زلزله احتمالی در تهران با آتش سوزی همراه است؟
- ایرنا نوشت: مهدی زارع روز دوشنبه در پاسخ به این سوال که در صورت وقوع زلزله در تهران، آتش سوزی در این کلان شهر تا چه حد جدی است، اظهار داشت: شبکه گاز تهران با حدود ۲۲ هزار کیلومتر طول شبکه توزیع، ۱.۱ میلیون انشعاب و ۵.۶ میلیون مشترک بسیار گسترده است. اگر این سامانه شبکه گاز تحت اثر خسارات شدید و ناگهانی زلزله قرار گیرد، نشت گاز ممکن است باعث آتش سوزی گسترده، انفجار‌های عظیم و در نتیجه تلفات قابل توجه انسانی شود.
وی افزود: پژوهشگران در سال‌های اخیر به مدل سازی و ارزیابی آتش سوزی محتمل پس از زلزله در تهران پرداخته اند، حوادث جدی اخیر از قبیل آتش سوزی در ساختمان‌های بلند در تهران، آتش سوزی در ساختمان پلاسکو در ۳۰ دی ۱۳۹۵ که منجر به فروریختن این ساختمان ۱۷ طبقه و کشته شدن ۲۱ نفر شد.
استاد پژوهشکده زلزله شناسی ادامه داد: در تهران این پرسش اخیرا مطرح شده که مناطق شهری در صورت وقوع آتش سوزی گسترده پس از زلزله چقدر تاب آور خواهند بود. برنامه ریزی و سیاست‌های مربوط به تخصیص کاربری اراضی در نزدیکی مناطق خطرناک از نظر بروز آتش سوزی تنها با دسترس بودن نقشه‌های ریسک و خسارات محتمل ممکن است. همچنین توسعه شهرک سازی و هرگونه فعالیت ساختمانی مستلزم آگاهی از مناطق خطرناک و تهدید‌های آتش سوزی پس از زلزله است.
زارع تاکید کرد: آتش سوزی‌های ناشی از زلزله‌های بزرگ با توجه به عمر طولانی خطوط لوله گاز در تهران و عبور لوله‌های گاز از گسل‌های موجود یا محل‌های آسیب پذیر در برابر جابه جایی‌های شدید سطحی یا در مجاورت آن‌ها از تبعات بسیار محتمل زلزله است.
وی ادامه داد: در مناطق مرکزی به سمت جنوب، جنوب شرق و جنوب غرب تهران با توجه به تراکم و معرضیت بالا، و بافت فرسوده، ظرفیت خسارت بالا ناشی از آتش سوزی در مواقع زلزله‌های احتمالی وجود دارد.
این محقق در توضیح خود درمورد وضعیت گسل‌های تهران و این که کدام‌یک در مقایسه با بقیه خطرناک‌تر است، گفت: گسل مشا و گسل شمال تهران در مرز جنوبی البرز مرکزی ۲ گسل مهم در شمال تهران هستند. این گسل‌ها مرز جنوبی رشته کوه البرز را در ناحیه تهران تعیین می‌کنند و منطقه پرجمعیت تهران بر روی بخش‌هایی از گسل شمال تهران احداث شده است.
زارع یادآور شد: منطقه پرجمعیت پیرامون تهران در سال، ۱۴۰۰ محل زندگی حدود ۱۷.۵ میلیون نفر جمعیت است. گسل‌های مشا و شمال تهران با توجه به لرزه خیزی تاریخی ثبت شده در منطقه و ویژگی‌های لرزه زمین ساختی، ظرفیت خطر لرزه خیزی بالایی دارند و به دلیل جمعیت بالا، بیشترین ریسک قابل انتظار زلزله در ایران را می‌توان به این گسله نسبت داد.
وی توضیح داد: گسل‌های فعال ایوانکی، پیشوا، کهریزک هریک توانایی زمین لرزه ایی با بزرگای بیش از ۶ – تا ۷.۵ – را دارند. گسل‌های مشا و شمال تهران به عنوان گسل‌های فشاری با مولفه امتدادلغز در منطقه لواسانات در ۳۵ کیلومتری شمال شرق تهران به هم می‌پیوندند.
این استاد زلزله شناسی یادآور شد: لواسانات در ناحیه اتصال دو گسل واقع شده است. روستای محل تلاقی این دو گسل، کلان نام دارد. در اثر زمین لرزه در هریک از این گسل ها، جنبایی گسلی که با آن تلاقی دارد، ممکن است.
زارع افزود: گسل پردیسان به عنوان گسل پیشانی راندگی پهنه گسل‌های شمال تهران به صورت شرقی - غربی از میانه شهر تهران و در قطعاتی به طول کلی حدود ۴۰ کیلومتر عبور می‌کند، ولی به نظر می‌رسد که این سامانه گسله در شرق با گسل پردیس و در نهایت به گسلی شرقی - غربی در روستای چنار شرق در ۵ کیلومتری شمال شرق دماوند می‌رسد، به این ترتیب این سامانه گسله طولی حدود ۱۰۰ کیلومتر دارد و شامل قطعاتی گسله به نام‌های گسله چنار شرق، پردیس و پردیسان است.
وی اضافه کرد: گسل شمال تهران در جنوبی‌ترین دامنه کوه‌های البرز مرکزی و از مجاورت چند شهر از استان تهران: پردیس، لواسان، شهر قدس و ملارد عبور می‌کند. طول گسل شمال تهران در سه قطعه اصلی، حدود ۱۰۰ کیلومتر است. مطالعات دیرینه لرزه شناسی روی گسل شمال تهران نه رخداد زلزله را در بازه زمانی سی هزار ساله گذشته نشان داده است که بزرگایی بین ۶.۰ تا ۷.۵ داشته اند.
استاد پژوهشکده زلزله شناسی یادآور شد: هر سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ سال یک رخداد زلزله شدید تا اصلی روی گسل شمال تهران رخ می‌دهد، زلزله آخر یکی در سه هزار و ۲۰۰ سال و دومی در هفت هزار سال قبل رخ داده است.
زارع در پاسخ به این سوال که تناوب زلزله در تهران هر چند سال است، اظهار داشت: زمین لرزه‌های مخرب گذشته مانند زلزله با بزرگای ۷.۴ طبس ۲۵ شهریور ۱۳۵۷، زلزله با بزرگای ۷.۳ در ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ منجیل، پنجم دی ماه ۱۳۸۲ بم با بزرگای ۶.۵ و ۲۱ آبان ۱۳۹۶ ازگله سرپل ذهاب، با بزرگای ۷.۳ توجه را به دوره‌های بازگشت زمین لرزه در تهران جلب کردند.
وی یادآور شد: آخرین زمین لرزه‌ای که کلان شهر تهران کنونی را تحت اثر قرار داد، زلزله دماوند - شمیرانات روی قطعه شرقی گسل مشا و محدوده تلاقی آن با گسل شمال تهران در ۲۷ مارس ۱۸۳۰ میلادی و در سال‌های پایانی دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار بود که بزرگایی آن را حدود ۷.۲ و پهنه کانونی آن در پهنه بین ۵۰ تا ۲۰ کیلومتری شمال شرقی تهران برآورد شده است.
رییس شاخه زمین‌شناسی فرهنگستان علوم خاطرنشان کرد: زمین لرزه ری - طالقان در ۹۵۸ میلادی در پهنه‌ای داده که گسل مسبب آن را یا بخش غربی گسل مشا و یا گسل طالقان حدس می‌زنند.
وی توضیح داد: با توجه به مجاورت جمعیت رو به رشد در منطقه تهران روی گسل و در نزدیکی گسل شمال تهران، توجه به توسعه شهر تهران و تعیین دقیق بازگشت زمین لرزه روی هر گسل بسیارمهم است. اکنون حدود ۲.۵ میلیون نفر در استان تهران و البرز بر روی پهنه گسل شمال تهران زندگی می‌کنند، و حدود ۸۰۰ هزار نفر در حریم گسل ایوانکی در جنوب شرق تهران و حدود ۸۵۰ هزار نفر در حریم گسل پیشوا و حدود ۳۹۰ هزار نفر در شهرستان ری در حریم گسل کهریزک، به این ترتیب به نظر می‌رسد که در محدوده تهران و شهرستان‌های پیرامون آن حدود چهار میلیون و ششصد هزار نفر بر رو یا در حریم نزدیک گسل‌های فعال در تهران و پیرامون آن زندگی می‌کنند.
- در همین زمینه :
- حال و روز تهران پس از یک زلزله هولناک