خیزش ریزگرد‌ها درآسمان پاییز
_ روزنامه همشهری نوشت: سال آبی پیش‌رو که از ابتدای پاییز شروع شده، چنان متاثر از خشکسالی و کم‌بارشی سال گذشته است که هنوز ریزگرد‌ها در آن حاکم هستند و گویا این وضع تا هفته‌ها ادامه می‌یابد.
شهر‌های تهران، اصفهان، اراک، اهواز، کرج و مشهد از ابتدای مهرماه سال‌جاری تاکنون دست‌کم ۴ روز آلوده داشته‌اند. با حاکمیت توده هوای پایدار، فردا نیز هوا در این کلانشهر‌ها آلوده خواهد بود تا شمار روز‌های آلوده آن‌ها در هفته نخست مهر به ۵ روز برسد. این در شرایطی است که سال گذشته کیفیت هوا در همه این شهر‌ها با شاخص سالم در شرایط قابل‌قبول قرار داشت. مهم‌ترین آلاینده این روز‌ها در شهر‌های بزرگ کشور، ذرات معلق است که گاه با افزایش تردد‌های شهری، موجب افزایش ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (احتراق پایه) می‌شود و در برخی ساعات با هجوم ریزگرد‌ها به افزایش ذرات معلق کمتر از ۱۰ میکرون (گردوغبار) می‌انجامد. در واقع می‌توان چنین تحلیل کرد که ریزگرد‌ها در هفته نخست مهرماه، حاکم مطلق هوای آسمان ایران بوده و هستند.
دیروز، امروز و فردای تهران
مهرماه تهران تاکنون ۴ روز آلوده داشته و این روند با پایداری امروز و فردای هوا به ۶ روز آلوده خواهد رسید. تحلیل داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران مشخص کرد که در صبح روز دوشنبه ۵مهر باوجود کاهش تردد خودروها به‌علت تعطیلی روز اربعین، کیفیت هوا در بیشتر مناطق در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت که ناشی از عدم‌وزش باد مؤثر و انباشت آلاینده‌ها طی ساعات گذشته بود. همچنین کاهش تندی باد در طول روز، پراکندگی آلاینده‌ها را محدود کرد. اما با تداوم این شرایط جوی دیروز هوا در تهران آلوده بود. طبق پیش‌بینی‌ها، با وزش باد مؤثر در صبح امروز (سه‌شنبه ۶مهر) انتظار می‌رود کیفیت هوا در محدوده قابل‌قبول قرار بگیرد؛ اگرچه با آغاز تردد خودروها احتمال کاهش کیفیت هوا در پاره‌ای از مناطق پرتردد وجود خواهد داشت. افزایش نسبی تندی باد در طول روز، پراکندگی آلاینده‌ها را تسهیل خواهد کرد. به‌تدریج با کاهش تندی باد تا اواخر امروز همزمان با افزایش تردد خودروها، افزایش غلظت ذرات معلق و بنابراین کاهش کیفیت هوا در برخی مناطق پایتخت پیش‌بینی می‌شود. همچنین برای فردا (چهارشنبه ۷ مهر)، سرعت وزش باد در ساعات آغازین شب تا ۳ متر بر ثانیه می‌رسد، اما الگوی پایداری هوا در ساعات گرم روز کاملا شبیه روز جاری است تا آلودگی هوا در تهران همچنان ادامه داشته باشد.
توفان یکشنبه تهران و کرج
کانون‌های ریزگرد تغذیه‌کننده کرج و تهران این سال‌ها چنان قوی شده‌اند که ممکن است هر ساعت با وزش باد قوی، هوای این ۲ کلانشهر کشور را آلوده کنند.
گروه سلامت هوای وزارت بهداشت ظهر یکشنبه طی اطلاعیه‌ای فوری اعلام کرد که «آسمان کرج و تهران تا ساعتی دیگر غرق در گردوغبار شدید می‌شود» و از مردم خواست تا برای بهبود کیفیت هوا در خانه‌ها بمانند. البته دایره این آلودگی ساعت ۱۴ یکشنبه در کرج گسترده شد و شاخص هوا در این شهر به بالای ۳۵۰ و شرایط خطرناک رسید. میدان دید نیز تا زیر ۴٠٠متر کاهش یافت. به‌دنبال این شرایط از ساعت ۱۵ وزش باد شدید ریزگرد‌ها را به غرب تهران رساند و کیفیت هوای منطقه ۱۹، به عدد۴٢٠ رسید. شهرداری تهران اطلاعیه داد که شهروندان به‌ویژه گروه‌های حساس، سالمندان، کودکان و مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای تا حد امکان از منزل خارج نشوند. این توفان ریزگرد از ساعت ۱۵ تا ۲۱ یکشنبه در پایتخت ادامه داشت و پس از آن کیفیت هوا بهبود یافت. اما نکته‌ای که نباید فراموش کرد اینکه به‌علت تغییر اقلیم و تغییر الگوی وزش باد و باران، باید بار دیگر منتظر جریانات اینچنینی رگباری و شدید ماند.
عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در این‌باره می‌گوید: توفان‌های ریزگردی ممکن است باز هم موجب خیزش گردوغبار در این مناطق شود و در این شرایط توصیه می‌شود که گروه‌های حساس از تردد در سطح شهر پرهیز کنند. در شرایط مشابه که قریب‌الوقوع است، باید کودکان، سالمندان، بیماران تنفسی، بیماران قلبی و عروقی، زنان باردار و افراد چاق از تردد در سطح شهر پرهیز کنند. همچنین فعالیت‌های ورزشی در هوای آزاد هم انجام نشود چراکه تردد‌ها و حضور طولانی‌مدت این افراد، موجب آسیب جدی به اندام تنفسی می‌شود و عواقب خطرناکی برای سلامت شخص دارد.
همچنین احد وظیفه، رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی تصریح می‌کند: طبق مدل‌های هواشناسی بین‌المللی، در مهر و آبان با پدیده کم‌بارشی و خیزش ریزگرد‌ها روبه‌رو خواهیم بود و این کاهش به‌احتمال قوی کمتر از حد نرمال ۵۲ سال اخیر خواهد بود. البته امید داریم که در اواخر پاییز و با شروع زمستان، حجم بارش‌ها به حالت نرمال بازگردد، اما تا آن زمان با خیزش ریزگرد و تبعات خشکسالی سال آبی گذشته روبه‌رو خواهیم بود. این بلای بزرگی است که در همه فصل‌ها کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و همه موارد متعددی ازجمله معیشت خانواده‌ها، سکونتگاه‌ها و محیط‌زیست را دربرمی‌گیرد.
وضعیت کشور
از امروز هر‌چند استان‌های شمالی کشور با موج بارشی مواجه می‌شوند، در سایر استان‌های کشور ریزگرد‌ها حاکم خواهد بود. سازمان هواشناسی در این‌باره از بارش در استان‌های ساحلی دریای خزر، اردبیل و شمال آذربایجان‌های غربی و شرقی خبر داده است. همچنین شدت بارش پنجشنبه در گیلان، نوار شرقی اردبیل و جمعه در گیلان، مازندران و شرق و شمال اردبیل رخ خواهد داد. تحلیل آخرین نقشه‌های پیش‌یابی نشان می‌دهد طی امروز و فردا (۶ و ۷مهر)، علاوه بر غرب سواحل دریای خزر و اردبیل، در برخی مناطق استان مازندران و شمال آذربایجان شرقی نیز بارش پراکنده همراه با وزش باد انتظار می‌رود. در عین حال در استان‌های شرقی و جنوبی کشور نظیر سیستان و بلوچستان و شرق هرمزگان با افزایش ابر، وزش باد شدید پیش‌بینی می‌شود. همچنین طی ۲ روز آینده وزش باد شدید در کل نوار شرقی کشور ادامه خواهد داشت.