اما و اگر‌های واکسیناسیون نوجوانان؛ سینوفارم کم عارضه، اما مبهم
- خبرآنلاین نوشت: اگرچه شیوع ویروس کرونا سبب شد بسیاری از مراکز از جمله مراکز آموزشی مانند مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شود، اما آموزش در بستر فضای مجازی همچنان ادامه پیدا کرد. آموزشی که جدا از کم و کیف آن توانست لنگان لنگان خودش را به‌امید بازگشایی مدارس تا امروز جلو بکشد و حالا زمزمه‌هایی از شروع مجدد آموزش حضوری شنیده می‌شود. این‌که دقیقاً چه زمانی مدارس بعد از حدود دو سال یک بار دیگر می‌توانند میزبان دانش‌آموزان باشند همچنان مشخص نیست، طوری‌که آموزش‌وپرورش در اطلاعیه‌ای توفیق در بازگشایی مدارس را به «جلب مشارکت حداکثری خانواده‌ها و معلمان» منوط کرده است.
با این وجود گاهی آبان و گاهی آذر موعد بازگشایی مدارس معرفی می‌شود، اما آن‌چه مشخص است آغاز واکسیناسیون نوجوانان زیر ۱۸سال برای تحقق این خواسته است؛ طوری‌که چند روز قبل وزیر بهداشت از آغاز واکسیناسیون برای دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ سال خبر داد. حالا آن‌طورکه روابط عمومی وزارت بهداشت اعلام کرده متولدین مهرِ سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ می‌توانند برای ثبت نام وارد سامانه نوبت‌دهی واکسیناسیون شوند تا مراحل اولیه را برای دریافت واکسن طی کنند.
ضرورت تزریق واکسن به زیر ۱۸ساله‌ها
البته ایران تنها کشوری نیست که وارد مرحله واکسیناسیون گروه سنی زیر ۱۸سال شده است. به‌گزارش رسانه‌ها ماه مه (اردیبهشت) آژانس دارویی اروپا تزریق واکسن فایزر را برای کودکان ۱۲ تا ۱۵ سال تایید کرد. همچنین در همان ماه ایالات متحده و کانادا مقررات تزریق واکسن فایزر به گروه سنی ۱۲سال به بالا را تصویب کردند. در میان کشور‌های منطقه عربستان سعودی در مردادماه گذشته از واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۸سال با واکسن‌های فایزر-بیونتک خبر داد. وزارت بهداشت قطر هم اردیبهشت سال جاری اعلام کرد کودکان و نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال را با واکسن فایزر برای شروع سال تحصیلی جدید واکسینه می‌کند. همچنین در میان کشور‌های منطقه بحرین و امارات برای واکسیناسیون افراد زیر ۱۸سال از واکسن سینوفارم استفاده کردند تا بتوانند با نگرانی کمتر اقدام به بازگشایی مدارس کنند.
همان‌طورکه دیده می‌شود کشور‌ها یک به یک وارد فاز واکسیناسیون گروه سنی زیر ۱۸ سال می‌شوند، حالا با وجود این‌که مطالعه رفتاری ویروس کرونا نشان داده در رده سنی زیر ۱۸سال چندان بیماری‌زا و کشنده نبوده است، چرا واکسیناسیون این گروه اهمیت دارد. دراین‌باره حسین کیوانی، استاد ویروس شناس دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: «اگر افراد زیر ۱۸سال، بچه‌هایی که ممکن است در مدارس آلوده شوند پدران، مادران، پدربزرگان و مادربزرگانِ آن‌ها به‌طورکامل واکسینه شده باشند باتوجه به عوارض کم بیماری در این گروه سنی (زیر۱۸سال)، ضرورتی به واکسیناسیون نیست، اما اگر ما بخواهیم احتیاط کنیم که ایمنی بیشتر شود و از جهش‌های انجام شده ویروس جلوگیری کنیم بهتر است این گروه سنی هم با واکسن‌های خاصی واکسینه شوند.»
در ایران چه واکسنی به نوجوانان تزریق می‌شود؟
آن‌طورکه مشخص است تا حالا واکسن‌های فایزر، مدرنا و سینوفارم برای واکسیناسیون زیر ۱۸ سال در کشور‌های مختلف استفاده شده است، در ایران وزارت بهداشت اعلام کرده قرار است برای واکسیناسیون این گروه سنی از واکسن‌های سینوفارم و پاستور استفاده کند. دراین‌باره محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو با حضور در یک برنامه تلویزیون اعلام کرد: «واکسن پاستور می‌تواند برای سنین نوجوانی استفاده شود؛ همچنین واکسن سینوفارم چینی مجوز مصرف برای سنین زیر ۱۸ سال را گرفته است. این دو واکسن در سبد واکسیناسیون ما نیز وجود دارد و طبق برنامه و اولویت‌بندی اعلام شده از سوی معاونت بهداشتی وزارت بهداشت این واکسن‌ها برای نوجوانان استفاده خواهد شد.»
همچنین بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت هم دو روز قبل دراین‌باره گفته بود: «برای بازگشایی مدارس لازم است که هر دو دُز واکسن تزریق شود و توصیه ما این است که از یکشنبه (۲۸شهریور) دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ سال به مراکز واکسیناسیون مراجعه کنند. واکسنی که مطالعه شده و به تایید رسیده در حال حاضر واکسن سینوفارم است که به این رده سنی تزریق می‌شود.»
دکتر علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کووید۱۹ نیز در گفتگو با ایسنا اعلام کرده بود: «باتوجه به اطلاعاتی که از مقاله مربوط به سینوفارم چاپ شده، عوارض همان عوارضی است که در بزرگسالان هم دیده می‌شود. مانند سردرد، تب، بدن‌درد، درد محل تزریق و ... چیزی بیش از آن نیست و فاصله بین دز اول و دز دوم در کودکان هم مانند بزرگسالان است و ۲۱ تا ۲۸ روز است. درباره پاستور هم همین فاصله ۲۸ روزه است و طبق گزارش‌ها عوارض هم همان عوارض معمولی است. البته مطمئنا ایران اگر قبول کرده که این واکسن را در کودکان استفاده کند، قطعا گزارش مفصل را از کوبا دریافت کرده است. در عین حال در ایران هم امکان پایش این موارد را داریم.»
کیوانی درخصوص واکسن مناسب برای گروهی سنی زیر ۱۸سال عنوان کرد: «در واکسن‌هایی که براساس روش mRNA هستند علیرغم این وسعتی که دارند در همه جای دنیا استفاده می‌شوند واقعاً هنوز عوارض طولانی مدت آن را نمی‌دانیم، لذا به‌همین دلیل بود که فایزر و مدرنا در ابتدا اجازه تزریق زیر ۱۶ساله‌ها را نداشتند؛ بنابراین به‌دلیل عدم اطلاعات کافی درباره عوارض واکسن‌ها در این گروه سنی و عدم وجود ضرورت برای تزریق واکسن به آن‌ها این گروه‌ها در اولویت تزریق واکسن قرار نداشتند، بعداً هم در مقالاتی گفته شد فایزر و مخصوصاً مدرنا سبب تورم عضله قلب در جوان‌ها خواهد شد. به‌همین دلیل بسته به این‌که چه نوع واکسنی می‌خواهیم برای این گروه سنی استفاده کنیم مسئولین بهداشتی بایستی تصمیم بگیرند که عوارض واکسن برای این گروه که نیروی جوان، دانشمند و فعال جامعه را در آینده تشکیل می‌دهند کمترین عوارض را داشته باشد حتی اگر ایمنی آن کمتر باشد. به‌نظرم آن واکسن مناسب می‌تواند واکسن‌هایی از نوع ویروس کشته شده باشد، که در ایران واکسن برکت و سینوفارم از این گروه هستند.»
وی ادامه داد: «بهتر است این واکسن را (سینوفارم) روی افراد زیر ۱۸سال در ایران هم تست کنند تا عوارض آن مطالعه شود؛ اما به‌نظر من عوارضی نخواهد داشت چراکه واکسنی از نوع ویروس کشته شده است و واکسن با ویروس کشته کمترین عارضه را در این افراد دارد.».
اما و اگر درذباره تزریق سینوفارم به کودکان
حمید سوری، اپیدمیولوژیست با اشاره به‌همین مسئله بیان کرد: «به‌نظرم کمی ابهام وجود دارد، این‌که چرا برای این واکسن چنین تصمیمی گرفته شد خیلی‌ها را شگفت‌زده کرد. باید پرسید مبانی علمی چنین تصمیمی چه بوده است، تصمیمات این‌چنینی نیاز به پیشینه وتحقیقات علمی دارد. یک مقاله‌ای درباره سینوفارم درخصوص این‌که این واکسن می‌تواند برای کودکان تزریق شود چاپ شده است، مطالعه این مقاله در سال ۲۰۲۰ انجام گرفته یعنی تابستان پارسال که هنوز هیچ واکسنی وارد بازار نشده بود، حالا چه شده که چینی‌ها همان زمان درباره کودکان کار کردند و مقاله را چاپ کردند کمی جای سوال دارد؛ بنابراین فضا کمی مبهم است و به‌خوبی نمی‌شود قضاوت کرد.»
وی با بیان این‌که «واکسن‌هایی که اتحادیه اروپا برای واکسینه کردن نوجوانان و کودکان استفاده کردند در پلتفرم و سبد واکسیناسیون کشور ما نیست» ادامه داد: «من نه می‌گویم شروع واکسیناسیون نوجوانان با سینوفارم زود است و نه می‌گویم دیر است، سخنم این است که مطالعات پیشین که برای رد و تایید این قضیه هست خیلی آدم را برای قضاوت متقاعد نمی‌کند، بنابراین نه می‌شود رد کرد و نه تایید کرد. وقتی مقاله را نگاه می‌کنم می‌بینم این مقاله و مطالعه‌ای که چینی‌ها [برای سینوفارم]روی کودکان انجام دادند مرداد ۱۳۹۹ انجام شده است، طبیعتاً چنین مطالعه‌ای قبل از این‌که واکسن چرخه پیدا کند بوده و چینی‌ها چطور چنین کاری انجام دادند؟ من قضاوتی نمی‌توانم داشته باشم فقط مستندات زیادی برای تایید یا رد این تصمیم ندیدم، تنها مقاله‌ای که دیدم همان مقاله‌ای است که اخیراً چاپ شده و برای من سوال است چرا قبل از این‌که واکسن اجازه استفاده برای بزرگسالان پیدا کند در مرداد سال گذشته مطالعه استفاده این واکسن برای نوجوانان انجام شده و دلیل این کار چه بوده است، این مسئله کمی شک برانگیز است.»