تقویم تاریخ؛ از آزادی بیت المقدس تا تولد گاندی

_ خبرگزاری صدا و سیما نوشت: مهم‌ترین رویداد‌های تاریخی جهان در چنین روزی (دهم مهر) به شرح زیر است:

کشته شدن محمد تقی خان پسیان

۱۰۰ سال پیش در چنین روزی، دهم مهر سال ۱۳۰۰ هجری شمسی؛ کلنل «محمد تقی خان پسیان»، فرمانده ژاندارمری خراسان به دست طرفداران دولت وقت ایران کشته شد. وی به خاطر داشتن افکار آزادیخواهانه، در میان مردم از نفوذ برخوردار بود. پس از کودتای رضاخان در سال ۱۲۹۹ هجری شمسی کلنل پسیان فرماندهی ژاندارمری و پس از چندی حکومت خراسان را در دست گرفت و با توجه به نفوذ بیگانگان در ایران و نابسامانی اوضاع کشور، برای خارج شدن ایران از زیر نفوذ انگلیس و نیز بهبود وضع مردم، مبارزه با حکومت مرکزی را آغاز کرد و بدین ترتیب قیام افسران در استان خراسان به وقوع پیوست. در دوره قیام افسران خراسان، محمدتقی خان پسیان امور آن استان را کاملا در دست گرفت و قوای تحت فرمانش با نیرو‌های طرفدار دولت مرکزی می‌جنگیدند. سرانجام در یکی از این درگیری ها، محمدتقی خان پسیان، این مبارز خستگی ناپذیر کشته شد. با کشته شدن او، قیام افسران خراسان علیه ظلم و جور دولت مرکزی نیز فروکش کرد.

آزادسازی بیت المقدس توسط "صلاح الدین ایوبی"

در صبح جمعه ۲ اکتبر ۱۱۸۷ میلادی بیت ‏المقدس به آغوش مسلمانان بازگشت. اولین مرحله جنگ‏های صلیبی از سال ۱۰۹۶ میلادی آغاز شد و چهار سال بعد با حمله سپاهیان صلیبی به بیت المقدس و اشغال، غارت و کشتار بی‏رحمانه هزاران نفر از زنان و مردان و کودکان بی‏گناه آن سرزمین پایان پذیرفت. در سال ۱۱۸۷ میلادی که حدود ۴۰ سال از پایان جنگ دوم صلیبی می‏گذشت، صلاح الدین ایوبی، پس از تصرف سوریه، لبنان و مصر، بیت المقدس را به محاصره درآورد. وی در ابتدا با ارسال پیامی برای اشغال‏گران، احترام خود به قدس و عدم تمایل به خون‏ریزی در آن مکان را یادآور شد و خواستار ترک آن سرزمین توسط مهاجمان گردید و در امان بودن اموال آنان را تضمین کرد. اما صلیبیان نپذیرفتند و کارزار سختی آغاز گردید. از این رو نخستین حمله مسلمانان در نیمه رجب ۵۸۳ ق به وقوع پیوست، اما بدون نتیجه ماند.

سپس مسلمانان با ایجاد تونل‏هایى از طریق دیوار شهر به داخل نفوذ کردند. در این زمان حاکم شهر تقاضای صلح نمود و تهدید کرد که اگر این تقاضا پذیرفته نشود تمامی بنا‌های مقدس اسلامی و مسیحی را به آتش می‏کشد و ۵ هزار زندانی مسلمان را خواهد کشت. از این رو، قراردادی بین دو طرف منعقد شد که بر اساس آن اولا شهر تسلیم سپاه صلاح ‏الدین می‏ شد و ثانیاً محاصره شدگان باید به ازای افرادِ خود فدیه بپردازند تا از اسارت آزاد شوند. بدین صورت در صبح جمعه ۲ اکتبر ۱۱۸۷ میلادی بیت المقدس به آغوش اسلام بازگشت. صلاح الدین پس از ورود به بیت المقدس هیچ یک از بنا‌های مسیحیان را ویران نکرد و نسوزاند. وی هم‏چنین سه روز پس از ورود به شهر، کلیسای شهر را به کشیشان سپرد و پادشاه بیت ‏المقدس را آزاد کرد تا به اروپا بازگردد. با این حال، صلیبی‏ها بار دیگر برای اشغال بیت ‏المقدس به این سرزمین هجوم بردند، ولی موفق به تصرف آن نشدند.

تولد گاندی

۱۵۲ سال پیش در چنین روزی دوم اکتبر سال ۱۸۶۹ میلادی؛ مهاتما گاندی رهبر استقلال هند در روستایی در ایالت گجرات متولد شد. گاندی در سال ۱۸۹۱ م از انگلیس بازگشت و در بمبئی به وکالت پرداخت. در سال ۱۸۹۳ م عازم شهر ناتال در آفریقای جنوبی شد. در آفریقای جنوبی او با مشاهده تبعیض نژادی، به‌خصوص در قبایل اقلیت هندی‌تبار این کشور، نهضت مبارزه با تبعیض نژادی را پایه گذاشت. گاندی، سال ۱۹۱۷ م در حالی به وطن برگشت که شهرت خاص و عام یافته بود. وی از حدود سال‌های بعد از جنگ جهانی اول تا بعد از جنگ جهانی دوم یعنی حدود ۳۳ سال، بی‌وقفه برای نجات مردم خود و استقلال کشورش از یوغ انگلیسی‌ها مبارزه کرد تا بالاخره بعد از تحمل رنج‌های فراوان در این راه و همراهی افرادی، چون «جواهر لعل نهرو» در آگوست ۱۹۴۷ م کشور هند را به استقلال و مردمش را به آزادی رسانید. گاندی پس از اعلام استقلال، حاضر به قبول مقامی در حکومت هند نشد و رهبری کنگره را به نهرو داد. او همیشه بر حقیقت، صلح و عدم خشونت برای رسیدن به مقاصد تأکید فراوان داشت. وی بعدازظهر روز ۳۰ ژانویه ۱۹۴۸ م، از ناحیه شکم و سینه توسط ک جوان متعصب هندو، هدف سه گلوله قرار گرفت و در سن هفتاد و نُه سالگی جان سپرد. کتاب «تجربیات من از حقیقت» از جمله آثار گاندی است.

تولد نویسنده انگلیسی

۱۱۷ سال پیش، در روز دوم اکتبر سال ۱۹۰۴ میلادی؛ «گراهام گرین» (Graham Greene) نویسنده انگلیسی متولد شد. در آثار وی همواره تقابل نیکی و بدی به چشم می‌خورد گرین در کتاب معروف خود به نام «قدرت و جلال»، صبر، تحمل و رنج بردن را راه رستگاری معرفی کرده است. از گرین آثار متعددی باقی مانده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: «مرد سوم»، «حکومت وحشت» و «آدم کش اجاره ای» / وی در سال ۱۹۹۱ درگذشت.

استقلال گینه از فرانسه

۶۳ سال پیش در چنین روزی، دوم اکتبر سال ۱۹۵۸ میلادی؛ کشور گینه موفق به کسب استقلال از فرانسه شد و چنین روزی به عنوان روز ملی این کشور نام گرفت. در اواخر قرن پانزدهم، پرتغالی‌ها به گینه راه یافتند و از آغاز قرن نوزدهم، نفوذ فرانسه در گینه افزایش یافت و در سال ۱۸۴۹ این سرزمین، مستعمره فرانسه شد. گینه درسال ۱۸۹۵ میلادی تحت نام گینه فرانسه، جزئی از مستعمرات آفریقای غربی فرانسه و درسال ۱۹۴۶ میلادی، جزو جامعه فرانسه و دارای حکومت خودمختار شد. سرانجام این کشور در یک همه پرسی، از عضویت اتحادیه فرانسه خارج شد و استقلال خود را اعلام کرد و احمد سکوتوره به عنوان نخستین رئیس جمهوری این کشور انتخاب شد. جمهوری گینه با مساحت ۲۴۵۸۵۷ کیلومتر مربع در غرب قاره آفریقا واقع شده است و با کشور‌های سنگال، مالی، ساحل عاج، لیبریا، سیرالئون و گینه بیسائو همسایه است.

تولد نات ترنر، رهبر نخستین شورش بردگان سیاه پوست آمریکایی

۲۲۱ سال پیش، ۲ اکتبر ۱۸۰۰ میلادی «نات ترنر» رهبر نخستین شورش بردگان سیاهپوست آمریکایی به دنیا آمد. نات ترنر (: Nat Turner) بردهٔ سیاهپوست آمریکایی بود که رهبری نخستین شورش پایدار بردگان در تاریخ آمریکا را در ۱۸۳۱ برعهده داشت. نات ترنر سیاهپوستی آفریقایی‌تبار بود که در ۱۸۰۰ در ساوث همپتونِ ایالت ویرجینیا در آمریکا زاده شد. ترنر در ۱۸۳۱ رهبری گروهی از بردگان را برعهده گرفت و آن‌ها طی شورشی که به «قیام ساوث‌همپتون» مشهور شد ۵۰ نفر از سفیدپوستان را کشتند، اما دیری نگذشت که او و ۱۶ نفر دیگر از سیاه پوستان در همان سال دستگیر شده و پس از محاکمه به دار آویخته شدند. «اعترافات نات ترنر»، نوشتهٔ ویلیام استایرون که در سال ۱۹۶۷ منتشر شد به قیام ترنر و دیگر سیاه پوستان همراه وی اشاره دارد.