلمانان است.
وی در تشریح این دو خصوصیت و ویژگی گفت: ویژگی اول، مواجهه با دشمن مشترک است. اولین ویژگی که اصحاب رسول الله (ص) را از دیگران متمایز می‌سازد، برخورد شدید و سخت آن‌ها با کفار و اتحادشان در این عرصه است. کافری که علیه مسلمانان سلاح به دست می‌گیرد و در میادین نبرد به جنگ با مسلمانان می‌پردازد «کافر حربی» خوانده می‌شود. این درحالی است که کافرانی که در کنار مسلمانان به صورت مسالمت‌آمیز زندگی می‌کنند و با آن‌ها نمی‌جنگند، می‌توانند به زندگی در سرزمین اسلامی ادامه دهند و از حقوق شهروندی نیز برخوردار باشند.
شهریاری تأکید کرد: باید توجه داشت که برخورد سخت و شدید با «کافر حربی» مستلزم برخورداری از ۴ ویژگی است. ویژگی اول تشخیص دشمنان اسلام در سطح جهان و در سطوح جغرافیایی مختلف است. مسلمانان باید دشمن مشترک خود را بشناسند. در جهانِ امروز که دشمنان برای خصومت‌ورزی خود به راه و روش‌های مختلف و پیچیده‌ای متوسل می‌شوند، جای هیچ شکی نیست که شناختِ آن‌ها [دشمنان]از اهمیت بسزایی برخوردار است. ما این دشمنان را «استکبار جهانی» می‌خوانیم که در رأس آن‌ها آمریکا و رژیم غاصب صهیونیستی قرار دارند. قرآن کریم، این کافران را دشمن آشکار مسلمانان می‌داند و یهودیان و مشرکان را دشمن‌ترین افراد به مؤمنان معرفی می‌کند.
وی ادامه داد: ویژگی دوم لزوم موضع‌گیری شفاف در قبال استکبار جهانی است. همه ما باید موضع خود در قبال استکبار جهانی را به صورت واضح اتخاذ کنیم و صفِ خود را از استکبار جهانی جدا سازیم. همچنین در تعامل با دشمن باید خطوط قرمزی وضع گردد. اگر کسی از این خطوط قرمز عبور کرد، به معنای آن است که به جای همکاری با جهان اسلامی وارد دایره همکاری با دشمن شده است. هدف از مشخص کردن این موضع‌گیری، ایجاد شفافیت در ماهیت رابطه با دشمن است.
دبیرکل مجمع تقریب در ادامه خاطرنشان کرد: شایسته نیست که موضع‌گیری در برابر دشمنان ابهام‌آلود باشد. شایسته نیست که مشخص نباشد که فلان دولت اسلامی با استکبار جهانی همکاری می‌کند یا به رویارویی با آن می‌پردازد و یا عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را می‌پذیرد. باید این ابهام را از میان برداشت و بر اساس شفافیت عمل کرد. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «دشمن من و دشمن‌تان را دوستانِ خود نگیرید».
شهریاری به ویژگی سوم پرداخت و گفت: ویژگی سوم ترویج روحیه مقابله با استکبار در میان نخبگان، صاحبان پست‌های دولتی و عموم مردم است. زمانی که موضع‌گیری در برابر دشمن مشخص شد، باید به فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی در این زمینه پرداخت و روحیه مقابله با دشمنان و مستکبران را ترویج کرد.
وی افزود: شاید این رویکرد هنوز هم در جهان اسلام شکل نگرفته است؛ به گونه‌ای که همگان برای مواجهه با استکبار و مقابله با دشمن مشترک آماده باشند. بنابراین، ما علما و نخبگان در جهان اسلام باید روحیه مواجهه با دشمنان اسلام را در عرصه‌های مختلف میان نخبگان و صاحبان پست‌های دولتی و نیز میان عموم مردم، ترویج کنیم. این مهم باید به گونه‌ای انجام شود که اقشار اجتماعی مختلف با تعالیم و آموزه‌های اسلامی پرورش یابند و روحیه مبارزه با استکبار در درون‌شان تقویت گردد.
دبیرکل مجمع تقریب درباره ویژگی چهارم نیز گفت: ویژگی چهارم، ورود به جنگ نرم علیه دشمنان با استفاده از تکنولوژیهای مدرن و ایمن است. علت این مسأله آن است که مواجهه با دشمن تنها در جنگ سنتی به وسیله توپخانه، تانک و موشک و یا حتی محاصره اقتصادی که یکی از انواع جنگ نظامیِ سنتی به شمار می‌رود، محدود و محصور نمی‌شود.
وی ادامه داد: علاوه بر لزوم مواجهه با دشمن در دو سطح نظامی و اقتصادی، نوعِ سومی از مواجهه نیز وجود دارد که عبارت است از جنگ نرم در عرصه رسانه‌ای. ما باید با تکیه بر تکنولوژیهای مدرن و ابزار‌های فراگیر در عرصه رسانه‌ای در جهان اسلام، فعال‌تر عمل کنیم. البته این ابزار‌ها باید ایمن بوده و جزو آن دسته از ابزار‌هایی که دشمن از آن‌ها برای شناخت فعالانِ ما در این زمینه استفاده می‌کند، نباشند. این مسأله بسیار مهمی است.
دکتر شهریاری تأکید کرد: نظام جمهوری اسلامی ایران قادر است ـ و در آینده قدرت بیشتری خواهد داشت ـ که این وسایل و ابزار‌ها را فراهم سازد تا بدین‌ترتیب، با اتکا به شیوه‌های مدرن در عرصه جنگ نرم به مقابله با دشمن بپردازیم. این کار از طریق تأسیس کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی در اینترنت و نیز از طریق راه‌اندازی شبکه‌های ماهواره‌ای و حضور رسانه‌ایِ مطلق، امکان‌پذیر است.
شهریاری افزود: به هر حال، ما در میدان جنگ نرم باید سربازان و فرماندهانی را داشته باشیم و سازوکار قدرتمندی را که قادر به مواجهه با رسانه‌های استکبار جهانی به صورت فعال و مؤثر است، ایجاد کنیم. از آنجایی که دشمنان اسلام با هدف مقابله با انقلاب و بیداری اسلامی به صورت کاملا گسترده و هوشمندانه از ابزار‌های مدرن استفاده می‌کنند، بنابراین ما نیز باید از این ابزار‌ها بهره‌برداری کنیم.
وی در ادامه به آیه شریفه‌ای از قرآن کریم اشاره کرد و گفت: این آیه شریفه بر لزوم استفاده از ابزاری مشابهِ آنچه که دشمنان در مواجهه با مسلمانان به کار می‌گیرند، تأکید می‌کند. خداوند متعال می‌فرماید: «و هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدّی کنید».
شهریاری در خصوص ویژگی دوم همراهی با رسول خدا (ص) خاطرنشان کرد: ویژگی دوم، مودت و مهربانی میان مسلمانان است. اینکه خداوند فرمود: «سرسخت و شدید با کفار» ویژگی اول است و اینکه فرمود «مسلمانان با یکدیگر مهربانند» ویژگی دوم است.
وی ادامه داد: خصوصیت و ویژگی دوم حاکی از «مهر، محبت و اخوت میان مسلمانان» است. قرآن کریم، مسلمانانِ پیرامونِ پیامبر اکرم (ص) را به مهر و مودت و دوستی با یکدیگر دعوت کرده و در توصیف آن‌ها لفظ «رحماء بینهم» را به کار بُرده است.
دبیرکل مجمع تقریب تأکید کرد: مهربانی و مودت متقابل میان مسلمانان در چند عرصه ظهور و بروز پیدا می‌کند. اول؛ همکاری برای رفع عوامل تفرقه. اولین گام در مسیر تحکیم و تثبیت مهر و محبت و مودت میان مسلمانان، همکاری آن‌ها با یکدیگر برای از بین بردن منازعات، مناقشات و درگیری‌ها و نیز همکاری برای جلوگیری از پدیده تکفیر در جهان اسلام است. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «در حقیقت مؤمنان با هم برادرند پس برادرانتان را با یکدیگر سازش دهید و از خدا پروا کنید؛ امید که مورد رحمت قرار گیرید». در همین زمینه از امیر المؤمنین حضرت علی (علیه السلام) نقل شده است: «فضیلت ایجاد اصلاح میان مردم و نزدیک‌تر کردن دل‌هایشان به یکدیگر از فضیلت هر نماز و روزه‌ای بیشتر است».
وی به گام دوم اشاره کرد و گفت: گام دوم؛ کمک به مظلومان و مستضعفان است. این گام دوم در مسیر تثبیت و تحکیم مهر، محبت و مودت میان مسلمانان است. کمک به مظلومان و مستضعفان، مهر و مودت میان مسلمانان را متجلی می‌کند. درحال حاضر، اقشار مختلفی از مردم در جهان اسلام هستند که مورد ظلم و ستم قرار گرفته‌اند. بنابراین، باید دست یاری به این دسته از مردم دراز کرد، چراکه کمک به مظلوم از جمله مهمترین واجبات بر روی دوش تک تک مسلمانان است.
وی اضافه کرد: این درسی است که ما آن را از پیامبر اکرم (ص) آموخته‌ایم. ایشان فرمودند: «کسی که به امور مسلمانان اهتمام نداشته باشد از من نیست. کسی که صدای برادر مسلمان خود را که طلب کمک می‌کند، بشنود و به او پاسخ ندهد، مسلمان نیست». افزون بر این، در وصیت امیر المؤمنین (ع) خطاب به دو فرزندشان امام حسن (ع) و امام حسین (ع) آمده است: «پیوسته دشمن ظالم و یاور مظلوم باشید».
دکتر شهریاری ادامه داد: ما برای مهربانی، مودت و دوستی میان مسلمانان نیازمند یک معیار هستیم و آن، تمسک جستن به قرآن کریم، سنت پیامبر اکرم (ص) و عترت پاک و مطهرشان به عنوان محور‌های همکاری [میان مسلمانان]، است. تمسک جستن به قرآن کریم و سنت قطعی پیامبر اکرم (ص) و نیز تمسک جستن به سیره اهل بیت ایشان (علیهم السلام) مهمترین معیار‌های همکاری میان مسلمانان است. لازم است که این همکاری در جهان اسلام بر ۳ محور اساسی استوار باشد؛ محور اول سنت نبوی (ص) است و ۲ محور دیگر آن چیزی است که در حدیث ثقلین آمده است و پیامبر اکرم (ص) ما را به آن‌ها سفارش کرده‌اند. این ثَقَلین در واقع قرآن و عترت مطهر هستند.
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در پایان ضمن قدردانی از میهمانان و علمای جهان اسلام که دعوت مجمع تقریب را پذیرفتند و با سخنرانی های خود و حضور فیزیکی و مجازی‌شان در این کنفرانس با این مجمع همکاری کردند، از خداوند متعال مسئلت کرد که این ویروس همه‌گیر یعنی ویروس کرونا را در سراسر جهان نابود سازد و با یاری و کَرَم خود، ملت‌های جهان را از شرّ این بیماری رهایی بخشد.