به میراث فرهنگی یک شبکه تلویزیونی اختصاص داده شود

حمیده چوبک مدیر پایگاه تاریخی الموت و دانشیار پیشین پژوهشگاه میراث فرهنگی درخصوص نقشی که نیروی انتظامی برای صیانت از آثار تاریخی باید برعهده داشته باشد به میزان گفت: در مورد مساله حفاری‌های غیر مجاز در محوطه‌های باستانی یا تخریب عامدانه آثار تاریخی تقویت یگان حفاظت امری ضروری و بسیار مهم است. من تصور می‌کنم زمانی نیروی انتظامی در مساله حفاظت از آثار تاریخی به نوعی همکار میراث فرهنگی به شمار می‌آمد که البته الان هم این نقش برای این نهاد وجود دارد. اما تصور می‌کنم ما نیازمند این هستیم که بخشی از کارکنان نیروی انتظامی در زمینه رشته‌های مربوط به باستان شناسی و میراث فرهنگی یا حفاظت از این آثار به صورت تخصصی تحصیل کنند. اگر قانونی برای ایجاد چنین نیرویی شکل بگیرد و بخشی از کارکنان نیروی انتظامی به صورت تخصصی وظیفه حفاظت از آثار تاریخی را برعهده بگیرند این خود می‌تواند به صورت یک سرمایه برای میراث فرهنگی در بیاید.

 

وی ادامه داد: استفاده از قابلیت‌های یک نیروی پلیسی که فارغ التحصیل این حوزه باشد و از دانش لازم برخوردار باشد در زمینه حفاظت فیزیکی از آثار باستانی واقعا می‌تواند کارگشا باشد. البته در حال حاضر خوشبختانه تا جایی که من اطلاع دارم در مراجع قانونی با متخلفانی که به عرصه و حریم آثار تاریخی صدمه وارد می‌کنند بسیار قاطعانه برخورد می‌شود تا جلوی این رفتار‌های مخرب گرفته شود. درکنار این صدا و سیما هم لازم هست تا در این زمینه وارد شود. چون بدون کمک صدا و سیما واقعا کار حفاظت از آثار باستانی دشوار خواهد بود. به نظر من حتی لازم است تا یک شبکه تلویزیونی یا رادیویی به وزارت میراث فرهنگی و گردشگری اختصاص داده شود. در نقاط دیگری از دنیا شاهد هستیم شبکه‌های تلویزیونی اختصاصی برای موضوعات مربوط به میراث فرهنگی و گردشگری ایجاد شده است. با چنین تمهیداتی می‌توان برای مردم فرهنگ سازی کرد و آگاهی‌های لازم درباره چگونگی و چرایی جلوگیری از رویه‌های غلطی نظیر گنج یابی و عتیقه یابی به شهروندان ارائه شود.

چوبک درباره اقدام‌ها برای واگذاری بنا‌های ارزشمند تاریخی به نهاد‌هایی غیر از وزارت میراث فرهنگی گفت: چنین اتفاقی می‌تواند برای آثار تاریخی نتایج مفیدی را به همراه داشته باشد. این کار یک تجربه جهانی به شمار می‌آید و در نقاط دیگر دنیا هم متداول است. برای مثال در کشور فرانسه مجموعه شامپیون که بزرگترین مجموعه میراث فرهنگی هم هست به بخش خصوصی واگذار شده است. ولی نظارت علمی و اجرایی از طرف مرکز تحقیقات ملی فرانسه برای این مجموعه اعمال می‌شود. همین نقش را در کشور ما وزارت میراث فرهنگی بر عهده دارد. اما اینکه چقدر می‌تواند این نظارت‌ها را اعمال کند و تا چه اندازه می‌تواند این کار را با اقتدار به انجام برساند مساله بسیار مهمی خواهد بود. من بزرگترین نقص در زمینه حفاظت و مرمت آثار تاریخی را به سیاست‌هایی که دولت در این زمینه دارد مربوط می‌دانم. متاسفانه دولت پروژه‌های حوزه میراث فرهنگی را مانند عملیات‌های عمرانی می‌بیند که مثلا پروژه‌ها باید در سامانه ثبت بشود و پیمانکار در مناقصه وارد شود. درحالی که پروژه‌های میراث فرهنگی اموری تخصصی و ظریف هستند و نیاز به وجود استادکار‌های مجرب و مخصوص این کار دارد.

 

 

مدیر پایگاه تاریخی الموت خاطرنشان کرد: متاسفانه امروز شرایط به گونه‌ای است که استادکار‌های ما مجوز کارشان را به جای اینکه از میراث فرهنگی بگیرند باید این مجوز را از استانداری‌ها یا سازمان برنامه بگیرند. درحالی که به نظر من باید میراث فرهنگی صلاحیت پیمانکاران را احراز کند و به حفظ استادکار‌ها بپردازد. ما زمانی استادکار‌هایی داشتیم که از ابتدای جوانی تا سال‌های پیری در محوطه‌های تاریخی مشغول به کار بودند و دقت بالایی در کارشان داشتند. اما امروز یک پیمانکار باید طبق قراردادی که می‌بندد مثلا برای سه ماه در جایی مشغول کار شود و فلان مقدار درآمد به دست بیاورد. آن کاری که از طریق پیمانکار و به قصد سودآوری و با عجله انجام بشود معلوم است که چه نتیجه‌ای خواهد داشت. 

 

وی افزود: در گذشته آن استادکاری که در محوطه‌های تاریخی مشغول کار می‌شد دنبال سود نبود و دنبال انجام یک خدمت علمی، هنری و فنی بود. امروز پیمانکار دنبال این است که هشتاد درصد سودآوری داشته باشد و بیست درصد هم کار را پیش ببرد. این به معنای اتلاف سرمایه‌ها و منابع اعتباری میراث فرهنگی است. این درست است که اعتبارات مالی میراث فرهنگی برای انجام پروژه‌ها و حفاظت از آثار تاریخی کافی نیست، اما همین بودجه‌ای که هست متاسفانه، چون در چرخه سامانه کار‌های اجرایی دولت قرار گرفته ارزشش به یک سوم رسیده است. چون فقط از یک سوم از این بودجه برای پیشبرد کار‌ها بهره برداری می‌شود. اما درمورد واگذاری‌ها اگر نظارت‌ها به درستی اعمال شود و ضوابط صحیحی برای این کار تدوین شده باشد که تا جایی که من اطلاع دارم این اتفاق محقق شده مشکلی نخواهیم داشت و این مساله می‌تواند به حفاظت آثار کمک کند. چون اصولا وقتی بنایی متروک بماند و مورد بهره برداری قرار نگیرد همین مساله رها شدگی خود به یکی از عوامل تخریب بنا تبدیل می‌شود.